AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏt pedaqoji universiteti
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
|
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT PEDAQOJİ UNİVERSİTETİ T Ə H S İ L D Ə İ K T Elmi-metodik jurnal B A K I – 2012 Redaksiya Şurasının Sədri: Y.Ə.Məmmədov Аzərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin ректору, АМЕА-nın müxbir üzvü, professor Redaksiya Şurası: F.A.Rüstəmov Аzərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Pedaqoji fakültənin dekanı, professor. A.O.Mehrabov Təhsil Problemləri İnstitutunun direktoru, professor. A.H.Naxçıvanlı Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunun rektoru, Professor. A.D.Zamanov Bakı Pedaqoji Kadrların İxtisasartırma və yenidənhazırlanma İnstitutunun rektoru, professor. T.A.Əliyev Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Kibernetika İnstitutunun direktoru, AMEA-nın həqiqi üzvü. R.M.Əliquliyev Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun Direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü. İ.B.Əhmədov Аzərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti “Kompyuter Mərkəzi”nin direktoru, dosent. B.Akkoyunlu Türkiyə Cümhuriyyəti Hacəttəpə Universiteti Egitim fakültəsinin dekanı, professor, doktor. P.Aşkar Türkiyə Cümhuriyyəti Hacəttəpə Universiteti Egitim fakültəsinin bölmə müdiri, professor, doktor. H.Yurdugül Türkiyə Cümhuriyyəti Hacəttəpə Universiteti Egitim fakültəsinin müəllimi, doktor. T.H.Vəzirov Rusiya Federasiyası, Dağıstan Dövlət Pedaqoji Universiteti, professor. V.P.Tixomirov Avrasiya Distant Təhsil Assosiasiyasının Prezidenti, professor. Y.Paker London Universiteti, professor. J.Bonnin Elm və Təhsil Əlaqələri Assosiasiyasının Prezidenti, professor. Dövlət qeydiyyatı: «Təhsildə İKT» elmi-metodiki jurnalı 11.12.2008-ci ildə Аzərbaycan Рespublikası Ədliyyə Nazirliyində Mətbu nəşrlərin dövlət qeydiyyatı reyestrinə daxil edimişdir. Qeydiyyat: № 2764 Jurnal Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının dissertasiyaların əsas elmi nəticələrinin dərc olunması tövsiyə edilən nəşrlərin siyahısına daxil edilmişdir. Baş redaktor: prof. A.R.Buniyatov Redaksiya Heyəti: A.S.Adıgözəlov Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti pedaqoji elmlər doktoru, professor. R.R Abdurazaqov Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti pedaqoji elmlər namizədi, dosent. İ.N.İsmayılov Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti pedaqoji elmlər namizədi, dosent. Z.Ə.Tağıyeva Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti fizika-riyaziyyat elmləri namizədi, dosent. Ə.Q.Pələngov Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti pedaqoji elmlər namizədi, dosent. F.M.Mustafazadə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti texniki elmlər namizədi, dosent. məsul katib: E.V.Seyidzadə Qafqaz Universiteti, baş müəllim. H.B. Kərimova Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Kompyuter tərtibatçısı Çapa imzalanmış 20.02.2012-ci il Kagız formatı 60x84 1/16, çap vərəqi 8 Sifariş 121, sayı 200 ADPU-nun mətbəəsi Bakı, Ü.Hacıbəyov küçəsi, 34 Tel: 493-74-10 Təhsildə İKT 1 MÜNDƏRİCAT TƏHSİLİN İNFORMATLAŞDIRILMASININ NƏZƏRİ VƏ METODOLOJİ ƏSASLARI İ.B. Əhmədov Ali pedaqoji təhsilin informatlaşmasına konseptual baxış ....................................................... 3 F.A. Rüstəmov Distant təlim texnologiyaları ................................................................................................. 18 Semra Erkan, Belma Tuğrul, Elif Üstün Bologna Sürecinde Okul Öncesi Eğitimin Yaygınlaştırılmasında Eğitim Fakültelerinin Rolü ............................................................................................................... 