Atom va yadro fizikasiga oid umumiy muloxazalar. Yadro kuchlari va modellari


Download 0.49 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/17
Sana24.12.2022
Hajmi0.49 Mb.
#1058022
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   17
Bog'liq
Atom va yadro fizikasi MM

2.Ciljish koidasi 
Radioaktiv elementlardan 

-,

- nurlar chikishi radioaktiv yemirilishi yoki 

-, 


yemirilishi yoki. 

-, 

- nurlar chikishi yadroning zaryadini uzgartiradi, shu sababli radioaktiv 
elementning kimyoviy tabiati xam uzgaradi. 

-zarracha, biz yukorida aytganimizdek, geliy 
atomi yadrosi bulib, ikki proton va neytrondan tashkil topgan, shu sababli 
z
Nea =
2
Ne

simvoli 
bilan yoziladi. Agar shu zarracha radioaktiv atomdan chikib ketsa, atomning zaryad soni 2 ga, 
massa soni 4 ga kamayadi. Bu yadro siljish reaksiyasi kuyidagicha yoziladi:
Z
X
A

Z-2
Y
A-4

2
He
4
(2)
Bu yemirilishida, 
Z
X

— radioaktiv element, 
Z-2
Y
A-4
— yemirilishdan sung xosil bulgan 
element. Yadro fizikasida 

-zarrachani chikaruvchi yadro (
Z
X
A
) ni «ona» yadro, 
yemirilishdan sung xosil bulgan 
Z-2
X
A-4
yadroni «bola» yadro deyiladi. Endi 

–yemirilishini 
karasak, bu yemirilish kuyidagicha yoziladi: 
0
1
1
e
Y
X
A
Z
A
Z




(17.3) 
Demak, 

-yemirilishda xosil bulgan element zaryadi ortadi, lekin massa soni 
uzgarmaydi.
Radioaktiv elementlarning davriy sistemadagi siljishini aniklaydigan (2) va (17.3) 
koidalar siljish koidalari deb ataladi. Bu koidalarni 1913 yilda nemis fizik-ximigi Fayans va 
undan mustakil ravishda ingliz radioximigi F. Soddi ta’riflab bergan. Radioaktiv yemirilish 
natijasida paydo bulgan yangi yadrolar uz navbatida radioaktiv bulishlari mumkin.


438 

Download 0.49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling