Amaliy antropologiya va biomexanika asoslari

K a t t a y a r i m s h a r l a r qo’zg’aluvchanlikni analiz (taxlil) va sintez (umumlashtirish) qiluvchi murakkab sistema hisoblanadi. Unda harakatlanuvchi
(mushak va bo’g’imlardan keluvchi qo’zg’aluvchanlikni qabul va analiz qilish) teri sezuvchanligi va ta'm sezish, eshitish va ko’rish a'zolarida asosiy analizatorlar mavjud. Faqat odamga hos fikirlash va so’zlashish ham, bosh miyaning katta yarim sharlari vositasida amalga oshiriladi.


1.8. ODAM TERISI


T e r i n i n g t u z i l i s h i . Teri ko’p qavatli epiteliy to’qimasidan tashkil topgan bo’lib, odam tanasini tashqi tomondan o’rab turadi.

Uning	sathi o’rta yoshli	odamlarda 1,5	2m2 gacha
bo’ladi. Terining qalinligi tananing turli sohalarida
turlicha bo’ladi. Tananing orqa, son, qo’lning kaft va
oyoqning tovon qismlarida teri qalinligi 4mm gacha,
g’ovoq	terisi esa undan	o’n marta yupqa		0,4mm
bo’ladi.	Teri uch qavatdan iborat: 1)		epidermis
terining eng ustki qavati; 2) derma - asl (chin) teri
qavati; Ъ) gipoderma - teri osti yog’qavati (1.22-rasm).
1.22-расм. Terining tuzilishi.	E p i d e r m i s	epiteliy to’qimasining ko’p

qavatli yassi hujayralaridan tashkil topgan. Uning ustki qavatidagi hujayralar tez - tez yemirilib (po’st tashlab), ularning o’miga yangi hujayralar hosil bo’lib turadi. Epidermisning ustki qavati har 7 -

11. 
    kunda butunlay yangilanadi. Epidermisning qalinligi tananing turli joylarida turlicha, ya'ni 0,1 mm. dan to 1,5mm gacha bo’ladi. Tananing ko’p ishqalanadigan jeyida, ya'ni qo’lning kaft, oyoqning tovon - kaft, barmoq yuzasida epideris qalin bo’ladi. Yosh bolalarda epidermis kattalamikiga nisbatan yupqa (nozik) bo’ladi.
    

D e r m a epiderisning tagida joylashgan bo’lib, biriktiruvchi to’qimadan tashkil topgan. Unda juda ko’p may da qon va limfa tomirlari, nerv tolalarining uchlari, retseptorlar, soch va tuk ildizlari, ter va yog’ bezlari, may da mushak tolalari bo’ladi. Bu teri qavatining qalinligi ham epidermisga o’xshab tananing turli joylarida har xil bo’ladi. Ko’p ishqalanadigan joylarda, ya'ni qo’l va oyoq kafti, dumba, tirsak sohalarida qalin; bo’yin, qo’l - oyoq bo’g’imlarining birikish sohalarida yupqa bo’ladi.