26 TƏHSİLİN İNFORMATLAŞDIRILMASININ PEDAQOJİ VƏ PSİXOLOJİ ƏSASLARI S.Ə. Məmmədov Orta ümumtəhsil məktəblərində İngilis dili fənninin tədrisində İKT-nin rolu ........................ 36 M.M. Kərəmova Nitqin tanınması üçün səsin rəqəmlər axınında çevrilməsi vasitələri ..................................... 40 METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ İ.N. İsmayılov, G. Musayeva Ümumi fiziki modellər sistemində kompyuter modellərinin yeri və rolu ............................... 44 Ə.M. Məmmədov, O.A. Əfəndiyeva, Ş.Ə. Həmidova Müasir İKT-dən pedaqoji-psixoloji informasiyaların işlənməsində zəruriliyi ........................ 52 Təhsildə İKT 2 E.V. Seyidzadə Açıq sistemli kompyuter təlim proqramlarının hazırlanmasının metodiki və texnoloji əsasları ................................................................................................................... 58 Г.В. Исаева Интеграционная роль информационных технологий в формировании математического знания в процессе обуцения ............................................................................................... 69 V.F. Həsənova, G.Z. Verdiyeva Riyaziyyat dərslərinin tədrisində yeni kompyuter texnologiyalarının tətbiqi ......................... 73 KOMPYUTER TƏLİM TEXNOLOGİYALARI Н.И. Потапенко, Т.Г. Везиров Сервисы Web 2.0 в образовательной практике учителя ................................................... 78 V.Ə. Qasımov Təhsilin informasiya təminatında biliklərin təşkili texnologiyalarının rolu ............................ 84 A.N. Ələkbərova İnternet informasiyalarının ötürülmə strukturları ................................................................... 90 E.M. Qocayev, N.Y. Səfərov, S.K. Rüstəmova Ümumi orta məktəbin Fizika kursunda laboratoriya məşğələsi şəxsiyyətyönümlü bacarıqların formalaşdırılması yolu kimi .................................................................................................. 98 S.A. İsaxanlı, R.R. Abdurazaqov Test dizayner proqramının Power Point proqramı vasitəsilə təqdimatı ................................ 111 TƏHSİLİN İNFORMATLAŞMASININ NƏZƏRİ VƏ METODOLOJİ ƏSASLARI Təhsildə İKT 3 ALİ PEDAQOJİ TƏHSİLİN İNFORMATLAŞMASINA KONSEPTUAL BAXIŞ İ.B. Əhmədov pedaqoji elmlər namizədi, dosent Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti XÜLASƏ Məqalədə müasir informasiya texnologiyalarının intensiv inkişafı fonunda ali təhsilin, o cümlədən ali pedaqoji təhsilin informatlaşması problemləri şərh olunur. Ali təhsilin informatlaşması prosesi milli səviyyədə hazırlanmış xüsusi konsepsiya və strategiyalara əsaslanmalı, layihələrin idarə edilməsi prinsipləri bazasında reallaşmalıdır. Prosesin səmərəli olması üçün pedaqoji elmlər müvafiq istiqamətlərdə tədqiqatlar aparmalı, ölkədə elektron pedaqogikanın nəzəriyyə və praktikası formalaşmalıdır. Ali pedaqoji məktəblərdə müasir tələblərə cavab verən yeni formatlı müəllim kadrların hazırlanması mükəmməl layihələnmiş informasiya təhsil məkanında, elektron pedaqogikanın nailiyyətləri əsasında reallaşmalıdır. ABSTRACT The article outlines the background to the intensive development of the IT problems of Informatization of higher professional education, including higher pedagogical education. Informatization of higher education should be realized basing on the conceptual and strategic development of informatization of education. It is necessary to comply with the principles of project management as the process of informatization of education is a megaproject. In order to get the real effect, pedagogical science should investigate in advance the scientific challenges of this process and make recommendations for higher schools. For the preparation of new format teachers in the pedagogical higher schools informative-educational space should be created, the learning process being organized in this environment. АННОТАЦИЯ В статье излагается на фоне интенсивного развития ИТ проблемы информатизации высшего профессионального, в том числе высшего педагогического образования. Информатизация высшего образования должна реализоваться на основе концептуальных и стратегических программ развития информатизации образования. При этом необходимо соблюдать принципов управления проектами, так как процесс информатизации образования является мегапроектом. Для получения реального эффекта педагогические науки должны в опережающем порядке исследовать научные проблемы этого процесса и дать рекомендации для вузов. Для подготовки педагогов нового формата в педвузах необходимо создавать информационно-образовательное пространство и организовать учебный процесс в этой среде. TƏHSİLİN İNFORMATLAŞMASININ NƏZƏRİ VƏ METODOLOJİ ƏSASLARI Təhsildə İKT 4 1. MÜASİR TƏHSİLİN İNFORMATLAŞMASINA SİSTEMLİ YANAŞMA Məqalədə ali pedaqoji təhsil sisteminin informatlaşması problemlərinə ümumi baxış formalaşdırmağa cəhd edilmişdir. Lakin burada qoyulan bir çox problemlər ali peşə təhsilinin digər istiqamətləri üçün də xasdır. İT-nin inkişafı və istifadə strategiyasının yaradılması hər bir ölkənin milli səviyyədə hazırladığı strateji planların mühüm komponentlərindəndir. İnkişafın müasir səviyyəsində dəyişiklərin, innovasiyaların istiqaməti və intensivliyi hesablama texnikası, telekommunikasiya, proqram vasitələrinin imkanları ilə deyil, daha çox bu vasitələrdən istifadə edən insanların yeniliklərə, innovasiyalara, davamlı dəyişikliklərə hazırlığı, onların ixtisas səviyyəsi, tələb və problemləri ilə müəyyən edilir. Bu amillər bir daha cəmiyyətdə təhsilin artan rolunu göstərir. Bu gün təhsil və cəmiyyət tam bir vəhdət təşkil edir, bir sistem halında birləşir. Bu sistemin həqiqi masştabı hələ də cəmiyyət tərəfindən aydın dərk edilmir. Cəmiyyətin, bəşəriyyətin inkişafında baş verən hər hansı qlobal dəyişiklik təhsil sektorunun real vəziyyətinə ciddi təsir göstərir. Bu gün hər hansı ölkənin öz inkişafinda optimal tarixi trayektoriya seçməsi və onu səmərəli reallaşdırması nəticə etibarı ilə bu ölkədə mövcud olan informasiya mühitindən, təhsil mühitindən çox asılıdır. Çünki, informasiya mühitinin formalaşma səviyyəsi kadrların ixtisas səviyyəsindən, kadrların ixtisas səviyyəsi isə ölkədəki təhsil sisteminin vəziyyətindən asılıdır. Yeni düzəndə formalaşan dünyaya geniş yol açan müasir təhsil sisteminin əsas alətlərindən biri məhz informasiya texnologiyalarıdır. İT varlığımızın, bizi əhatə edən aləmin mühüm komponentlərini dəyişdirməyə imkan verir. İT-nın təhsil sferasında istifadə strategiyasının hazırlanması milli və qlobal səviyyədə strateji planlaşdırılmanın mühüm problemlərindəndir. Bu səbəbdən təhsilin informatlaşması bütün ölkələr üçün prioritet məsələdir. Hər hansı sosial sahənin səmərəli informatlaşması məhz təhsilin informatlaşmasından başlayır. Bu gün müstəqil Azərbaycan Respublikasının qarşısında mürəkkəb siyasi, iqtisadı və sosial vəzifələr durur. Bu vəzifələrin həlli ölkədə müasir tələblərə cavab verən mükəmməl təhsil sisteminin formalaşmasını tələb edir. Bu yöndə ali təhsilin xüsusi rolu var. İnformasiya cəmiyyətində ali məktəbdə müasir tələblərə cavab verən, keyfiyyətli kadr hazırlığı daha çox tədris prosesində İT-dan səmərəli istifadədən asılıdır. İnformatikaya bir elmi istiqamət kimi şərti olaraq 3 səviyyədə baxmaq olar: 1. Aşağı səviyyə (fiziki səviyyə) – hesablama və rabitə texnikasının proqram-aparat vasitələri. TƏHSİLİN İNFORMATLAŞMASININ NƏZƏRİ VƏ METODOLOJİ ƏSASLARI Təhsildə İKT 5 2. Orta səviyyə (məntiqi səviyyə) – informasiya texnologiyaları. 