Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

7.5. İmpuls selektorları 
 
7.5.1. Təyinatı və növləri. Hər hansı bir müxtəlif siqnallar toplusundan 
verilmiş parametrlərə malik olan impulsları seçə bilən qurğular impuls 
selektorları (ingiliscə “select” – seçmək) adlanır.  
Selektorların fəaliyyət şərtləri və onlara tətbiq olunan texniki tələblər 
olduqca müxtəlifdir. Bəzən daha az təhrifləri təmin etməklə qurğunun çıxışına 
verilmiş parametrlərə malik olan impulsun verilməsi lazım olur. Ancaq çox 
hallarda qurğunun verilmiş parametrlərə malik impulslara reaksiyasını almaq 

---

136
tələb olunur, belə ki, reaksiyanın xarakteri ixtiyari ola bilər. Sonuncu halda 
seleksiya qurğusu kvaziselektor adlanır. 
İmpuls siqnallarının əsas parametrlərinə (amplituda, uzunluq, dövr və ya 
təkrarlanma tezliyi) uyğun olaraq amplituda, uzunluğa, dövrə və ya təkrarlanma 
tezliyinə görə selektorlar mövcuddur. Seleksiya əlaməti kimi impulsun zamana 
görə vəziyyəti xidmət edə bilər. Verilmiş zaman vəziyyətinə görə impulsun 
seçilməsini (seleksiyasını) yerinə yetirən selektorlar zaman selektorları 
adlanırlar.
Bu selektorlardan hər biri müxtəlif funksional məsələlər yerinə yetirə 
bilər: seleksiya olunan parametri verilən qiymətdən kiçik və ya böyük olan 
impulsları seçmək; seleksiya olunan parametrin qiyməti verilən diapazonda 
yerləşən, yaxud müəyyən dəqiqlik dərəcəsi hər hansı müəyyən fiksə olunmuş 
qiymətə uyğun olan impulsun seçilməsi. 
İmpuls selektorlarının sadalanan xüsusiyyətləri onları müxtəlif növ ARÇ 
və RAÇ-larda da tətbiq etməyə imkan verir.
7.5. 2. Amplituda selektorları. Amplituda selektorlarında seleksiya 
olunan parametr qurğunun girişinə daxil olan impulsların amplitudasıdır. 
Amplituda selektorlarının bir sıra tipik növü var: 
Amplitudu verilmiş səviyyəni keçən impulslar selektoru. Belə selektor 
“aşağıdan” məhdudlayıcı prinsipi ilə işləyir. Sadə amplitud selektoru kimi diod 
məhdudlayıcısı əsasında qurulan qurğunu götürmək olar. Belə amplitud 
selektorunun sxemi şəkil 7.19-da verilmişdir. 
Şək.7.19. Amplitudu verilmiş səviyyəni keçən impulslar selektoru 
Bu sxemdə E
0 
qida mənbəyi məhdudlama həddini verir. Qurğunun 
girişinə amplitudası E
0 
– dan kiçik olan impulslar daxil olduqda diod VD bağlı 
qalır və qurğunun çıxışındakı gərginlik E
0 
– a bərabər olur. Giriş siqnalının 
amplitudası U
gir.m
, E
0
– dan böyük olduqda diod açılır və siqnalı selektorun 
çıxışına ötürür. Çıxışda U
çıx..m
= U
gir.m
- E
0 
amplitudalı impulslar yaranır. Qeyd 
olunan hal ideal diod olan hala uyğundur. Real halda U
çıx..m
= U
gir.m
- E
0
– 
U
VDdüz 
olur və burada U
VDdüz 
- diodda düşən gərginlikdir. İxtiyari giriş 
impulsları üçün çıxış siqnalının zamandan asılılığı şəkil 7.20-də göstərilmişdir. 

---

137
Şək. 7.20. Maksimal amplitud selektorunun giriş
və çıxış siqnallarının zaman diaqramları.