Amaliy mashg’ulot: Bo’g’ma, infektsion mononukleoz, qizamiq, epidemik parotit, ko’kyo’tal, skarlatina
Download 0.64 Mb. Pdf ko'rish
|
3 - Nazariy material
|
Skarlatinaning etiologiyasi. Skarlatinani qo’zg’atuvchisi A guruxiga kiruvchi β –
gemolitik streptokokk xisoblanadi. Skarlatinaning etiologiyasidagi virusli, dualistik va anafilaktik nazariyalar streptokokkli nazariya tasdiqlanganligi uchun o’z axamiyatini yo’qotdilar. Skarlatinani qo’zg’atuvchi gemolitik streptokokkning asosiy xususiyatlaridan biri uni toksin xosil qilish qobiliyatidir. Ko’plab izlanishlar natijasida A guruxiga kiruvchi streptokoklarning ekzotoksin ajratishi aniqlangan, ammo skarlatinani kelib chikishida asosiy rolni bola organizmining antitoksik immunitetini ko’lami o’ynaydi. Agar kasallik yuqish paytida antitoksik immunitet bo’lmasa, streptokokkli infektsiya skarlatina shaklida o’tadi. Antitoksik immuniteti bo’lganlarda esa skarlatina emas, balki angina, faringit, simptomsiz infektsiya rivojlanadi. Ayrim streptokoklarning toksigenligini eritrogen toksin ishlab chiqarish genini mikrob tanasiga olib kiruvchi bakteriofag (virus) larning faolligi bilan bog’lasa bo’ladi. Patogenez: Skarlatinaga xos klinik manzara bilan kasallikning rivojlanishi streptokokkning organizmga toksik, septik va allergik ta’siri bilan bog’liq. (A.A. Kolto’pin). Streptokokklar shilliqqavatlari yoki jaroxatlangan teriga tushgach kirish darvozasida yallig’lanish jarayonini chaqiradi. Limfa tomirlari va yuzaki qon tomirlari orqali qo’zg’atuvchi limfa tugunlariga kirib boradi, qonda esa streptokokkning toksik substantsiyalari paydo bo’lib, ular yurak qon tomir, asab va endokrin sistemalariga ta’sir qiladi. Toksik sindrom xaroratning ko’tarilishi, toshma toshishi, bosh og’rishi, qayt qilish, tomirlarga simpatik ta’sirning ortishi singari umumiy intoksikatsiya simptomlari bilan namoyon bo’ladi. Og’ir xolatlarda, og’ir gemodinamik buzilishlar kelib chiqadi va u buyrak usti bezlarini qobig’iga qon quyilishi, bosh miya shishuvi, miokardda distrofik o’zgarishlar bilan namoyon bo’ladi. Patogenezning septik ta’siri organizmga β - gemolitik streptokokk mikrobining ta’siri bilan izoxlanadi. U kirish darvozasida yiringli nekrotiko’zgarishlar va asoratlar bilan namoyon bo’ladi. Septik o’zgarishlar kasallikning turli davrlarida namoyon bo’lmog’i mumkin. Ayrim xollarda septik komponent kasallikning dastlabki kunlaridanoq yaqqol namoyon bo’ladi. Bu burun atrofi suyak bo’shliqlarini shikastlanishi, yiringli otit, limfoadenit va adenoflegmona shaklida rivojlanadi. Septik yo’qolish klinikada limfadenit, otit, artrit kabi yiringli asoratlar bilan namoyon bo’lishi mumkin. Nekrotik otitda infektsiya suyak to’qimasini xam qamrab, miyaning qattiq pardasi va venoz sindromlarga xamo’tish mumkin. Patogenezning allergik yo’nalishi. β - gemolitik streptokokk va jaroxatlangan to’qimalar antigenlariga sensibilizatsiya xisobiga kelib chiqadi. Allergik xolat kasallikning birinchi kunlarida namoyon bo’lishi mumkin, ammo 2–3 xaftada yaqqolroq namoyon bo’ladi. Allergik sindrom klinikada turli toshmalar, o’tkir limfoadenit, glomerulonefrit, miokardit, sinovit kabi ko’rinishda bo’ladi. Besabab xarorat ko’tarilishi, turli toshmalar bilan namoyon bo’luvchi «allergik to’qimalar» xam allergiya natijasida kelib chiqadi.Skarlatina patogenezidagi bu 3 yo’nalish belgilari bir–biri bilan uzviy bog’liqlikda rivojlanadi. Download 0.64 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|