Andijon davlat univyersiteti

2.4. O’rmon va o’rmondan foydalanish 
21. O’zbekiston o’rmonlar kam bo’lgan mamlakat hisoblanadi, biroq o’rmon 
ekotizimlari ham xo’jalik munosabatlarida, ham tabiatni muhofaza qilish 
munosabatlarida muhim rol` o’ynaydi. 
Davlat o’rmon fondi yerlari 11,2 mln gektarni egallaydi, bu respublika 
umumiy maydonining 25,2 foizini tashkil etadi, ulardan 3,26 mln gektarga yaqini 
o’rmonlar bilan qoplangan. 
22. O’zbekiston o’rmonlari o’zining tabiiy tarkibi, mahsuldorligi va 
bajariladigan funktsiyalariga ko’ra jiddiy ravishda farqlanadi. O’rmonlar asosan 
qumli cho’llarda - 9,53 mln ga, tog’larda - 1,12 mln ga, qayirlarda - 0,11 mln ga, 
Shuningdek, vohalarda - 0,26 mln ga joylashgan. 

---

199 
23. 30 ming gektarga yaqinni egallagan to’qayzorlar uchastkalari 
Qoraqalpog’iston Respublikasida joylashgan va Amudaryo delьtasida to’qayzorlar 
dastlabki hududining 10 foiziga yaqinni tashkil etadi. Ushbu uchastkalar 
O’zbekistondagi qolgan barcha to’qayzorlarning 75 foizini va Markaziy Osiyo 
to’qayzorlarining 20 foizini tashkil etadi. 
24. To’qayzorlar maydonining kamayishi kamyob va yo’qolib borayotgan 
turlarning qisqarishi sababi hisoblanadi. To’qayzorlar massivlari uncha katta 
bo’lmagan tor polosalar va daryo uvalaridagi alohida uchastkalarda saqlanib 
qolgan va yovvoyi tabiat uchun muhim ekologik yo’laklar hisoblanadi. 
2.5. Muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar 
25. Mavjud bioxilma-xillikni saqlab qolish uchun boy tabiiy meros asosida 
muhofaza qilinadigan tabiiy hududlarning to’laqonli tarmog’ini tashkil etish 
O’zbekistonni rivojlantirishning muhim shartlaridan biri hisoblanadi. 
26. Muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar tizimini rivojlantirish, jumladan: 
Quyi Amudaryo davlat biosfera rezervati; 
“Do’rmon” milliy bog’i; 
“Sayg’oqli” kompleks lanfdashft buyurtmaxonasi; 
“Ugom-Chotqol” davlat biosfera rezervati tashkil etilishi respublikaning katta 
muvaffaqiyati bo’ldi. 
Shuningdek, Buxoro ixtisoslashtirilgan “Jayron” pitomnigini rivojlantirish, 
Ramsar Konventsiyasi doirasida suvli-botqoq joylar xalqaro ro’yxatiga yangi 
tabiiy hududlarni kiritish, mamlakatning 51 ta muhim arnetologik hududini 
xatlovdan o’tkazish va ularni tavsiflash katta yutuq bo’ldi. 
27. Bugungi kunda respublikada 7 ta qo’riqxona (188,3 ming ga), 1 ta 
kompleks landshaft-buyurtmaxona (628,3 ming ga), 2 ta biosfera rezervati (111,7 
ming ga), 3 ta milliy tabiiy bog’ (558,2 ming ga), 1 ta “Do’rmon” milliy bog’i 
(32,4 ga), 10 ta tabiat yodgorligi (3,8 ming ga), 12 ta buyurtmaxona (572,4 ming 
ga) va Buxoro ixtisoslashtirilgan “Jayron” pitomnigi (165, ming ga), shuningdek, 
o’rmon va o’rmon ovchilik xo’jaliklari (11,121 mln ga) mavjud. 

---

200 
28. 
Bioxilma-xillik 
barqaror 
saqlanishini 
ta’minlaydigan 
muhofaza 
qilinadigan tabiiy hududlarning (muhofaza qilinadigan landshaftlar - kurort tabiiy 
hududlar, rekreatsion zonalar, suvni muhofaza qilish zonalari, qirg’oqbo’yi 
polosalari, suv ob’ektlarini sanitariya jihatidan muhofaza qilish zonalari, yuza va 
yerosti suvlar hosil bo’lishi zonalarisiz) umumiy maydoni 13,2 mln gektarga 
yaqinni tashkil etadi. Ayni vaqtda muhofaza qilinadigan tabiiy hududlarning 
umumiy maydoni o’rmon xo’jaliklari va o’rmon-ovchilik xo’jaliklari hisobga 
olinmaganda 2079,2 ming gektarni yoki mamlakat hududining 4,64 foizini tashkil 
etadi.