AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti

Pulun  

diktaturası 

 

 

248 

2012-ci ild

ə Azərbaycan əhalisinin sayı 9356,5 min nəfər 

ol

muşdur. Onlardan 4.707700 min nəfəri qadındır. Bu da ümu-

mi 

əhalinin 50,3 faizi deməkdir

1

. Qadınların 53,4 faizi şəhərlər-

d

ə yaşayır. Onların təxminən 59 faizi anadır. Qadınlar məşğul 

əhalinin 48,4 faizini təşkil edirlər

2

. Mü

əllimlərin -  dövlət orta 

m

əktəblərdə 76%, qeyri-dövlət 57%,  dövlət orta ixtisas mək-

t

əblərində 77%, qeyri-dövlət 84%, dövlət ali məktəblərdə 51%,  

qeyri-dövl

ət ali məktəblərdə 38%-i qadınlardır. Qadınlar səhiy-

y

ə sistemində 61 faizlə üstün mövqedədir

3

. 

Ümumt

əhsil məktəbləri şagirdlərinin 48 faizi qızlardır. Orta 

ixtisas m

əktəblərində qızlar 70 faiz təşkil edir, ali məktəb tələbə-

l

ərinin təxminən yarısı zərif cinsin nümayəndələridir. Ölkədə elmi 

işçilərin də  təxminən  yarısını  qadınlar  təşkil  edir.  Parlamentdə 

qadınlar 16,0 faiz, sahibkarlar arasında 15 faiz təşkil edir. 

T

ədqiqat apardığımız dövrdə dünyada qadın naziri olma-

yan 13 ölk

ə sırasında Azərbaycanın da adı olub. İcra başçıları 

iç

ərisində də bir nəfər belə qadın yoxdur. Ölkədəki 547 vəkil-

d

ən 84 nəfəri qadındır. Daxili İşlər Nazirliyi sistemində 228 qa-

dın zabit çalışır. 

Qadın məhbusların sayı isə 248-dir. Onların çoxu zorakılığa 

m

əruz qaldıqları üçün həyat yoldaşlarını öldürmüş qadınlardır. 52 

qeydiyyatdan  keçmiş  partiyadan  yalnız  birinin  lideri  qadındır. 

Ölk

ədə 42 qadın QHT-si qeydiyyatdan keçib. Onların 18-də qadın 

probleml

əri ilə məşğul olan strukturlar fəaliyyət göstərir. 

Lakin Az

ərbaycan reallığını götürəndə  dövlətin çıxar-

dığı  qanun  heç  bir  kəsin ailəsinə  birbaşa  daxil  ola  bilmir. 

Qanun bir növ 

formal xarakter daşıyır. Ailənin öz əxlaq nor-

ma

ları var. Qanunla ailənin işinə qarışmaq olmaz. 

                                                 

1

 Bax: Az

ərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Azərbaycanın de-

moqrafik göst

əriciləri – 2013, Bakı. 2013, s.47. 

2

 Bax: Az

ərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Əmək Bazarı. 

Statistik M

əcmuə. Bakı,  2013, s. 116. 

3

 Bax: Az

ərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin veb səhifəsi. 

www.stat.gov.az. 

Pulun  

diktaturası 

 

 

249 

M

ətbuatda çap olunmuş bir yazıçının şəxsi fikirləri maraq 

do

ğurur

1

. C

əmiyyətimiz üçün obyektiv reallığı əks etdirən, bədii 

t

əxəyyülün məhsulu olan bu yazıda da qaldırılan məsələlər hamı-

ya  şamil  edilməsə  də, fikirlərin  əksəriyyəti ilə  razılaşmamaq 

mümkün deyil. B

əlkə də zaman gələcək və burada qoyulan prob-

leml

ər öz istiqamətini müsbət mənada dəyişəcək. Lakin, yaxın 

g

ələcək üçün bu reallıqdır. Müasir bazar münasibətləri isə bu fi-

kirl

əri pis mənada daha da dərinləşdirir. 

