Anorganik kimyo

bet	13/61
Sana	26.09.2017
Hajmi	5.87 Mb.
	#16581

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 ... 61

Eritmalarning tibbiyotdagi ahamiyati.
6-bobga oid savol va masalalar

Eritmaning  ion

kuchi

Ionlarning  aktivlik  koeffitsiyenti

Bir  zaryadli

Ikki  zaryadli

U ch zaryadli

1,0

1,00

0.001

0,97

0,87

0,73

0,002

0,95

0,82

0,64

0,005

0,93

0,74

0,51

0,01

0,90

0,66

0,39

0,05

0,81

0,44

0,15

0,10

0,76

0,33

0,08

E r i m a n in g io n k u c h i — e le k tr o lit e r itm a s id a g i io n la r n in g

e le k tr o s ta tik t a ’s irin i tav siflab b e r a d ig a n k a tta lik d ir. I o n k u c h i

q iy m a ti b a r c h a io n la r k o n s e n tra ts iy a si v a z a ry a d i k o ‘p a y tm a s in in g

y ig 'in d is in i y a rm ig a teng:

t

( C1Z , 2+C2Z 2 2+ C 3Z 3 2+ ...)

B u n d a C p C 2, C 3 e ritm a d a g i h a r xil io n la r n in g m o la r k o n s e n

tra ts iy a la r i; Z ,, Z 2, Z 3 — io n la rn in g z a ry a d la ri.

K u c h s iz e le k tr o litla r io n k u c h u n i to p is h u c h u n u n in g k o n

s e n tr a ts iy a s i d is s o ts ia la n is h d a r a ja s ig a k o ‘p a y t i r i l a d i . D is s o t-

s ia la n m a g a n m o le k u la la m in g io n k u c h i n o lg a te n g .

Eritmalarning tibbiyotdagi ahamiyati.

B io lo g ik s u y u q lik la r va

t o ‘q im a la r ta r k ib id a N a +, C a 2+, C l~ , H 2P 0 4- , H C O ^ va b o s h q a

q a to r io n l a r b o r. K o ‘p b io k im y o v iy ja r a y o n l a r v a y u q o ri m o le

k u la r m o d d a l a r n i n g t i r i k o r g a n iz m d a g i b a r q a r o r l i g i i o n l a r

ta b ia tig a , k o n s e n tr a ts iy a s ig a va e r it m a d a b o r a d ig a n j a r a y o n la r g a

b o g ‘liq.

O d a m o rg a n iz m i d o im suv y o 'q o ta d i . B u su v te rla s h , n a fa s

o lis h v a p e s h o b o rq a li c h iq ib k e ta d i. A y n iq s a p e s h o b o rq a li

tu z la r n in g io n la r i o rg a n iz m d a n ta s h q a r ig a c h iq a d i. L e k in s h u n g a

q a r a m a y t o 'q i m a l a r d a io n la r k o n s e n tra ts iy a s i o 'z g a r m a y d i (io n li

g e m o s ta z ). Io n la r n in g o rg a n iz m g a k irish i v a c h iq ib k e tish i u n d a g i

su v n in g a y la n ib tu ris h ig a b o g 'liq d ir.

A g a r o rg a n iz m u z o q v a q t c h a n q a b y u rs a y o k i suv y e tis h -

m a g a n d a g i d o im iy ta s h n a lik d a to 'q im a la r d a g i suv h a m k a m a y a d i.

E n d i t o 'q im a la r d a io n la r k o n s e n tra ts iy a si o rtib k e ta d i, b u e sa

io n la rn in g a s o s a n p e s h o b o rq a li c h iq ib k e tis h ig a o lib k elad i.

E ritm a d a K + io n la rin in g a lm a sh in u v i n e rv v a m u sk u l to 'q i m a -

la rin in g fa o liy a ti u c h u n k erak . O v q a tla n is h o rq a li K + io n la rin in g

k e ra k li m iq d o r i o r g a n iz m g a k irib tu r a d i. H u ja y r a i c h i d a K +

io n la rin in g k a m a y ib ketishi v aq tin c h a lik falaj y u za g a k elishig a sab a b

b o 'la d i. A g a r io n la r k o n sen tra tsiy a si o d a td a g i h o la tg a kelsa, kasallik

o 't i b k e ta d i.

6-bobga oid savol va masalalar

1. 15% sulfat kislota eritm asidan 150 g tayyorlash u ch u n 10% (p, =

1,092 g/m l) va 25% (p2= 1,177 g/m l) H 2S 0 4 eritm alarining har qaysisidan

necha ml kerak? (Javob: 91,5 ml 10% li eritm a, 42,5 ml 5% eritm a).

2. Kaliy gidroksidning 50% li 2 1 eritm asiga (p = 1,54 g /m l) n ech a

1 suv qo'shilganda 20% eritm a hosil bo'ladi? {Javob: 4,62 1).

3. 26% li K O H eritm asiga (p = 1,24 g /m l) m olar Konsentratsiyasini

hisoblang. (Javob: Cm = 5,76).

4. 200 m l 60% li N aO H eritm asiga (p = 1 ,6 4 g /m l) 300 ml suv

qo'shilg anda hosil b o 'lg an eritm aning (p2 = 1,34 g /m l) foiz va m olar

konsentratsiyalarini hisoblang. (Javob: 31,8%; 10,49 m ol/1).

5. 250 ml 2,1 M H 2SO„ eritmasini tayyorlash uchun 20% li eritm adan

(p = 1,143 g /m l) n echa ml kerak? (Javob: 112,5 ml).

6. 30% li 150 m l H 2S 0 4 eritm asidan (p = 1,22 g /m l) n ech a 1 0,1 M

eritm a tayyorlash m um kin? (Javob: 5,6 1).

7. 3 1 0,5 n H N 0 3 eritm asidan n echa 1 0,25 n eritm a tayyorlash

m um kin? (Javob: 61 ).

8. 30 m l 0,1 n ishqor eritm asini neytrallash u ch u n 12 m l kislota

sarflandi. Kislotaning normaOigini hisoblang. (Javob: 0,25 n).

9. 62% li 5 1 F e C l3 6 H 20 eritm asidan (p = 1,12 g /m l) te m ir (III)

gidroksidni to 'la cho'ktirish uchun 12 n am m iak eritmasidan qancha kerak?

10. 20 g glukoza 140 g suvda eriganda hosil b o 'lg an eritm aning foiz

konsentratsiyasini hisoblang (Javob: 12,5%).

11. N a ,S 0 3 ning 8% li 5 1 eritmasini tayyorlash uchun (p = 1,075 g /m l)

necha g N a 2S 0 3 kerak? (Javob: 430 g).

12. 200 g 50% li H 2S 0 4 eritm asidan 50 g suv b u g 'latilg an . H osil

b o 'lg a n eritm adagi H 2S 0 4 ning foiz konsentratsiyasini an iq lan g (Javob:

66,7% ).

13.  100  ml  1  n eritm adan  qancha 0,05  n  eritm a  tayyorlash  m um kin?

(Javob:  2  1).

14.  Tarkibida  16 g N a O H   bo'lg an eritm ani neytrallash u c h u n   10%  li

H 2S 0 4 eritm asidan (p = 1,07 g /m l) qancha kerak? (Javob: 183 m l).

15. 200 ml 1 n C aC l2 eritmasiga ortiqcha m iqdorda soda qo'shilganda

necha g C a C 0 3 cho'km aga tushadi? (Javob: 10g).

16. 24,3 Mg ni eritish uchun 10% li H 2S 0 4 eritmasidan (p = 1,10 g/m l)

qancha kerak? (Javob: 594 ml).

17. 200 g 15% li B aC l2 eritm asidan B a S 0 4 to 'la ch o 'k tirish u ch u n

28,8 ml H 2S 0 4 sarflangan. H 2S 0 4 eritm asining norm alligini hisoblang

(Javob: 10 n).

18. N echa g S 0 3 ni 400 g suvda eritganda H 2S 0 4 ning 15% li eritm asi

hosil b o 'lad i? (Javob: 55,6 g).

19. Zichligi 1,25 g /m l, m assa ulushi 40% li b o 'lg a n 300 m l n itrat

kislotasi eritmasiga 125 ml suv qo'shildi. Olingan eritm aning massa ulushini

hisoblang (Javob: 0,30).

20. Massasi 29,25 g bo'lgan natriy xlorid tuziga ortiqcha sulfat kislota

q o ‘shib olingan vodorod xlorid konsentratsiyasi 2,5 n b o 'lg a n 250 ml

natriy gidroksid eritm asidan o'tkazildi. Olingan eritm aning m uhiti qanday?

N ech a g tuz hosil bo'ldi? (Javob: 29,25 g).

21. 43% li 1,6 1 (N H 4)2S 0 4 ning to 'y in g an eritm asi bilan reaksiyaga

kirishish u ch u n (qizdirilganda) 4 n li K O H eritm asidan q a n c h a hajm

kerak? Ajralib chiqqan N H 3 0°C va 101,3 kP a bosim da q a n c h a hajm ni

egallaydi? (Javob: 3,25 1; 292 1).

22. Zichligi 1,07 g /m l, m assa ulushi 7% b o 'lg an 15 m l N a 2C 0 3

eritm asi bilan zichligi 1,09 g /m l bo'lg an 8 m l 16% li H N 0 3 eritm asi

aralashtirilganda qancha hajm C 0 2 hosil bo'ladi? (Javob: 0,224).

23. H ajm i 120 m l 0,45 M N a 2C 0 3 eritm asini tayyorlash u ch u n

zichligi 1,16 g /m l 15% li N a 2C 0 3 eritm asidan qan ch a hajm olish kerak?

24. 8,5% li (p = 1,08 g /m l) N a H S 0 4 ning qan ch a hajm iga 400 ml

2,5 n N a O H qo'shilganda natriy sulfat hosil bo'lad i? (Javob: 1310 ml).

25. 12% li 20 g bariy gidroksid eritm asidan norm al sharoitda 280 ml

uglerod (IV) oksidi o'tkazilganda necha g ch o 'k m a hosil bo'ladi? (Javob:

2,46 g).

26. H ajm i 200 ml b o 'lgan 0,5 n A g N 0 3 eritm asi bilan hajmi 120 ml

b o 'lg an 10% li (p = 1,05 g /m l) HCI aralashtirilganda qancha ch o 'k m a

hosil b o 'ladi? (Javob: 0,1 mol).

27. 800 ml 3 n KOH va 1,2 1 12% li ( p = 1,1 g /m l) KOH eritm alari

aralashtirildi. Hosil b o 'lg an eritm anin g norm alligini hisoblang. (Javob:

2,61 n).

28. 250 ml 1,6 n li H 2S 0 4 eritm asiga 400 ml 0,35 n li N a O H

eritmasidan qo'shildi. Eritm ani neytrallash uchun 0,25 n KOH eritmasidan

necha ml kerak? (Javob: 1040 ml).

29. I 1 K-jCOj eritm asiga (p= 1,2 2 g /m l) xloridkislotasidan qo 'sh ib

(0°C va 101,3 kPa) 44,5 1 C 0 2 olindi. E ritm adagi K 2C 0 3 ning massa

u lushiniva norm alligini hisoblang. (Javob: 22,5%; 3,97 n).

30. Massasi 57,2 bo'lgan N a2C 0 3 10H20 ni neytrallash uchun 1,6 M

li HCI eritm asidan qancha hajm kerak? (Javob: 250 ml).

31. 75 ml 0,75 n H 3PO„ eritmasida 0,1 M qancha hajm eritma tayyorlash

m um kin?

32. 8 10,5 n C a(O H )2 dan kalsiy gidrosulfat olish u ch un qancha hajm

(5°C, 64 kPa) S 0 2 olish kerak? (Javob: 93,7 1).

33. Zichligi 1,35 g/m l bo'lgan 14,2 M nitrat kislotaning massa ulushini

hisoblang. (Javob: 3,04%).

34. Tarkibida 90 g H ,S 0 4 b o 'lgan eritm aga 120 g suv q o'sh ilg an d a

eritmadagi kislotaning massa ulushi 20% ga kamaygan. Dastlabki eritmadagi

kislotaning massa ulushini hisoblang.

35. Tarkibida 50 g N aO H bo'lgan eritm aning massasi 100 g ga kamay-

guncha bug'latilgan. Bunda NaOH ning massa ulushi 2,5% ga ortgan. Dastlabki

eritm adagi N aO H ning massa ulushini hisoblang.

36. 600 g eritm aga 200 g suv qo'sh ilganda eritm adagi erigan m odda

konsentratsiyasi 2% ga kamaygan. Dastlabki eritmadagi m oddaning massa

ulushini aniqlang.

37. Tarkibida 48 g glukoza bo'lgan eritm aga 100 g suv qo'shilganda,

eritmadagi glukozaning massa ulushi 4% ga kamaygan. Dastlabki eritmadagi

glukozaning massa ulushini hisoblang.

38. Tarkibida 0,6 mol xlorid kislota bo'lg an eritm aga 100 ml suv

qo'sh ilg an d a uning m olar konsentratsiyasi 0,2 m ol/1 ga kam aygan.

D astlabki eritmadagi xlorid kislotaning m olar konsentratsiyasini aniqlang.

124

39. G lu k o z a n in g 150 ml suvda e ris h id a n hosil b o 'lg a n e ritm a g a

50 ml suv qo'shilganda glukozaning massa ulushi 5% ga kamaygan. Dastlabki

eritm adagi glukozaning massa ulushini hisoblang.

40. 0,5 M glukoza C 6H 120 6 eritm asining 25°C dagi osm otik bosim ini

hisoblang (Javob: 1240kPa).

41. 350 g suvda 16 g saxaroza C 12H 22O u erigan. Shu eritm aning 293 К

dagi osm otik bosim ini hisoblang. E ritm a zichligi birga teng d eb olinsin

(Javob: 311 kPa).

42. Biron bir eritm aning 25°C dagi osm otik bosim i 1,24 M P a bo 'lsa,

shu eritm aning 0°C dagi osm otik bosim ini hisoblang. (Javob: 1,14 M Pa).

43. 100 ml ida 2,3 erigan m odda b o 'lg a n eritm aning 298 К dagi

osm otik bosim i 618,5 kPa. M oddaning m o lek u lar massasini hisoblang

(Javob: 92).

44. 100°C da 10% karbam id C O (N H 2)2 eritm asi ustidagi to 'y in g an

bug' bosim ini hisoblang (Javob: 98 kPa).

45. 100 g suvda 9 g glukoza C6H l20 6 eritilsa, suvning qaynash harorati

necha gradusga ortadi? (Javob: 0,26 gradusga).

46. S axarozaning С 12Н 220 ц suvdagi eritm asining qaynash h aro rati

101,4°C. E ritm aning molal, foiz konsentratsiyasini va muzlash haroratini

aniqlang (Javob: 2 m ol/kg, 40,6% , — 3,72°C ).

47. 1 1 eritm ad a necha mol noelektrolit erisa, 0°C da uning osm otik

bosim i 2,27 kP a b o 'lad i? a) 0,001 mol; b) 0,01 mol; d) 0,1 mol.

48. 250 g suvda erigan noelektrolit m o d d a m olekulalari soni 3-1023

d o n a b o'lsa, shu eritm aning m uzlash haro ratin i aniqlang:

a) 273 K;

b) 269,28 K; d) 271,14 K.

49. 0,1% li glukoza (M = 180, /,) va album in (M = 68000, /2)

eritm alari m uzlash h aroratlarining qaysi biriniki katta, qaysi biriniki

kichik ekanligini ko'rsating. a) /, > t2

b) /, = /, d)

< t2.

50. 2 1 eritm ada 0,25 mol glukoza va 0,25 mol spirt biigalikda erigan

bo'lsa, eritm aning osm otik bosimi qancha b o'ladi?

a) 760 m m sim . ust. b) 380 m m sim. ust. d) 4256 m m sim . ust.

51. 27°C va 100 ml eritm ada 5 g gemoglobin erigan eritmaning osmotik

bosimi 1,82 kPa ga teng. G em oglobinning m olekular massasini hisoblang

(Javob: 68500 u.b.).

52. T oza erituvchining qaynash h aro ratin i 0,05°C ga oshirish u ch u n

260 g suvda necha g glukozani eritish kerak?

5 3. F o r m a lin , sirk a k islo ta va g lu k o z a b ir xil % ta rk ib g a ega:

C — 39,97% ; H —6,73%; 0 —53,3%. Yuqorida aytilgan m oddalarning har

biridan 1,5 g li 25 ml suvda eritib, uchta eritm a tayyorlanadi. Eritmalarning

m uzlash h aro rati: form alin —3,72°C, sirka kislota — 1,86°C, g luk oza

— 0,62°C ga teng. Aytilgan m oddalarning m olekular massasini chiqaring.

