Tayanch iboralari:
Analgetik
- Og`riq sezuvchanlikni tanlab pasaytiradigan yoki yo`qotadagan vositalar
Morfinizm -
Morfindan surunkali zaharlanish
Eyforiya -
Ruhiy ko`tarinkilik xolati
Disforiya -
Ruhiyatning tushishi, o`zini yomon his qilish
Nosiseptiv reseptorlar-
Og`riqni sezuvchi reseptorlar
Og`riq ko`p kasalliklar belgisi bo`lib, odamga azob beradi, chidab bo`lmaydigan
kuchli og`riq tufayli og`riq shoki, hatto o`lim ro`y berishi mumkin.
Og`riq alohida reseptorlar — notsitseptorlar orqali seziladi. Ushbu og`riqni
sezuvchan reseptorlar teri, mushak, bo`g`imlar, suyak pardasi, ichki a`zolarda joylashgan,
ularni zarba, issiq-sovuq kimyoviy moddalar, yallig`lanish kininlari — bradikinin,
gistamin, serotonin qo`zg`atadi. Notsitseptorlardan og`riq impulslari afferent nerv
tolalaridan orqa miyaning orqa shoxlariga yetib boradi. Shu yerda ular orqa miyaning
qo`shimcha neyronlariga o`tadi ia ikkita o`tkazuvchan sistema orqali markaziy nerv
sistemasiga yetib keladi.
Agar organizmning og`rikqa qarshi ichki usullari yetarli bo`lmasa, og`riq
qoldiruvchi moddalar — analgetiklar (lotincha — og`riq, inkor) qo`llanadi. Og`riq
qoldiruvchi moddalar katta ahamiyatga ega, chunki ularning ko`pchiligi faqat og`riqni
qoldirmay, balki kasallikning sababi va kechishiga ham ijobiy ta`sir ko`rsatishi mumkin.
Ba`zi holatlarda analgetiklarni juda ehtiyot bo`lib qo`llash kerak bo`ladi. Masalan,
og`riq kasallikning birdan-bir belgisi bo`lganda analgetiklar qo`llansa, shu belgi yo`qolib
kasallikni aniqlash qiyin bo`lib qoladi.
Og`riq qoldiruvchi moddalar ikki turga:
1.
Narkotik analgetiklar
2.
Narkotik bo`lmagan—nonarkotik analgetiklarga bo`linadi.
Narkotik analgetiklar
Narkotik analgetiklar kuchli og`riq qoldiruvchi ta`sirga ega moddalardir. Bular
o`simliklardan, asosan opiydan hamda sintez yo`li bilan olinadi.
Kimyoviy jihatdan opiydan olingan alkaloidlar ikki turga bo`linadi: fenantren
unumlari (morfin, kodein) va izoxinolin unumlari (papaverin).
Do'stlaringiz bilan baham: |
