Avtomobili harakatlanish elementlarining nazariyasi yong‘in o‘chirish avtomobilining tortish-tezlashish xossalari

Yurituvchi g‘ildiraklarning tortish kuchi. Dvigatelning aylantirish momenti M_d avtomobil transport vositalarining yurituvchi g‘ildiraklariga transmissiya orqali beriladi.


M_d ni aniqlash uchun M_e .von qiymatlarni K_c koeffitsientga ko‘paytirish zarur:
M_d = 4^M_e- (7.2)
Mamlakatimizda ishlab chiqariladigan ikki o‘qli yuk avtomobillari uchun K_s = 0,88, ko‘p o‘qli avtomobillar uchun esa 4_c=0,85.
Xorijda dvigatellarning stend sinov shartlari standart sinovlardan farq qiladi. Shuning uchun:
SAE (AQSH, Fransiya, Italiya) bo‘yicha K_c = 0,81-0,84;
DIN (FRG) bo‘yicha 4=0,9-0,92;
B5 (Angliya) bo‘yicha 4=0,83-0,85;
JIS (Yaponiya) bo‘yicha'4=0,88-0,91.
G‘ildiraklarga M_k>M_d aylanish momenti beriladi. M_d ning oshishi transmis- siyaning umumiy uzatish soniga proporsional. Transmissiyaning foydali harakat koeffitsienti bilan hisobga olinadigan aylanish momentining bir qismi ishqalanish kuchini yengishga sarflanadi. Transmissiyaning umumiy uzatish soni trans­missiya agregatlari uzatish sonining ko‘paytmasi hisoblanadi.
и = u_ku_pu_r, (7.3)
bu yerda uuu mos ravishda uzatgichlar qutisi, tarqatish qutisi va bosh qutilarning uzatish soni. u, u_r va u_r qiymatlar avtomobil transport vositasining texnik tavsifida keltiriladi.
П transmissiya foydali harakat koeffitsienti uning agregatlari foydali ish koeffitsienti (FIK)ning ko‘paytmasi hisoblanadi. Hisob uchun quyidagilarni qabul qilish mumkin: n=0,9 birlik bosh uzatmali ikki o‘qli yuk avtomobillari uchun (4x2); p=0,88 ikkita bosh uzatmaga ega ikki o‘qli yuk avtomobillari uchun (4x2); p=0,86 yuqori o‘tuvchan avtomobillar uchun (4x4); p=0,84 uch o‘qli yuk avtomobillari uchun (6x4); p=0,82 yuqori o‘tuvchan uch o‘qli yuk avtomobillari uchun (6x6).
Dvigatel tortuvchi g‘ildiraklarda ta’minlashi mumkin bo‘lgan P_k tortishning umumiy kuchini quyidagi formula bilan aniqlash mumkin:
P_s=M_s/r_D =M_iu/r_D, (7.4)
bu yerda r_D — g‘ildirakning dinamik radiusi.
G‘ildirakning dinamik radiusi birinchi yaqinlashishda statik radiusga teng, ya’ni r_D = r_st. r_t qiymat GOST larda pnevmatik shinalarga beriladi. Bu ma’lumotlar bo‘lmaganida r_D toroid shinalarning radiusi quyidagi formula bilan hisoblanadi:
r_D = 0,5d + 7b , (7.5)
bu yerda d — g‘ildirak to‘ginining diametri; Л — 0,89—0,9 profilning radial deformatsiyasi; b_sh — profil kengligi.
G‘ildirak to‘ginining diametri d va profil kengligi shina belgisidan aniqlanadi.
Avtomobil transport vositasi uchun P_k kuchdan foydalanish (7.4) G_Hg normal yuklanish ostida bo‘lgan avtomobil g‘ildiragining yo‘l bilan ta’sirlashganda urinma kuchlarni qabul qilish yoki uzatish qobiliyatiga bog‘liq. Avtomobil g‘ildiragi va yo‘lning bu xususiyatini shinaning yo‘l bilan ilashishi P,_x: yoki ilashish koeffitsienti $ bilan baholash qabul qilingan.
P^_n shinaning yo‘l bilan ilashish kuchini R_n g‘ildirakning normal reaksiyasiga proporsional T_n gorizontal reaksiyaning maksimal qiymati deb ataladi (7.2- rasm):

-J 40

G‘ildirakning sirg‘alish yo‘nalishiga qarab bo‘ylama ф_х va ko‘ndalang q_u ilashish koeffitsientlari farqlanadi. (p_x koeffitsient yo‘l qoplamasi va holati, shina tuzilishi va materiali, undagi bosim, g‘ildiraklar yuklanishi, harakat tezligi, harorat sharoiti, g‘ildirakning sirg‘alish foiziga bog‘liq.
7.2-rasm.