Avtomobil transporti muxandisligi

11.4 Diagnostik parametlarning xususiyatlari
Har qanday chiqish parametri ham diagnostik parametr bo‘lib xizmat qilolmaydi,
chunki chiqish parametri quyidagi sezuvchanlik, bir ma’nolilik, barqarorlik va
serma’nolik xususiyatlari talablariga javob berishi kerak:
Sezuvchanlik xususiyati. Diagnostik parametr (S)ning sezuvchanligi – bu, uning
aniqroq o‘lchash uchun tuzilmaviy parametr (y) o‘zgarganda o‘zining qiymatini
yetarlicha o‘zgartirish qobiliyatiga ega bo‘lish xususiyatidir. Diagnostik
parametrlarning sezuvchanligini baholash uchun sezuvchanlik koeffitsienti (K
s
)
qo‘llaniladi, u tegishli tuzilmaviy parametr (dY) o‘zgarishiga mos keladigan diagnostik
parametrning orttirmasi (dS)ni aniqlaydi:
dY
dS
K
S
=
(11.1)
Diagnostik parametr orttirmasi (
DS)ning son qiymati uning boshlang‘ich va
chegaraviy qiymatlari oralig‘idagi nisbiy o‘zgarishlar bilan aniqlanadi:
;
b
b
ch
S
S
S
S
-
=
D
(11.2)
bu yerda: S
ch
va S
b
– diagnostik parametrning chegaraviy va boshlang‘ich
qiymatlari.
11.3-rasmdan ko‘rinib turganidek, (1) bog‘lanish sezuvchanligi (2) bog‘lanish
sezuvchanligidan yuqoriroq.
Bir ma’nolilik xususiyati. Diagnostik parametrning bir ma’noliligi – bu, uning
bitta qiymatiga tuzilmaviy parametrning faqat bitta qiymati to‘g‘ri kelishi xususiyatidir.
Diagnostik parametrning bir ma’noliligi uning tuzilmaviy parametrdan bog‘liqligining
o‘sishdan ozayishga yoki aksincha, ozayishdan o‘sishga o‘tishning yo‘qligini bildiradi.
Bir ma’nolilik sharti:
0
¹
dY
dS
(11.3)
Y
1
2
S
11.3-rasm. Diagnostik
parametrlarning yuqori
sezuvchan (1) va past
sezuvchan (2) xususiyatlari

---

73
11.4-rasmda bir ma’noli va ko‘p ma’noli bog‘lanishlar keltirilgan. Rasmdagi 3-
chiziq -A nuqtasida ga ega dS/dY=0. Shuning uchun S
j
ga ikkita har xil tuzilmaviy
parametrlar to‘g‘ri keladi, bu esa bir ma’noda diagnoz qo‘yish imkonini bermaydi.