Andijon davlat univyersiteti

2.6. Ekoturizm 
29. O’zbekistonda ekoturizmni rivojlantirish uchun noyob tabiat, har xil 
landshaftlar (cho’llar, tog’lar, plato, daryolar, ko’llar, sharsharalar), o’simlik va 
hayvonot dunyosining kamyob va yo’qolib borayotgan turlari, arxeologik 
topilmalar, poleontologik qoldiqlar, petrogliflar, nodir geologik ob’ektlar mavjud. 
SHunga qaramay, respublikada turistlarni tabiiy ob’ektlarga jalb qilish uchun 
infratuzilma yetarli darajada rivojlanmagan. 
30. Respublikaning ayrim muhofaza qilinadigan tabiiy hududlari turistlarni 
qabul qilish uchun eng uyushtirilgan va munosib joylar hisoblanadi, chunki ushbu 
hududlarda belgilangan maydon va chegaralar, turistlar tashrif buyurishi uchun 
ajratilgan uchastkalar, keluvchilar bilan ishlash tajribasi mavjud, ayrimlarida esa - 
belgilangan yo’nalishlar hamda ushbu hudud va uning xususiyatlari bo’yicha 
muayyan bilimlarga ega bo’lgan xodimlar bor. 
31. Biroq qonun hujjatlariga muvofiq ekoturizmni, shu jumladan, rekreatsion 
faoliyatni amalga oshirish uchun davlat qo’riqxonalariga, tabiiy bog’larning 
qo’riqxona zonalariga va biosfera rezervatlariga kirish taqiqlangan. 
III-BOB. MAVJUD XAVF-XATARLAR VA MUAMMOLAR 
32. Oxirgi o’n yildagi vaziyatni tahlil qilish bioxilma-xillik yo’qolishi va 
uning mahsuldorligi pasayishi va ekotizim xizmatlari funktsiyalari kamayishining 
asosiy sabablari jiddiy ravishda o’zgarmaganligini ko’rsatadi. 

---

201 
33. Biologik xilma-xillikning mavjud xavf-xatarlari asosan iqtisodiyotning 
biologik resurslardan barqaror foydalanishni hisobga olmasdan rivojlanishi bilan 
bog’liqdir. 
34. Chorvachilik tabiiy ekotizimlarga salmoqli ta’sir ko’rsatadi. Cho’l, 
tog’oldi va tog’ hududlarida, ayniqsa qishloq manzilgohlari yaqinida joylashgan 
zonalarda yaylovlarning tanazzulli tezlashadi. 
35. Quyidagilar: 
qishloq xo’jaligi sug’orishi infratuzilmasining tor yo’naltirilgan rivojlanishi 
va boshqarilishi; 
baliqchilik xo’jaligi sohasida tabiiy resurslarni boshqarish va foydalanishning 
barqaror bo’lmagan shakllari; 
sug’oriladigan dehqonchilik hosildorligining pastligi va barqaror 
bo’lmaydigan sug’orilmaydigan dehqonchilik o’sib borayotgan xavf-xatarlarga 
tegishlidir. 
Ushbu omillar mamlakat aholisi soni tez o’sib borishi bilan qo’shilib barcha 
resurslardan jadal foydalanishga olib keladi. 
36. Aholi soni o’sishi natijasida aholi punktlari hududi kengaydi, bu 
ekotizimlar tomonidan ko’rsatiladigan xizmatlarga nisbatan tabiiy ekotizimlarga 
yuklamani oshirdi. 
37. Iqlim o’zgarishi yerlarning tanazzulga uchrashi va cho’llanish 
jarayonlarini keltirib chiqaradi va bu bilan biologik xilma-xillikning holatiga ta’sir 
ko’rsatadi. Ushbu jarayonlar ayniqsa Orolbo’yida, Ustyurt platosida, Qizilqum 
sahrosida, tog’lardagi o’rmon massivlarida va tog’oldi tumanlarida jadallik bilan 
yuz bermoqda. 
38. Mavjud tendentsiyalar saqlanib qolsa yaqin o’n yil mobaynida asosiy 
ekotizim xizmatlarining qo’ldan boy berilishi xavfi o’sadi. Bundan tashqari, iqlim 
o’zgarishi ta’sirning boshqarib bo’lmaydigan omili hisoblanadi, u tanazzulga 
uchrashi va biologik xilma-xillikning yo’qolishi borasida qo’shimcha muammolar 
keltirib chiqarishi mumkin. 

---

202 
39. Quyidagilar biologik xilma-xillik saqlanib qolishiga to’sqinlik qilayotgan 
asosiy muammolar hisoblanadi: 
normativ-huquqiy hujjatlarning biologik resurslardan foydalanishni tartibga 
soluvchi xalqaro standartlarga nomuvofiqligi; 
bioxilma-xillik va ekotizim xizmatlari qiymatini iqtisodiy baholash 
mexanizmlarining mavjud emasligi; 
muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar tizimini va ularning reprezentativ 
tizimini muqobil boshqarishning mavjud emasligi; 
atrof tabiiy muhit, jumladan, bioxilma-xillik davlat kadastri va monitoringi 
yetarlicha amalga oshirilmasligi; 
bioxilma-xillikni saqlash sohasida moliyalashtirish yetarli emasligi; 
davlat ekologik ekspertizasi tartibotiga xo’jalik faoliyati va boshqa 
faoliyatning bioxilma-xillikka ta’sirini baholash mexanizmlari yetarlicha joriy 
etilmaganligi; 
jamoatchilikning bioxilma-xillikni saqlab qolishdan xabardorligini va 
ishtiroki darajasining pastligi; 
aholi ekologik madaniyatining yetarlicha rivojlanmaganligi.