«M

ən sizi inandırım ki, yer üzündə xoşbəxt ailə yoxdur. Bə-

z

ən kimsə  ailəsinin  xoşbəxtliyindən  danışanda  mənim o adama 

yazığım  gəlir...  Qadınlarımız  nişanlı  olanda  bir  cür,  toydan  sonra 

ayrı cür, bir övladı olandan sonra isə tamam başqa olur. Ancaq bir 

şeyi fikirləşir ki, ömrünün sonuna qədər kişi üzərində qələbə çalsın. 

Kişini ələ almaq, onun üzərində sevgisini hiss etmək qa-

dınlığa məxsus olan istəkdir. 

Qadınlar  fikirləşir  ki,  kişinin pulunu, ömrünü ələ  alıb 

x

ərcləsinlər. Qadınlarımız həmişə kişinin əlinə süpürgə vermək 

h

əvəsindədirlər. Daha fikirləşmirlər ki, bu onun özünə ziyandır. 

Y

əni özünün müdafiəçisini aşağıladır. 

Az

ərbaycan qadınları çox savadsızdır, ona görə də az mə-

nal

ıdır. 

Qadın  zərif  olmalıdır.  Bizim  qadınlar  kobuddur,  kişiliyə 

meyillidirl

ər. 

Bel

ə  bir aforizm var, deyirlər,  tanış  olmayan  qadın,  kişi 

üçün heç vaxt olmadığı ölkə kimi maraqlıdır. Bizim kişilər, an-

caq başqa qadının evinə gedəndə ona gül aparır. Ancaq heç vaxt 

öz ail

ələri üçün bunu etmirlər. 

Bilir

əm ki, əlimdə  gül evə  gəlsəm,  bütün  qonşular  mənə 

gül

əcək. Bu bizim cəmiyyətdir». 

Mü

əllifin fikirləri ilə tam razılaşmasaq da bir neçə müdrik 

k

əlamı əlavə etmək lazımdır. Məsələn, Hippokrat demişdir ki, 

                                                 

1

 Bax: “Gün” q

əzeti. 30 yanvar 2007-ci il, N16, (307). Yazıçı Murad Köhnə-

qala il

ə müsahibə. 

Pulun  

diktaturası 

 

 

250 

göyd

əki ulduzların sayı qədər qadın ürəyində yalan gizlənir. 

İspan məsəli var: qadın – göz üçün cənnət, cib üçün od, ruh 

üçün c

əhənnəmdir. Polşa məsəlinə görə qadın evlənməmişdən 

əvvəl, kişi evləndikdən sonra ağlar. Yunan təmsilçisi Ezop (e.ə. 

VI-V 

əsr) demişdir ki, dünyada üç fəlakət var: yanğın, qadın 

v

ə  dəniz.  Vilyam  Şekspir  demişkən,  qadın  subay  ikən ev-

l

ənmək, evləndikdən sonra isə hər şey istər. 

Avropa Şurasının təşkilatçılığı altında Madriddə «Ailədə 

Qa

dınlara qarşı zorakılıqla mübarizə» kompaniyasına start veri-

lib. Bu heç d

ə təsadüfi deyil: İspaniya Avropa qitəsində qadın-

ların  təcavüzdən müdafiəsi üzrə  mükəmməl qanun fəaliyyət 

göst

ərdiyi yeganə ölkədir. 

Statistikaya gör

ə Avropada beş qadından biri heç olmasa 

ömründ

ə bir dəfə ailə zorakılığına məruz qalır. Əksər hallarda 

t

əcavüz ər və onun yaxın qohumları tərəfindən olunur. 

Avropa  Şurasının  məlumatına  görə  hər il bu qitədə  600 

qa

dın  ailə  zorakılığı  nəticəsində  həlak olur. 2006-cı  ildə  Lon-

don Kral Kollecinin 187 ölk

ədə apardığı araşdırmalarının nəti-

c

ələrinə görə qadın məhkumların sayına görə ABŞ, Çin, Rusiya 

v

ə  Tailand dünya ölkələri  sırasında  liderlik  edirlər. Dünyada 

olan h

ər üç qadın məhkumdan ikisi bu dörd ölkənin həbsxana-

la

rında cəza çəkir. 

Hesabatda Rusiya h

əbsxanalarında cəza çəkən qadınların 

sayı  55.400  göstərilsə  də, rəsmi statistikaya əsasən, Rusiyada 

h

ər 12 məhkumdan biri qadındır. 2000-ci ilə nisbətən Rusiyada 

qa

dın  məhkumların  sayı  38  faiz  artıb.  Ümumi  nisbətdə  qadın 

m

əhkumlarının sayına görə Belarus öndə gedir. Bu ölkə həbs-

xa

nalarında cəza çəkən məhkumların 7,5 faizi qadınlardır. Uk-

rayna h

əbsxanalarında cəza çəkən qadınların sayı ümumi məh-

kum

ların sayının 6,1 faizini təşkil edir. 

MDB m

əkanında  bu  sahədə  ən  aşağı  göstərici Azərbay-

canda qeyd

ə alınıb. Azərbaycanda məhkumların yalnız 1,5 fai-

zi

ni qadınlar təşkil edir. 

Pulun  

diktaturası 

 

 

251 

Tarix

ən  qadın  probleminin  müxtəlif aspektlərdən (əmək 

eh

tiyatı, ana, ailə-nikah, məşğulluq, demoqrafiya, tərbiyəçi və s.) 

öyr

ənilməsinə baxmayaraq bu problemin, hətta inkişaf etmiş öl-

k

ələrdə  həll  olunduğunu  söyləmək  mümkün  deyildir.  Qadın 

probleminin dünyada k

əskinliyi ilə mövcudluğuna və qadın haq-

qında yuxarıda epizodik olaraq verdiyimiz müxtəlif fikirlərin ya-

ran

masına səbəb nədir? Zənnimizcə, bu suallara cavab axtardıq-

da tarix

ən və  indi  qadına  hansı  nöqteyi-nəzərdən yanaşıldığına 

diqq

ət yetirmək lazım gəlir. Qədim və orta əsr cəmiyyətlərində o 

dövrl

ərdəki fəlsəfi  baxışlarda  qadın  hüquqsuz və  ya  kişilərlə 

müqayis

ədə məhdud hüquqlu cəmiyyət üzvü kimi qəbul edilirdi. 

Marksist baxışla insana, o cümlədən qadına da  sinfi  münasibət 

mövcuddur. Kapitalizm c

əmiyyətində  onun mövqeyi istehsal 

vasit

ələrinə  sahib olub-olmaması  ilə  müəyyən edilir. Həmçinin 

müasir liberal kapitalist modelind

ə  qadının  ucuz  işçi  qüvvəsi 

kimi istehsala c

əlb edilməsi nəzərdə tutulur. Belə hesab edilir ki, 

qadın da kişi kimi çalışmaq və istehsal etmək məcburiyyətində-

dir. Əks halda onun istehlak etməyə və yaşamağa haqqı yoxdur. 

Kommunist  ideologiyanın  yaşadığımız  təcrübəsindən mə-

lumdur ki, burada ail

ə, evlilik müəyyən mənada köləliyin, qadının 

hüquqsuzluğu  və  kişidən  asılılığının  ifadəsi kimi səciyyə-

l

əndirilirdi. Bununla əlaqədar qadının ev işindən azad edilməsi və 

ictimai istehsala c

əlb edilməsi kimi strateji bir vəzifə  ortalığa 

qoyulurdu. Bu v

əzifəni də heç cürə həll etmək mümkün olmurdu. 

Çünki qadının ailədə yerinə yetirdiyi funksiyaları əvəzləyə bilən 

geniş  institusional  şəbəkəni  formalaşdırmaq  mümkün deyildir. 

