Avtomobillar va traktorlar alt va erganomikasi va dizayni


Inson jismining asosiy o‘lchamlari (statik tavsiflar) [3]


Download 241.21 Kb.
bet5/14
Sana08.04.2023
Hajmi241.21 Kb.
#1341231
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14
Bog'liq
Avtomobillar va traktorlar ALT va erganomikasi va dizayni AT IV

Inson jismining asosiy o‘lchamlari (statik tavsiflar) [3],



Antropometrik tavsif (1.4-rasmga qarang)

O’lchamlar, sm

Qo’llanish sohasi

Erkaklar

Ayollar

M



M



Ishchi holat —tik turganda

Gavda uzunligi
(bo‘yi) (1)

167,8

5,8

156,7

5,7

Kabinaning balandligini aniqlash

Qo’l initepaga ko‘targandagi gavda uzunligi (2)

213,8

8,4

198,1

7,6

Vertikal bo‘yicha yetib borish sohasi

Tashqi yelka kengligi (3)

44,6

2,2

41,8

2,4

Kabinaning enining o’lcham i

Oldinga uzatilgan qo‘l uzunligi (musht siqilgan) (4)

64,2.

3,3

59,3

3,1

Qo’llanish yetib borish sohasi

Atrofga uzatilgan qo’l uzunligi (musht siqilgan) (5)

62,3

3,3

56,8

3,0

Qo‘lning yetib bo­rish sohasi

Yelkaning tirsakkacha kengligi (6)

32,7

1,7

30,2

1,6

Ishchi sohani va boshqarish organlarini joylashish balandligi

Oyoq uzunligi (7)

90,1

4,3

83,5

4,1

Ishchi sohani va boshqarish organlarini joylashish balandligi

Ko‘zning yerdan balandligi (8)

155,9

5,8

145,8

5,5

Ishchi yuza baland­ligi, nigoh sohasi

Yelka nuqtasining balandligi (9)

137,3

5,5

128,1

5,2

Ishchi yuza va boshqarish organlari balandligi

Kaft nuqtasining balandligi (10)

51,8

3,5

48,3

3,6

Ushlash sohalari

Gavda uzunligi (ID)

130,9

4,3

121,1

4,5

Kabina balandligi

Ko‘zning yerdan balandligi (12)

118,0

4,3

109,5

4,2

Ishchi yuza, indikatsiya vositalari balandligi

Yelkaning yerdan balandligi (13)

100,8

4,2

92,9

4,1

Ishchi yuza balandligi, dastaklari boshqarish sohasi

Tirsak balandligi (14)

65,4

3,3

60,5

3,5

Ishchi yuza balandligi, dastaklari boshqarish sohasi

Tizza balandligi (15)

50,6

2,4

46,7

2,4

o‘rindiqning balandligi

Gavdaning qismining o‘rindiqdan uzunligi (16)

88,7

3,1

84,1

3,0

Kabinaning balandligi


Ishchi holat - o‘tirgan

Ko‘zning o‘rindiqdan balandligi (17)

76,9

3,0

72,5

2,8

Yo‘lning va asboblarning ko‘rinuvchanligi

Yelkaning o‘rindiqdan balandligi (18)

58,6

2,7

56,0

2,7

Ishchiyuza va boshqarish organlarining joylashishi

Tirsakning o‘rindiqdan balandligi (19)

23,2

2,5

23,5

2,5

Tirsak suyanchiqlari joylashishi

Tirsak uzunligi
(musht siqilgan) (20)

36,4

2,0

33,4

1,8

Chuqurlik bo‘yicha yetib borish sohasi

Uzatilgan oyoq uzunligi (21)

104,2

4,8

98,3

4,7

Kabina poli va pedallaning joylashishi

Son uzunligi (22)

59,0

2,7

56,8

2,8

o‘rindiq o’lchamlari

1.2 jadvalni davomi



    1. jadval

Gavdaning ba’zi o‘lchamlari uchun kiyimga va poyabzalga tuzatishlar [3]



Antropometrik tavsif

Kiyimga qo‘shimcha, mm

Yengil

Issiq

Turgan holatda yelka balandligi

30

49,5 va ko‘proq

O ‘tirgan holatda bo‘yi (bo’sh kiyimi qo‘shimcha hisobga olinadi)

----

5,0... 7,5

O ‘tirgan holatda ko‘z balandligi

----

5,0... 7,5

O‘tirgan holatda yelka balandligi

5,0

30,0... 32,5

O ‘tirgan holatda tizza balandligi
(poyabzal + kiyim)

25,0

37,5 va ko‘proq

Qo‘l uzunligi (yelka mushaklari bilan birga)

7,5

12,5 (qo’lqop bilan)

Yelka uzunligi

5,0

25,0

Yelka kengligi

7,5

37,5

Bilak uzunligi kaft bilan

5,0

20... 25 (qo‘lqop bilan)

Tirsak kengligi

12,5

100... 125

Kaftning kengligi kaft usti bilan baravar (qo‘lqopda)

~

5...10

Ko‘krak qafasining oldi-orqa o‘lchami

12,5

50,0

Dumba qalinligi

25,0

62,0

Bel uzunligi

5,0

17,5

Son kengligi

12,5

37,5 va ko‘proq

Tizza kengligi

12,5

50,0

Oyoq yuzi uzunligi

30,0

30,0

Tirsak kengligi

12,5

100... 125

Kaftning kengligi kaft usti bilan baravar (qo‘lqopda)

~

5...10



2-Amaliy mashg`ulot
Haydovchining ishchi o’rinini joylashuvi.
Texnik topshiriq tuzish

Haydovchini o‘tqazishni tuzishdan avval, uning kabinaga va boshqarish organlarining joylashishiga nisbatan vaziyatini ifodalovchi asosiy geometrik o‘lchamlami tushunib olamiz [5-6].


