Amaliy geografiya
Download 254.4 Kb. Pdf ko'rish
|
Quyosh oy va yer
- Bu sahifa navigatsiya:
- Savol va topshiriqlar
|
Yer va Oy umumiy og‘irlik markazi atrofida aylanishi. Yer va Oy
umumiy og‘irlik markazi atrofida shunday aylanishadiki, ularning har biridagi hohlagan nuqta bir xil orbita hosil qiladi. Demak, har bir nuqtada geografik kenglikka bog‘liq bo‘lmagan bir xil markazdan qochma kuch vujudga keladi. Yerning har bir nuqtasiga markazdan qochma kuchdan tashqari Oy tomonga yo‘nalgan tortishish kuchi ham ta’sir qiladi. Oyning tortishi natijasida Yer elastik ravishda deformatsiyalanib, tuxum shaklini oladi. Bu «tuxum» Yer va Oy markazlarini tutashtiruvchi chiziq bo‘ylab Oy tomonga cho‘zinchoq bo‘ladi. Bunda Yerning suv qobig‘i sezilarli o‘zgaradi: okean yuzasining Oyga eng yaqin turgan nuqtasida va unga teskari tomondagi (oydan eng uzoq) nuqtada suv ko‘tariladi, bu nuqtalar orasida suv sathi Yer – Oy chizig‘iga tik ravishda pasayadi. Yer sharining Oyga qaragan tomonida okean sathining ko‘tarilishaga sabab shuki, bu yerda suv zarralarining markazdan qochirma kuch tufayli Oydan qochishga (itarilishiga) nisbatan, Oy suv zarralarini kattaroq kuch bilan tortadi. Dunyo okeanida doimiy ravishda Yer aylanishiga qarshi tomonga oqib yuradigan ko‘tarilish to‘lqini Yerning aylanishini sekinlashtiradi va Yer sutkasi asta – sekin uzaya boradi va 40 ming yilda sutka 1 sekundga uzayadi. Savol va topshiriqlar: 1. Olam deganda nimani tushunasiz? 2. Qadimda Olam, uning paydo bo‘lishi va taraqqiyoti haqida qanday g‘oyalar, tasavvurlar bo‘lgan? 3. Metagalaktika va galaktikalar qanday tuzilgan? 4. Bizning galaktikamiz - Somon yo’li haqida nimalarni bilasiz? 5.Yulduzlar va sayyoralarning xususiyatlarini ifodalovchi Venn diagrammasi tuzing. 6. Quyosh tizimi tarkibiga kiruvchi osmon jismlari qanday xususiyatlarga ega? 7. Mayda sayyoralar nima va ular kometalardan qanday farq qiladi? 8. Quyosh energiyasi deganda nimani tushunasiz? 9. Quyosh qanday ichki tuzilishga ega? 10. “Meteorit yomg‘iri” nima? U qanday oqibatlarni keltirib chiqadi? 11. Nima sababdan Oy fazalari vujudga keladi? 15 12. Yerning o‘z o‘qi atrofida aylanishi natijasida qanday geografik oqibatlar yuzaga keladi? 13. Yerning Quyosh atrofida aylanishi va uning geografik oqibatlarini tushntirib bering. Download 254.4 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|