Annotasiya

 
 
 
 
O’zg.
 
Varoq
 
Hujjat№.
 
Imzo 
Sana
 
Varoq 
52 
Bitiruv malakaviy ishi 
 

---

 
Ekologiya 
qismi 
 
 
 
 
 
O’zg. 
List 
№ Xujjat 
Imzo 
Sana 
Varoq 
53 
Bitiruv malakaviy ishi 
 
 
 
Bajardi: 
Tekshirdi: 
 Raxbar: 
 N. Kontr: 
 
 Tasdiqladi: 
 
 
Liter 
Varaqlar 
TDTU 
41-18 

---

Avtomobillar tormoz tizimlarini ishlab chiqarish 
jarayonidaatrof-muhitga yetkaziladigan zararlar 
va ularni bartaf etish 
Sayyoramizda har yili 70 mln. tonna zaharli gaz, 50 mln tonna metan, 13 mln. tonnaga 
yaqin azot kuyundisi chiqarilmoqda, okeanlarga 10 mln. tonna neft va neft mahsulotlari , 
suv havzalariga 32 km
3 
iflos sanoat suvlari quyilmoqda. 11 mln. gektar o’rmon kesilib 
ketmoqda va yonib ketmoqda. 
Orol 
va 
orolbo’yidagi 
ekologik 
tanglik 
keltirayotgan moddiy va ma’naviy zarar butun insoniyatni tashvishlantirmoqda. 
Tojikistonning Surxandaryo bilan qo’shni shahri Tursunzodadagi alyuminiy zavodi 
Surxandaryoning shu joyga yaqin xalqlari hayoti va salomatligiga hamda tabiatiga 
xavfsolmoqda.
Respublikamiz Konstitutsiyasining 55-moddasiga binoan «yer, yer 
ostiboyliklari, suv, o’simlikva hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy zahiralar umumiy 
boyligimizdir. Ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir» deb 
ta’kidlangan. Konstitutsiyaning 50- moddasida «Fuqarolar atrof- tabiiy muhitga 
ehtiyotkorona munosabatda bo’lishga majburdirlar» deyilgan.
Ekologik 
ahvolni 
sog’lomlashtirish, atrof-muhitni muhofaza qilish iqtisodiy ijtimoiy, siyosiy va boshqa 
omillarga bog’liq. Ular orasida ekologik ta’limva tarbiyaning ahamiyati kattadir. Yoshlarda 
ekologik ongni shakllantirishda qadimgi milliy vositalardan foydalanish zarur. Yer 
kurrasini o'rab olgan havo qatlami «atmosfera» deyiladi. Atmosfera o'zining hajmi bo'yicha 
yer sayyorasining qolgan qismlaridan bir necha marta katta bo'lishiga qaramay, uning 
massasi yer massasidan 0,000001 ga yaqin qismini tashkil etadi, xolos. Atmosferaning 
yuqori chegarasi deb shartli ravishda yerning tortish kuchi bilan uning aylanishi evaziga 
markazdan intilish kuchi muvofiqlashgan joyi qabul qilingan.Bu sathda atmosfera bilan 
yerning o'zaro bog'lanishi yo'qoladi. Atmosfera balandligi ortishi bilan uning tarkibiy qismi, 
zichligi, harorati va havoning harakat tezligi o'zgarib boradi. 
Eng toza havo okean suvlari ustidadir. Qishloqlar ustida havodagi chang zarralari 
miqdori okean yuzasidagiga nisbatan 10barobar, shaharlar ustida 35barobar, sanoat 
korxonalari ustida 150barobargacha ortiq bo'ladi. Havoning chang bilan ifloslanishi, 
O’zg.
 
Varoq
 
Hujjat№.
 
Imzo 
Sana
 
Varoq 
54 
Bitiruv malakaviy ishi 
 

---

asosan, yer sathidan 1,5-2 km. balandlikkacha kuzatiladi va quyosh nurlarini yozda 20% 
ini, qishda 50% ini tutib qoladi. Yerda hayotning davom etishi, asosan, havoning tozaligiga 
bog'liq.
Toza havo faqat inson uchungina emas, balki hayvonot va 
o'simlik dunyosi uchun, shuningdek, antibiotiklar, yarim o'tkazgichlar, yuqori aniqlikka 
ega bo'lgan o'lchov asboblari ishlab chiqaradigan sanoat tarmoqlari uchun ham zarurdir.