3. Yuxarı səviyyə (istifadəçi səviyyəsi) – tətbiqi informasiya sistemləri. Təhsil cəmiyyətin sosial sferasının mühüm tərkib hissəsidir. Bu səbəbdən təhsilin informatlaşmasının problemləri, əsas istiqamətləri və mərhələləri cəmiyyətin informatlaşması müddəaları ilə üst-üstə düşür. İnformatlaşmanın 1-ci mərhələsinin məqsədi cəmiyyətin kompyuterləşməsidir. Bu mərhələnin təhsil sahəsində əsas nəticəsi ali məktəblərin hesablama texnikası ilə təchiz edilməsidir. Bu mərhələdə informasiya mədəniyyəti əsaslarının formalaşması, təhsil sahəsində olan informasiya fondlarının rəqəmsal formaya keçirilməsi əsas məqsədlərdən biridir. İnformatlaşmanın 2-ci mərhələsi informasiya fondlarının fərdiləşməsindən ibarətdir, bu məqsədlə təhsilin bütün səviyyələrində hesablama texnikasının intensiv tətbiqinə ehtiyac yaranır. İnformatlaşmanın 3-cü mərhələsi informasiya fondlarının ictimailəşdirilməsindən ibarətdir. Bunun nəticəsində informasiya mədəniyyətinin yüksək səviyyəsi formalaşacaq, məsafədən əlyetərli olan inteqral kompyuter informasiya fondları yaranacaq, əhalinin informasiya ehtiyacları tam təmin olunacaq. Təhsil sferasında informatlaşma prosesi 2 “müstəvi”də həyata keçirilir: 1. İdarə edilməyən informatlaşma. Bu istiqamət “aşağıların” təşəbbüsü ilə həyata keçirilir. Bu zaman innovativ düşüncəli pedaqoji kadrların təşəbbüsü ilə tədris prosesinin müəyyən hissəsi, ayrı-ayrı mərhələlər qismən informatlaşır. Lakin bu sistemli və qənaətbəxş sayıla bilməz, çünki təhsilin informatlaşması kimi mürəkkəb proses dəqiq layihələnməli və ciddi resurslarla təmin edilməlidir. 2. İdarə edilən informatlaşma. Bu istiqamət “yuxarıların” təşəbbüsü ilə müəyyən konsepsiya və proqramlar əsasında həyata keçirilir, tədris prosesini maddi və qeyri-maddi resurslarla təmin edilir. Bu proses ölkənin təhsil strategiyası və müvafiq dövlət proqramları ilə əlaqəli şəkildə həyata keçirilməlidir. Ənənəvi təhsil texnologiyalarından fərqli olaraq, informasiya texnologiyalarının predmeti və prosesin (əməyin) son nəticəsi informasiyadır, əmək aləti isə kompyuterdir. Bu səbəbdən yaradılmış informasiya məhsullarının keyfiyyəti və istifadə səmərəsi tətbiq edilən aparat və proqram vasitələrinin keyfiyyətindən asılıdır. İT-nin tətbiqi aşağıdakı 2 tip problemi əhatə edir: 1. İstifadəçinin konkret funksional problemlərinin həlli; 2. Konkret problemlərin həllini dəstəkləyən informasiya proseslərinin təşkili. Təbiət etibarı ilə bütün məsələləri 2 qrupa bölmək olar: 1. formallaşan bilən məsələlər; TƏHSİLİN İNFORMATLAŞMASININ NƏZƏRİ VƏ METODOLOJİ ƏSASLARI Təhsildə İKT 6 2. çətin formallaşan məsələlər. Formallaşan məsələlərin həlli prosesinin tipik ardıcıllığı bəllidir. Bu ardıcıllığa mövcud riyazi modelin seçilməsi və ya yenisinin yaradılması, alqoritm və proqramın hazırlanması, hesablamanın reallaşması kimi mərhələlər daxildir. Tədris planlarında olan fənn proqramlarının əksəriyyətində formalaşa bilən məsələlər kifayət qədərdir. Bu səbəbdən belə məsələlərin həllində ənənəvi olaraq İT-dən istifadə edilib, hal hazırda da geniş istifadə edilir. Çətin formallaşan məsələlər isə xeyli mürəkkəblik yaradır. Bu sıraya formallaşması üçün dəqiq riyazi modeli olmayan məsələlər aiddir. Bu tip məsələlərin formallaşması üçün biliklərin məntiqi, alqoritmik, semantik və freym kimi təsviri modellərdən istifadə edilə bilər. Bu modellərin əsasında çətin formallaşan məsələlər elementar məsələlərə gətirilir və məntiqi nəticə olaraq həlli tapılır. Bir çox ölkələrdə təhsil sisteminin informatlaşması konsepsiyası mövcuddur. Bu konsepsiyalarda qeyd edilir ki, təhsilin informatlaşmasının strateji məqsədi yeni informasiya texnologiyalarından (YİT) istifadə əsasında intellektual fəaliyyətin qlobal rasionallaşması, postindustrial cəmiyyətin tələblərinə uyğun olaraq yeni tip təfəkkürə malik mütəxəssislərin hazırlanması, bu proseslərin keyfiyyət və səmərəsinin yüksəldilməsidir. Bu prosesin nəticəsində cəmiyyətdə kütləvi kompyuter savadlılığına nail olmaq, təhsilin fərdiləşməsi hesabına informasiya mədəniyyəti formalaşdırmaq mümkündür. Təhsilin informatlaşmasının bu məqsədləri mahiyyətcə uzunmüddətli dövrü əhatə edir, bu səbəbdən XXI əsrdə də öz aktuallığını saxlayacaq. Təhsil sferasının informatlaşmasının strateji məqsədi çoxaspektli olub, bir sıra hədəfləri müəyyyən edir: 1. Tələbələri informasiya cəmiyyəti şəraitində yaşamağa, ictimai və peşə fəaliyyətində səmərəli iştiraka hazırlamaq. 2. Təhsilin keyfiyyətini yüksəltmək; 3. Təhsilin əlyetərlilik səviyyəsini yüksəltmək; 4. Əhalinin təhsil səviyyəsinin, insan kapitalı keyfiyyətinin yüksəldilməsi hesabına ölkənin iqtisadi potensialının artımına nail olmaq. 5. Milli təhsil sistemini qlobal elm, iqtisadiyyat, ictimai- siyasi və mədəni infrastruktura inteqrasiya etmək. Təhsilin informatlaşmasının strateji vəzifələri aşağıdakılardan ibarətdir: 1. Perspektiv İT –dən istifadə edərək təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi; TƏHSİLİN İNFORMATLAŞMASININ NƏZƏRİ VƏ METODOLOJİ ƏSASLARI Təhsildə İKT 7 2. Mütəxəssis hazırlığının müxtəlif istiqamət və səviyyələrində İT-dən istifadənin məqsədəuyğunluğunun təhlili; 3. Ümumi və peşə təhsilinin informatlaşma metodologiyasının elmi əsaslandırılması; 4. Məlumatların toplanması, emalı, təqdiminin yeni prinsip və metodlarının hazırlanması; 5. İT-nin standartlaşma sisteminin yaradılması, təhsil yönümlü proqram və texniki vasitələrin sertifikatlaşma metodikasının hazırlanması; 6. Təhsil sferasının vahid telekommunikasiya şəbəkəsinin yaradılması; 7. Ölkənin bütün istifadəçi qrupları üçün təhsilyönümlü informasiya resurslarının vahid verilənlər bazasına kütləvi əlyetərliliyin təmin edilməsi. Təhsil sisteminin informatlaşmasının əsas istiqamətləri aşağıdakılardır: 1. Ümumi və peşə təhsilində təlim proseslərinin avtomatlaşdırılması; 2. Dövlət təhsil standartları ilə müəyyən edilmiş ümumi və peşə “informasiya mədəniyyəti”nin formalaşması üçün tələbələrin zəruri bilik, bacarıq və vərdişlərə yiyələnməsi; 3. Təhsil sferasının informasiya infrastrukturunun yaradılması; 4. Təhsilin idarə edilməsi proseslərinin informatlaşması; 5. Milli təhsil sistemində həyata keçirilən elmi tədqiqatların informatlaşması; 6. Təhsil sferasının müasir informasiya-hesablama vasitələri və telekommunikasiya sistemi ilə təminatı; 7. Müasir distant təhsil sisteminin yaradılması və inkişafı. 2. İNFORMASİYA CƏMİYYƏTİNDƏ PEDAQOJİ TƏHSİL Müasir pedaqoji təhsil informasiya cəmiyyətinin, innovasiya cəmiyyətinin tələblərinə uyğun olaraq yeni formatlı müəllim kadrları hazırlamalıdır. Bu gün universitetlərimizdə Avropa və dünya təhsil sisteminə inteqrasiya istiqamətində “2009-2013- cü illərdə Azərbaycan Respublikasının ali təhsil sistemində islahatlar üzrə Dövlət Proqramı”, təhsilin informatlaşması istiqamətində «Azərbaycan Respublikası Təhsil Sisteminin İnformasiyalaşdırılması (2008-2012-ci illər)” Dövlət Proqramları icra edilir. Digər