Haydovchini kabinada dastiabki joylashtirish uchun ikki oMchamli 95- reprezentativlik darajasidagi o‘tqazish manekenidan (OST 20304-90) foydalaniladi. Ish odatda 1:5 (ba’zan 1:10) masshtabda o‘tkaziladi, bu ishning bosqichdagi kerakli aniqlikni ta’minlaydi, grafik tasvirlar esa yetarli zichlikda chiqadi. Ish agarda birorta kompyuter konstruktorlik dasturlardan foydalanib bajarilsa, masshtab tanlash haqidagi savol yo‘qoladi, chunki tasvimi muhokama va tasdiqlash uchun qog‘ozga ko'chadigan har qanday masshtabda aniqlikni yo‘qotmasdan olib chiqish mumkin.
Transport vositasining turiga bog‘iiq holda haydovchining o‘tqazishning u yoki boshqa usuli qo‘llaniladi. Yuk avtomobili va traktorda haydovchi yengil avtomobilga nisbatan ancha baland o‘rindiqda joylashadi, oyoqlar tizzalarda ko‘proq bukilgan, o‘rindiqning orqasi deyarii vertikal joylashtirilgan. Haydovchi­ning shunday joylashishida kabinaning uzunligi eng kam, balandligi esa aerodinamika nuqtayi nazaridan mashinaning katta gabaritlari (yuk tashish avtomobili) yoki harakatning kichkina tezligi (traktor) tufayli ahamiyatga ega bo‘lmaydi. Ikki o‘lchamli o‘tqazish manekenidan foydalanib haydovchini joylashtirishga prinsipial yondashish 2.1- rasmda tasvirlangan.
Haydovchini joylashtirishni haydovchiga qaragan ichki pol va to‘siqlarning chegaralarini qurishdan boshlaydi. Bunda “To‘siq” atamasi ostida tuzilishning har qanday doimiy elementi (misol uchun, kardan vali yoki uzatmalar qutisi ustidagi tunnel chiqiq, g‘ildirak g‘ilofi, kuzovning yon paneli va hokazo) tushuniladi. Keyin transport vositasining toifasidan kelib chiqib, o‘rindiqlar balandligini yostiq deformatsiyasini hisobga olib tayinlanadi. Yostiq deformatsiyasining qiymati yengil avtomobil uchun taxminan 80... 100 mm atrofida, traktor va yuk tashish avtomobili uchun undan kamroq kattalikda qabul qilinadi.
Agarda ressorlangan o‘rindiqdan foydalanish moijallansa, unda haydovchining og‘irIigi ostida o‘rindiqning joyini o‘zgartirishini (o‘rindiq osmasining elastiklik ta’rifi hisobiga statik egilish) e’tiborga olinadi.





2-rasm. Ikki o‘lchamli o'tqazishning manekenidan haydovchini o‘tqazishni tuzish uchun foydalanish:
1- motor bo‘lmasining to‘sigi; 2 - gilam; 3 - o 'rindiqning
siqilgan yostig‘ini sathi; 4 - pol.

Insonning va o‘rindiqning o‘zaro ta’siri 5- bobda batafsil ko‘rib chiqilgan.


Haydovchi o‘rindig‘ining uzunlik va orqa suyanchiq qiyaligi bo‘yicha vaziyatlarini aniqlash uchun standart maiumotlaridan foydalaniladi. Misol sifatida 2.1-jadvalda o‘tqazish manekeni va mos ravishda, yuk tashish avtomobili, avtobus, trolleybus va haydovchini o‘tqazish o‘xshash bo’lgan boshqa mashinalar haydovchisining elementlari orasidagi burchaklarning qiymatlari keltirilgan (OST 37.001.413-86).
2.1-jadvaldan ko‘rinadiki, o‘tqazish manekenining element­lari orasidagi burchaklarning qiymatlari yetarlicha keng chegaralarda o’zgarishi mumkin. Haydovchining ishchi holatini aniqlash uchun eng avvalo standart talablarini buzmasdan turib, sog‘lom fikrga tayanish kerak. Sog‘lom flkrdan foydalanish ushbuga asoslanib, har bir inson o‘tirgan odamlar holatini ko‘p marta ko‘rgan va o‘tqazish manekenining vaziyatiga hatto bir nazar tashlashda, undagi holatning qulay yoki yo‘q ekanligini yetarli aniqlik bilan taxmin qilishi mumkin.
2.1-jadval

Download 241.21 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling