Avtomobili harakatlanish elementlarining nazariyasi yong‘in o‘chirish avtomobilining tortish-tezlashish xossalari

Inersiya kuchi. Ko‘pincha yong‘in o‘chirish avtomobilining harakatini avtomobil bilan chambarchas bog‘liq hisob tizimida ko‘rib chiqish qulay. Buning uchun yong‘in o‘chirish avtomobiliga inersiya kuchi va momentlarini qo‘yish lozim. Avtomobil transport vositalari nazariyasida bo‘ylama tekislikda tebra- nishlarsiz avtomobilning to‘g‘ri chiziqli harakatlanishida inersion kuch va momentlarni P N inersiya kuchi bilan ifodalash qabul qilingan:
Pj = 8Gj, (7.24)
J — avtomobil transport vositalari massa markazining tezlanishi, m/s².
Inersiya kuchi avtomobil transport vositalarining massa markazlari orqali tezlanishga qarama-qarshi tomonga yo‘lga parallel yo‘nalgan. Avtomobil transport vositasida aylanuvchi massalar borligi tufayli (g‘ildirak, detallar, transmissiya, dvigatelning aylanuvchi detallari) inersiya kuchining oshishini hisoblash uchun 8 koeffitsientni kiritamiz. 8 aylanuvchi massalarning hisob koeffitsienti avtomobil transport vositasining qo‘zg‘alishda aylanuvchi va ilgarilama harakatlanuvchi detallariga sarflanadigan energiya barcha detallari faqat ilgarilama harakatlanuvchi avtomobil transport vositasining qo‘zg‘alishi uchun zarur energiyadan qancha kattaligini ko‘rsatadi.
Aniq ma’lumotlar bo‘lmaganida yong‘in o‘chirish avtomobili uchun 8 koeffitsientni quyidagi formuladan topish mumkin:
8 = 1,03 + (0,04 - 0,06) u². (7.25)
Inersiya kuchini yengish uchun zarur N., kVt quvvat quyidagi formula bilan aniqlanadi:
Nj = P v10 3 = (SGj)v10 3. (7.26)
G‘ildiraklar tayanch sirtining normal reaksiyalari. Yong^£in o‘chirish avtomobili harakatlanganida R_n normal reaksiyalar o‘zgaradi. Avtomobil transport vositasi harakatlanganida n — g‘ildirakda yuklanishning kamayishi yoki oshishi normal reaksiya o‘zgarishi X_p koeffitsienti bilan tavsiflanadi:
Л, = Rn I Zn = Rn /(G_ng), (7.27)
bu yerda z_n — avtomobil transport vositasi gorizontal yo‘lda turganida n — g‘ildirak tayanch sirtining normal reaksiyasi; G_n — vazn kuchi z_n yuklanishni yaratadigan avtomobil transport vositasining vazni.
Agar yong‘in o‘chirish avtomobili bir o‘qining chap va o‘ng tomon g‘ildiraklarining normal reaksiyalari teng bo‘lsa, unda X_ni koeffitsienti, shuningdek, o‘qqa yuklanishning o‘zgarishini tavsiflaydi.
Yong‘in o‘chirish avtomobilining g‘ildiraklari o‘rtasida vazn kuchining taqsimlanishi (G_g) avtomobilning vazn markazi holati, rama va shassi qattiqligi, shinalarda havo bosimiga bog‘liq. z_n ni hisoblashda, odatda, vazn markazi holatidan tashqari hech qaysi omil e’tiborga olinmaydi. Ikki o‘qli avtomobil uchun z_n yuklanishni quyidagi formula bilan hisoblanadi (7.5-rasm):
Z12 = Gi,g = Zi + z, = (Gi + G,) g = (b IL) Gg; (7.28)
Z34 = G34g = Z3 + Z4 = (G3 + G4)g = (a IL)Gg, (7.29)
bu yerda z_v z₂ — mos ravishda old o‘q chap va o‘ng g‘ildiraklariga yuklanish; z₃, z₄ — mos ravishda orqa o‘q chap va o‘ng g‘ildiraklariga yuklanish.

tf₃+G4)g tf

, H

Л⁺Л

1.5-rasm. Yong‘in o‘chirish avtomobili vazn markazining