54. Efim ing qaynash harorati 34,6°C, ebulioskopik doimiyligi 2,16 ga

teng. Agar benzoy kislotasining 5% Li eritm asi 35,52°C da qaynasa, uning

m olekular m assasini hisoblang {Javob: 122).

55. Q andaydir m oddaning 0,4 g 10 g suvda eriganda, eritm aning

muzlash harorati 1,24°C kamayadi. Erigan m oddaning molekular massasini

hisoblang (Javob: 60).

56. Glitserinning suvli eritmasi —2,79°C da muzlaydi. Eritma bug'ining

20°C dagi bosim ini va h ar 100 m ol suvga to 'g 'r i keladigan glitserinning

mollar sonini hisoblang. Suv bug'ining 20°С dagi bosimi 2,34 kPa ga teng.

57. 17 g eflrda 0,552 g kam fora erigan eritm aning qaynash h arorati

toza efirnikiga q a ra g a n d a 0,468°C ga o rtiq . K a m fo ran in g m o le k u la r

massasini aniqlang. Efirning ebulioskopik doimiyligi 2,16 ga teng (Javob:

155,14 u.b.).

58. A tsetonning qaynash harorati 5 6,1°C ga, ebulioskopik doimiyligi

esa 1,73 ga teng. 8% li glitserinning atsetondagi eritm asining qaynash

haroratini hisoblang (Javob: 57,73°C).

59. K J 0 3 eritmasining 500 ml da 5,35 g tuz b o ‘lgan eritmasi 17,5°C da

221 kP a ga teng osm otik bosim ni k o 'rsa ta d i. T u zn in g eritm ad ag i

dissotsiyalanish darajasini va izotonik koeffitsiyentini hisoblang.

60. G ipoxlorit kislota Н С Ю ning 0,2 n eritm asidagi dissotsialanish

darajasini hisoblang. (K (H C IO ) = 5,0- 10 s) (Javob: 5• 10").

61. C h u m o li kislotasi H C O O H ning 0,2 n eritm asidagi d isso tsia

lanish darajasi 0,03 ga teng. Dissotsilanish doimiyligini hisoblang (Javob:

1,8-10-4).

62. H 2C 0 3 karbonat kislotaning 0,1 n eritmasida birinchi bosqich b o '

yicha dissotsialanish darajasi 2 ,1 1 • 10-3 ga teng. K, ni hisoblang. (Javob:

4,5-10-7).

63. H N 0 2 nitrit kislota konsentratsiyasi qan ch a bo 'lganda uning

dissotsialanish darajasi 0,2 b o'ladi? (K ( H N 0 2) = 4-10-4) (Javob: 0,01

m ol/1).

64. Sulfat kislotaning 0,2 M eritmasidagi vodorod ionlari konsentratsiyasi

[H +] ni hisoblang. K islotaning 2-bosqichdagi dissotsialanish hisobga

olinm asin. К, = 2 ,2 1 0 '10. (Javob: 0,014 m ol/1).

65. 1 1 0,005 M sirka kislota eritm asig a 0,05 mol n a triy a ts e ta t

q o 's h ils a , v o d o ro d ionlari konsen tratsiyasi n e c h a b a ro b a r k am ayadi?

К (C H 3C O O H )= = 1,81 O'5 (Javob: 167 m arta).

66. 3,9 K O H va 250 g suvdan iborat eritm a —0,519°C da m uzlaydi.

Shu eritm anin g izotonik koeffitsiyentini hisoblang (Javob: 1,86).

6 7 . V o d o ro d io n la ri k o n s e n tra ts iy a la ri: a ) 2■ 10"7; b) 8 , 1 ■

10 3;

d ) 2 , 7 - 1 0 " ’ b o 'ls a , shu e r itm a la rn in g p H la rin i h iso b lan g (Javob:

a) 6,70; b) 2,09; d) 9,57).

68. 0,01 n sirka kislota eritmasida dissotsialanish darajasi 0,042 ga teng.

E ritm aning p H hisoblansin. (Javob: 3,38).

69. P bB r2 ning 25°C dagi eruvchanligi 1,32-10 2 m ol/1 b o 'lsa, uning

eruvchanlik ko'paytm asini hisoblang. (Javob: E K (P bB r2) = 9 ,2 -10 6).

70. K altsiy k a rb o n a tn in g eru v c h a n lik k o 'p a y tm a sid a n (Javob:

Е К ( С а С 0 3) = 5 102) foydalanib, 100 ml to 'y in g a n eritm adagi C a C 0 3

massasini hisoblang (Javob: 7, H O '4 g).

71. 25°C va 1 g B a S 0 4 ni eritish u c h u n za ru r b o'lg an suv hajm ini

hisoblang (Javob: 408 1).

72. Quyidagi m oddalarning qay tartib d ajo y lash ish i u larn in g 0,1 M

eritm alaridagi osm otik bosimlari kamayishiga mos keladi?

a) C H jC O O H —N aC l—C 6H 120 6—C aC l,

b) C 5H 120 6—C H ,C O O H —N a C l—C aC l,

d) C aC l2—N a C l—C H 3C O O H —C6H P0 6

e) C aC l2—C H jC O O H —C 6H a 0 6—N aC l

73. O H - ionlari konsentratsiyalari (m o l/I) a) 4,3-10“'; b) 5-10 6;

d) 9,3 1 O'9 b o 'lg an eritm alarning pH larini hisoblang. (Javob: a) 10,66;

b) 8,70; d) 5,97).

74. Q o n d a (pH = 7,36) vodorod ionlari konsentratsiyasi orqa m iya

suyuqligidan (pH = 7,53) n echa b aro b ar k o 'p ? (Javob: 1,5 m arta).

75. B ir negizli kislotaning 0,01 n eritm asida pH = 4 b o 'lsa, shu

kislotaning kuchi haqida qanday xulosaga kelish m um kin?

a) kislota kuchli; b) kislota kuchsiz.

76. 0 ,2 n H C N eritmasiga 0,5 m ol/1 K C N qo'shilsa, vodorod ionlari

konsentratsiyasi qanday o'zgaradi?

a) o rtad i; b) kam ayadi: d) o'zgarm aydi.

77. Vodorod ionlari konsentratsiyasini qanchaga o'zgarganda eritmaning

p H bir birlikka ortadi?

а) 10 m arta oshirilsa; b) 1 m ol/1 ga oshirilsa;

d) 10 m arta kam aytirilsa; e) 1 m ol/1 ga kam aytirilsa.

78. pH = 13 bo'lgan eritm aning 1 ml da necha dona vodorod ionlari

bo'lad i? a) 1013; b) 60,2-IO13; d) 6,02-107; e )6 ,0 2 -1 0 10.

79. 18°C da 500 ml suvda 0,0166 g A g2C r 0 4 erigan. T uzning eruv-

ch an lik k o 'p ay tm asin i hisoblang {Javob: 4-1 O'12).

80. AgBr ning 1 1 to'yingan eritmasidagi kumush ionlarining massasini

hisoblang. ( E K ^ = 6 -1 0 13) (Javob: 8,36-10-5).

81. 50 ml 0,001 n HC1 eritmasiga 450 ml 0,0001 n A g N 0 3 eritmasi qo'

shilsa, kumush xlorid cho'kmaga tushadimi? (EK Cl = 1,8-10"10). (Javob: H a ).

82. Quyidagi eritmalarni bir-biriga qo'shganda ro 'y beradigan reaksiya

tenglam alarining m olekular va ion ko'rinishida yozing.

kum ush nitrati va natriy gidroksidi; b) xrom (III) xlorid va kaliy

gidroksid (ortiqcha).

83. Quyidagi m oddalar orasida boradigan reaksiya tenglam asini

m olekular, ion va qisqargan ion k o'rinishid a yozing:a) C a ( H C 0 3)2 va

C a (O H )3; b) N a 2S i0 3 va HCI; d) C aC I2 va H 2C r 0 4.

84. Quyidagi m oddalarning B a (N 0 3)2, B^S, C u S 0 4 har biriga H 2S 0 4

eritm asidan qo'shildi. Qaysi holda reaksiya boradi? Io n va m olekular

ko'rinishdagi reaksiya tenglamasini yozing.

85. Quyidagi m oddalar orasida ketadigan reaksiya tenglam alarini ion

va molekula ko'rinishida yozing.

a) H g (N 0 3)2 va N aO H ; b) A g N 0 3 va NaJ;

d) C d S 0 4 va N a2S;

e) N a 2C 0 3 va HCI.

86. Suvda va benzolda N a C l, J 2, H J lam ing erish im koniyatlarini

tushuntiring.

87. Qonning pH = 7,4 ga teng bo'lishi kerak. Agar pH 6,8 dan kichik

yoki 7,8 dan ortiq bo'lishi hayot jarayoniga m os kelmaydi. Bunda vodorod

ionlarining konsentratsiyalari norm aga qaraganda qancha m arta o'zgaradi?

88. Xlorid kislotasining inson oshqozoni sharbatidagi m iqdori 0,5 %.

O shqozon sharbatining pH ni hisoblang (U ning zichligi 1 g/m l).

89. Q o'rg'oshin yodidning eruvchanlik ko'paytm asi 20°C va 8-10 9 ga

teng. Uning eruvchanligi mol/1 va g/1 da hisoblang.

90. P bB r2 ning 25°C dagi eruvchanligi 1,32-10-2 m ol/1 bo'lsa, uning

eruvchanlik ko'paytm asini hisoblang.

91. Kalsiy karbonatning eruvchanlik ko'paytm asi dan (E K (C a C 0 3)=

= 5-10 '9) foydalanib, 100 ml to'yingan eritm adagi C a C 0 3 ning massasini

hisoblang.

7.1. Gidroliz turlari

T u z io n la rin in g s u v b ila n t a ’s irla sh ib k u c h s iz e le k tr o lit h o s il

qilish ja ra y o n i tu z la r g id ro liz i d ey ilad i. B a rc h a tu z la rn i u la rn i h o sil

q ilg a n aso s v a k is lo ta n in g k u c h ig a q a ra b t o 'r t g a b o 'lis h m u m k in .

1. K u c h li a so s v a k u c h li k is lo ta la rd a n h o sil b o 'l g a n tu z la r

g id ro liz g a u c h r a m a y d i, y a ’ni u la rn in g io n la ri suv b ila n t a ’sirla s h ib

k u c h s iz e le k tr o litla r h o s il q ilm a y d i.

2. K u c h siz a so s v a k u c h li k is lo ta d a n h o s il b o 'lg a n tu z la r k a tio n

b o 'y ic h a g id ro liz la n a d i, e r itm a m u h iti kislotali b o 'la d i. A g a r k u c h siz

a so s b ir k islo ta li b o 'ls a , g id ro liz reak siy asi b i r b o s q ic h d a n ib o r a t

b o 'lib , b u n d a k u c h s iz a s o s va k u c h li k is lo ta h o s il b o 'la d i:

N H 4C1 + H 20 +* N H 4O H + HCI

N H 4 ++ С Г + H 20 ** N H 4O H + H Ч С Г

N H 4 ++ H 2O ^ N H 4O H + H + m uhit kislotali

A g a r k u c h s iz a s o s k o 'p k is lo ta li b o 'ls a , g id ro liz b o s q ic h li

b o 'la d i. 1 -b o sq ic h d a a so sli tu z v a k u c h li k islo ta h o sil b o 'la d i:

1 - bosqich

A1C13 + H 20

A10HC12 + HCI

А13++ З С Г + Н 20 <-> А 1 0 Н 2++2С Г +Н С 1

A l3++ H 20<->- A 1 0 H 2++H + pH 7 d an kichik

G id ro liz re ak siy asi q a y ta r b o 'lib , q is m a n s o d ir b o 'la d i. G id r o -

liz n in g 2 - va 3 - b o s q ic h la r i e r itm a n i s u y u ltir g a n d a h a m d a q iz d ir-

g a n d a s o d ir b o 'lis h i m u m k in :

2 - b o sq ic h : A 10H C 12 + H 20 о А1(ОН)2С1 + HCI

А Ю Н 2++ 2 С Г + Н 20<-> А 1(0Н )г + С Г + Н Ч С Г

A 1 0 H 24 H 20

A l(O H )J + H + pH 7 dan kichik

2

( S 0

4 ) 3

k o 'p k is lo ta li a s o s d a n h o s il b o 'l g a n t u z b o 'lg a n i

u c h u n h a m b o s q ic h li g id ro liz g a u c h ra y d i:

1 - b o sq ic h : A12( S 0 4)3 + 2 H 20 <-> 2 A 1 0 H S 0 4 + H 2S 0 4

2Al 3++ 3 S 0 4 2- + H 20 <-> 2A lO H 2++ 2 S 0 4 2'+ 2 H ++ S 0 4 2'

A13++ H 20 ^ A 1 0 H 2++H + pH 7 dan kichik

2 - b osqich: 2 A I0 H S 0 4 + 2 H 20 «-> 2[A 1(0H )2]2S 0 4 + H 2S 0 4

2A lO H 2++ 2 S 0 4 2“+2H 20 <-> 2A 1(0H )2 ++ S 0 4 2“+2H ++ S 0 4 2~

А Ю Н 2++ Н 20<-> A 1(0H )2 ++H + pH 7 dan kichik

E r i t m a d a v o d o r o d i o n l a r i k o n s e n t r a t s i y a s i n i n g o r t i s h i

g id ro liz n in g 2 - va 3 -b o s q ic h la rin in g b o ris h ig a t o ‘sqin]ik q ila d i.

3. K u c h li a so s v a k u c h siz k is lo ta d a n h o sil b o 'lg a n tu z la r a n io n

b o 'y ic h a g id ro lizlan ad i, e ritm a m u h iti ish q o riy b o 'la d i. A g a r k u c h siz

k is lo ta b i r a so sli b o 'ls a , g id ro liz re a k siy a si b ir b o s q ic h d a n ib o ra t

b o 'lib , b u n d a k u c h li aso s va k u c h s iz k is lo ta h o sil b o 'la d i:

C H 3C 0 0 N a + H 20 о C H 3C 0 0 H + N aO H

C H 3C 0 0 “+ N a + + H 20 о C H 3C O O H + N a + + O H -

С Н 3С 0 0 “+ Н 20

C H 3C O O H + O H

pH 7 dan katta

A g a r k u c h s iz k is lo ta k o 'p a so sli b o 'l s a , g id ro liz b o s q ic h li

b o 'la d i.

-b o s q ic h d a k u c h li aso s v a n o rd o n tu z h o sil b o 'la d i:

N a 2C 0 3 + H 20 <4 N a O H + N a H C 0 3

С 0 3 2-+ Н 20 < - > 0 Н “ + Н С 0 з “ p H 7 dan katta

U c h a so sli k is lo ta la rn in g tu z la ri u c h ta b o s q ic h d a g id ro liz g a

u c h r a y d i:

3

P 0

+ H 20 <-> K O H + K

H P 0

" + H

2 0

<-> O H " + H P O j"

K 2H P 0 4 + H 20 о K O H + K H 2P 0 4

Н Р О ^ ' + H 20

o h

p o

K H 2P 0 4 + H 20 ** K O H + H 3P 0 4

H 2P 0 4 “+ H 20 <-> O H + H 3PO 4 pH 7 d an katta

4. K u c h siz aso s v a k u c h s iz k is lo ta d a n h o s il b o 'l g a n tu z la r

h a m k a tio n , h a m a n io n b o 'y i c h a g id ro liz la n a d i. E ritm a m u h iti

n ey tral yoki k islo ta va aso sn in g nisb iy k u c h ig a q a ra b k u c h siz kislotali

yoki is h q o riy b o 'lis h i m u m k in :

C H 3C 0 0 N H 4+ H 20 +* C H 3C O O H + N H 4OH

C H 3C 0 0 '+ N H 4 " + H , 0 <-> C H 3C O O H +

n h

o h

B u n d a y tu z la r e r itm a la r id a m u h it d eyarli n e y tra l b o ‘lad i. K o ‘p -

c h ilik g id ro liz la n is h re a k siy a la ri q a y ta rd ir. A g a r g id ro liz n a tija s id a

c h o 'k m a yoki gaz m o d d a h o sil b o 'ls a , b u n d a y g id ro liz t o 'l a g id ro liz

deyiladi. C h u n k i b u h o ld a reaksiya q ay tm as b o 'lib o x irig a c h a b o ra d i:

A12S3 + 6 H 20 = 2 A 1(0H )3 I +3H 2S t

A12( C 0 3) 3 + 6 H 20 = 2A 1(0H )3 4 +3H 2C 0 3

S h u n in g u c h u n h a m A1

va A1

( C 0

3 ) 3

la rn in g e r itm a la r i

m a v ju d e m a s , u la r n i f a q a t q u ru q h o ld a o lish m u m k in .

Download 5.87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 ... 61