Dig

ər tərəfdən bu vəzifənin qismən yerinə  yetirilməsi müəyyən 

d

ərəcədə  ailə,  evlilik kimi müqəddəs təsəvvürlərin arxa plana 

keçm

əsinə  (indiki Avropada olan kimi) və  əksinə  mənə-

viyyatsızlıq, əxlaqsızlıq hallarının artmasına səbəb olmuşdur. 

Bel

əliklə, qadın problemini nə kapitalizm nə də sosializm 

adlanan c

əmiyyətdə həll etmək mümkün olmadı. 

Müasir ictimai-iqtisadi 

ədəbiyyatda qadına baxışın dəyiş-

dirilm

əsi məhz buradan irəli gəlir. Bununla əlaqədar bir çox fi-

Pulun  

diktaturası 

 

 

252 

kirl

ər vardır. Türk iqtisadçısı və ilahiyyatçısı prof. d-r. Heydər 

Ba

şın fikrinə görə qadın probleminin həlli o halda mümkündür 

ki, onun t

əbii funksiyalarını (ana olmaq, həyat yoldaşı olmaq, 

sir

daş olmaq) yerinə yetirməsi üçün cəmiyyətdə hər cürə şərait 

ya

radılmış olsun. Bunun üçün isə qadını sənayeyə, kənd təsər-

rü

fatına,  siyasətə  cəlb etməkdənsə  ona  “insan  əməkçisi” kimi 

baxmaq

1

 

bu  haqqını  layiqincə  qiymətləndirmək (həm maddi, 

h

əm də mənəvi cəhətdən) lazımdır. 

Mü

əllifin irəli sürdüyü milli iqtisadi modeldə qadına veri-

l

ən yer məhz bundan ibarətdir. Məncə  bu fikir diskussiya et-

m

ək, düşünmək üçün kifayət qədər maraqlıdır.  

Kitabda qadınlar haqqında topladığım müxtəlif fikir-

l

əri ortalığa qoydum. Bu oxucunun dünyagörüşü üçündür. 

Özü

mün bölüşdüyüm və ən qiymətli saydığım fikir isə Bö-

yük Atatürkün 1923-cü ild

ə dediyi bu sözlərdir: “İnanmaq 

la

zımdır ki, dünyada gördüyümüz hər şey qadın əsəridir”.     

 

                                                 

1

. Bax: Prof 

.Dr. Haydar Baş. Milli İqtisadi Model. “Bakı Dövlət Universi-

teti”. Bakı: 2005,  s.219.   

Pulun  

diktaturası 

 

 

253 

VI FƏSİL 

 

KORRUPSİYA SİYASİ  VƏ  İQTİSADİ  

PROSESLƏRİN FENOMENİDİRMİ? 

 

6

.1. Rüşvət və korrupsiya pulun yeni 

 

«funksiyası» rolunda 

 

Dünya ölk

ələrində gizli iqtisadiyyat, rüşvət və korrupsiya-

ya dair ciddi 

əsərlərin yaranması XX əsrin 30-cu illərinə təsadüf 

edir. Lakin pulun hökmran olduğu dünyada bu problem XX əsrin 

70-80-ci ill

ərində özünün pik nöqtəsinə çatmışdır. Ona görə də 

ist

ər filosoflar və istərsə də iqtisadçılar tərəfindən müxtəlif səp-

kili 

əsərlərin yazılmasına səbəb olmuşdur. Məsələn, S.Rouz-Ak-

kerman, E.Banfild, F.Uirl, X.Vex, Q.Beker, Q.Sinilov, Q.Tallok, 

L.Abalkin, L.Xillman, L.Kosals, M.Con

son, N.Hacıyev, O.Krış-

tanovskaya, O.Kyurer, P.Qutman, P.Mauro, R.Klitqaard, R.R

ıv-

kina, R.Vişni, S.Korddanskiy, S.Qlazev, S.Qlinkina, S.Qolovnin, 

S.Rottenberq, T.Koryaqina, T.Kuznetsova, V.Dadal

ko, V.İsprav-

nikov, V.Osipenko, V.Radaev, V.Tambosev, V.Yurev, Y.Latov 

C.Tirol, B.Frey, L.Xill

man,  A.Şlyayfer,  A.Krılov, D.Peşka, 

A.Şulus, A.Buniç və  b.  əsərlərində  problemin müxtəlif tə-

r

əflərinə toxunulmuşdur. 

Gizli iqtisadiyyat – 

iqtisadiyyatın elə bir hissəsidir ki, milli 

g

əlirin statistikasında əks olunmur, ona görə ki, rəsmi hakimiy-

y

ətdən gizlənir. İqtisadiyyatın bu hissəsi 2 əsas səbəbdən yaranır. 

Bazar  iqtisadiyyatı  ölkələrində  o özünü birinci növbədə  əmək-

haqqından  tutulan  gəlir vergisindən və  əlavə  dəyər vergisindən 

yayınma  cəhdi kimi göstərir. Gizli iqtisadiyyatın  milli  gəlirdə 

payı  ABŞ-da  –  7%,  İtaliyada  –  15%, Macarıstanda  –  20%, 

Polşada  –  22% təşkil  edir.  İqtisadi  ədəbiyyatlarda “gizli 

iqtisadiyyat” ifad

əsindən  başqa  bu  söz:  “qeyri-rəsmi sektor”, 

Pulun  

diktaturası 

 

 

254 

“qara iqtisadiyyat”, “paralel iqtisadiyyat”, “ikinci iqtisadiyyat” 

“kölg

ə iqtisadiyyatı” və s. kimi də işlədilir

1

.   

2010-cu ild

ə Dünya Bankının məlumatlarında 2007-ci ildəki 

v

əziyyətə  görə  kölgə  iqtisadiyyatının  payı  ABŞ-da 8,8%, Avs-

triyada – 

9,8%, İsveçrədə - 8,6%, Latviyada – 44,7 %, Litvada – 

31,9 %, Estoniyada – 40,3%, Gürcüstanda – 70% t

əşkil etmişdir. 

Az

ərbaycanda isə kölgə iqtisadiyyatının payı 2011-ci ildə 

9 

% olmuşdur.  

Fundamental nöqteyi-n

əzərdən gizli iqtisadiyyat –  bazar 

iqti

sadiyyatının  subyektləri tərəfindən  hüquqi  normaların  istifa-

d

əsindən imtina etmək, ümummilli və özəl maraqların arasındakı 

münaqişələrin alternativ yolla həllinə üstünlük verməkdir. 

T

ətbiqi nöqteyi-nəzərdən, gizli iqtisadiyyat –  fəaliyyətin 

qa

dağan edilmiş növləri, statistika və vergidən gizlənən, müşahi-

d

ə olunmayan istehsal kimi izah edilir. 

G

izli  iqtisadiyyata  yalnız  qadağan  edilmiş  fəaliyyət kimi 

baxmaq kifay

ət deyil, ona görə ki, o özündə tez-tez hüquqi, lakin 

vergid

ən qaçan fəaliyyəti də əhatə edir. 

Gizli  iqtisadiyyat  müşahidə  olunmayan istehsal kimi bir 

t

ərəfli izah edilir (vergidən  yayınan  qanuni  istehsal)  hansı  ki, 

dövl

ət tərəfindən nəzərdən qaçanlara qeyri-leqal (qeyri-qanuni 

istehsal v

ə əmtəə satışı), qeyri-formal iqtisadiyyat (hüquq norma-

ları ilə bağlı olmayan işçi və iş verənin münasibətləri) və yaxud 

saxta iqtisadiyyat (ehtikar, sövd

ə, pul alveri ilə bağlı fırıldaq) da 

aiddirl

ər. 

Gizli iqtisadiyyatın strukturu müxtəlifdir. İqtisadi ədəbiy-

yat

larda onun çoxsaylı növləri qeyd olunur: 

-

 

qeyri-r

əsmi və yaxud müşahidə olunmayan iqtisadiyyat – 

y

əni vergidən yayınmaq məqsədilə istehsalın həcmi ya gizlədilir, 

ya da ki, azaldılır; 

                                                 

1

 

Bax: Словарь современной экономической теории Макмиллана. Об-

щая редакция Дэвида У. Пирса. Перевод с английского. М.: ИНФРА – 

М, 2003, с.451. 

Pulun  

diktaturası 

 

 

255 

-

 

qeyri-leqal f

əaliyyət, o cümlədən qeyri-leqal məşğulluqla 

leqal f

əaliyyət (xüsusi icazə olmadan, məsələn: həkimin diplomu 

olmadan xidm

ət fəaliyyəti və s.); qadağan olmuş istehsal və ya 

əmtəə satışı; 

-

 

qeyri-formal f

əaliyyət  (şəxsi  ehtiyacları  üçün  xidmət və 

əmtəə  istehsalı,  qeyri-formal məşğulluqlu  fəaliyyət müəssisəsi, 

t

əhsilsiz hüquqi şəxsin sahibkarlığı); 

-

 

qanundank

ənar iqtisadiyyat, yəni qanun pozuntulu iqtisa-

di f

əaliyyət və əmlak hüququna qəsd etmək; 

-

 

saxta iqtisadiyyat.

1

 

Tarix

ə  nəzər yetirsək, görərik  ki,  gizli  iqtisadiyyatın  və 

kor

rupsiyanın  kökləri daha dərindir. Məlumdur ki, Rusiyada I 

Pyotrdan sonra g

ələn bütün dövlət rəhbərlərinin bir nömrəli işi 

onun v

əsiyyətnaməsini həyata keçirmək olmuşdur. 

Sovet dövründ

ə də həmin vəsiyyətə gizli şəkildə əməl olu-

nur

du. İndi də Rusiya dövlətinin strategiyasının əsasında həmin 

v

əsiyyətnamə durur. Rusiya tarixçilərinin son tədqiqatlarında be-

l

ə göstərilir ki, bu ölkədə korrupsiya həmişə mövcud olub. Dəyi-

şən isə  zaman,  korrupsiyasının  təşkilatçıları,  obyektləri və  sub-

yektl

əri olub. Korrupsiya Rusiyanı dəfələrlə ölüm təhlükəsi qar-

şısında qoyub. 

Korrupsiya Rusiyada dövl

ət  aparatının  yaranması  ilə  bir-

likd

ə yaranıb və getdikcə möhkəmlənir. Dövlət qanun qəbul edir, 

lakin  bu  formaldır.  XVII  əsrdə  “vzyatka” termini qanunlarda 

“poçesti”, “pominki”, “posul” terminl

əri kimi göstərilmişdir.  

I Pyotr Rusiya üçün çox iş gördü, amma korrupsiyanı ara-

dan qaldıra bilmədi, əksinə bir qədər də genişləndirdi. Korrupsi-

ya il

ə  bağlı  tərbiyə  işlərindən öldürməyə  keçdilər. 1721-ci ildə 

Si

bir qubernatoru knyaz Qaqarini asdılar. Peterburqda bir neçə-

                                                 

1

 

.Bax:  Научные  подходы  к  оценке  масштабов  теневой  экономики  в 

финансово  –  кредитной  сфере  и  мери  по  их  снижению.  Москва. 

“

Финансы и статистика”, 2005, с. 11,12.  

Pulun  

diktaturası 

 

 

256 

sini bu qaydada c

əzalandırdılar. Heç bir faydası olmadı, korrup-

siya getdikc

ə çiçəklənməkdə davam etdi. 

I Pyotr c

əhd etdi ki, dövlətdə korrupsiya ilə mübarizə siste-

mi yaratsın, baş tutmadı. Nə işgəncə vermək, nə həbsə atmaq, nə 

öldürm

ək, nə də ictimai qınaq rüşvətxorluğu dayandıra bilmədi. 

I Pyotrun çarlığı dövründə Rusiyaya gəlmiş bir xarici nü-

may

əndə  yazıb: “Rusiyada çinovnikə  yırtıcı  quş  kimi  baxırlar. 

On

lar düşünürlər ki, çinovniklər işə başlayan kimi onlara öz xoş-

b

əxtliklərini qurmaq naminə xalqı iliyinə qədər sormağa və onun 

rifa

hını dağıtmağa icazə verilmişdir”. 

I Pyotr ölümünd

ən bir az əvvəl Senatda çıxış edərək korrup-

siyaya  uğrayanları  qorxutmaq  məqsədi ilə  bildirir ki, hər kəs xə-

zin

ədən kəndir almaq üçün tələb olunan məbləğdən artıq pul oğur-

lasa,  hamısını  asdıracam.  Bu  zaman  general-prokuror Yaqujinski 

Pyotrun q

əzəbini  yatırmaq  məqsədi ilə  deyir: “Böyük Hökmdar, 

b

əyəm istəyirsiniz ki, xidmətçisiz, tərəfdarsız təkcə çarlıq edəsiniz? 

Biz hamımız oğurlayırıq, yalnız biri çox və o birindən...”

 1

  

Az

ərbaycan  Respublikası  müstəqillik  əldə  etdikdən sonra 

iqtisadi sah

ədə  əsas istiqamət  kimi bazar münasibətlərini seçdi. 

Bazar münasib

ətlərinə keçid isə rəvan yolla getmədi və buna ma-

ne olan amill

ərdən biri də “gizli iqtisadiyyat”ın daşıyıcı element-

l

ərindən biri korrupsiya oldu. 

Hüquqi nöqteyi-n

əzərdən korrupsiya mütəşəkkil cinayət-

kar

lığın  ayrılmaz  hissəsidir. Korrupsiya təhlükəli cinayət kimi 

qa

nunun aliliyi prinsipini nüfuzdan salır. Korrupsiya əsasən bü-

rokrat aparat v

ə siyasi elita ilə bağlı işlənən ifadədir. Yəni kor-

rupsiya v

əzifədə olanın vəzifə səlahiyyətlərindən yararlanıb qa-

nun

ları saya salmadan bu və ya başqa məsələni hansısa bir cina-

y

ətkar,  mafioz,  inhisarçı  qrupun  xeyrinə  həll etməsidir. Elmi 

ədəbiyyatda bunun səbəbini obyektiv olaraq vəzifənin (inzibati) 

sta

tus  çantası  yaranması  ilə  əlaqələndirirlər.  İqtisadi  baxımdan 

                                                 

1

 

Bax.: Z.Qaralov .İdeologiya və mənəviyyat. “Hüquq ədəbiyyatı” 

n

əşriyyatı, Bakı, 2008, s. 399-401. 

Pulun  

diktaturası 

 

 

257 

korrupsiya h

ər  hansı  bir  ölkənin  iqtisadiyyatını  buxovlayır. 

İdarəçilik sahəsində demək olar ki, korrupsiya vəzifəli şəxslərə 

ina

mı, etibarı, etiqadı məhv edir. Onları öz vəzifələrinə xəyanət 

etm

əyə, yalan danışmağa, şər atmağa məcbur edir. 

Korrupsiya m

əmur  oğurluğu  deməkdir. Korrupsiya 

m

ənəviyyatın zorlanmasıdır. Korrupsiya olan yerdə qanun 

işləyə bilməz. Korrupsiya rüşvətxorluğun siyasi hakimiyyət-

l

ə qovuşmasıdır. İqtisadi korrupsiyanın ən böyük göstəricisi 

inhisar

çılıqdır.  İnhisarçılıq,  məmur  sahibkarlığı  korrup-