universitetlər kimi, ali pedaqoji təhsil müəssisələri də Avropa təhsil məkanına inteqrasiya edilir. Ölkədə həyata keçirilən təhsil islahatlarının mühüm istiqamətlərindən biri də fasiləsiz pedaqoji təhsil sisteminin təkmilləşdirilməsi, müəllim hazırlığının müasir tələblər səviyyəsinə TƏHSİLİN İNFORMATLAŞMASININ NƏZƏRİ VƏ METODOLOJİ ƏSASLARI Təhsildə İKT 8 yüksəldilməsindən ibarətdir. Orta ümumtəhsil məktəblərində aparılan davamlı islahatlar pedaqoji təhsil sisteminin daim yeniləşməsini tələb edir. Bu istiqamətdə “Azərbaycan Respublikasında Fasiləsiz Pedaqoji Təhsil, müəllim hazırlığının konsepsiya və strategiyası”, 2008-2015-ci illər üçün bu strategiyanın icrası ilə əlaqədar müvafiq tədbirlər planı hazırlanmış, Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilmişdir. Strategiya və tədbirlər planına uyğun olaraq pedaqoji təhsilin informatlaşması istiqamətində aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur: 1. Müəllim hazırlığında İKT-nin, yeni təlim üsulları və texnologiyaların tətbiqi; 2. Pedaqoji ixtisaslar üzrə təhsil alan tələbələrin biliyinin cari və yekun qiymətləndirilməsi üzrə yeni üsulların, texnologiyaların, informasiya-kommunikasiya vasitələrinin tətbiqi; 3. Pedaqoji təhsil müəssisələrində distant təhsil formasının tətbiqi üçün xüsusi proqramın hazırlanması; 4. Pedaqoji təhsil müəssisələrinin kompyuterləşdirilməsi, elektron təhsilin həyata keçirilməsi üçün müvafiq proqramın hazırlanması. Göründüyü kimi “Fasiləsiz Pedaqoji Təhsil, müəllim hazırlığının konsepsiya və strategiyası”nın tədbirlər planında pedaqoji təhsilin informatlaşması istiqamətində müəyyən layihələr nəzərdə tutulmuşdur. Hər zaman olduğu kimi bu gün də tədris prosesində əsas həlledici amil müəllim şəxsiyyətidir. İnformasiya cəmiyyəti şəraitində müəllimin peşə fəaliyyəti forma və məzmunca yeni şəraitə uyğun olaraq dəyişir. Bu ğün ali pedaqoji təhsil müəssisələrində yeni formalaşan təhsil paradiqmasına keçid yolları araşdırılır. Yeni təhsil paradiqması gələcək müəllimlərdə səriştəlilik, erudisiya, kreativlik, mütəxəssisin şəxsi və peşə mədəniyyəti kimi keyfiyyətlərin formalaşdırılmasına istiqamətlənməlidir. Təhsilin yeni paradiqması əvvəlki paradiqmanı inkar etmir, ənənəvi paradiqmanın prioritetlərini saxlayaraq təhsilin keyfiyyətini daha yüksək səviyyəyə qaldırılmasını nəzərdə tutur. Bu səbədən ali pedaqoji təhsil sisteminə yanaşma və onun məqsədləri dəyişikliklərə məruz qalır. Yeni təhsil paradiqmasının mühüm komponentləri aşağıdakılardır: 1. Təhsil prosesinin informatlaşması konsepsiyası; 2. Təlimin yeni texnologiyalarının hazırlanması və tədris prosesində tətbiqi; 3. İnformasiya-təhsil məkanı (İTM) şəraitində müəllimin yeni-innovativ fəaliyyət modelinin konseptual əsaslarının hazırlanması; 4. Müəllim peşəkarlığının yüksəldilməsinin psixoloji-pedaqoji qanunauyğunluqlarının elmi təhlili, təcrübədə ondan geniş istifadə. TƏHSİLİN İNFORMATLAŞMASININ NƏZƏRİ VƏ METODOLOJİ ƏSASLARI Təhsildə İKT 9 Ali pedaqoji təhsil müəssisələrində təlim-tərbiyə strategiyası hazırlanarkən aşağıdakı bir sıra xüsusiyyətlər nəzərə alınmalıdır: 1. Ali pedaqoji təhsil müəssisələrində təhsilin məzmunu və məzunlarının fəaliyyət spesifikliyi digər ali məktəblərdən müəyyən qədər fərqlənir. Belə ki, məzunların gələcək peşə fəaliyyəti yeni nəslin təlim-tərbiyəsi, insan kapitalının inkişafı ilə, nəticə etibarı ilə xalqın və dövlətin gələcəyi ilə birbaşa bağlıdır. Məzunların gələcək peşə fəaliyyəti informasiya resursları və texnologiyalarının sürətli artımı fonunda, müəllimin informasiya mənbəyi kimi statusunun dəyişməsi şəraitində baş verir; 2. Elmi texniki tərəqqinin sürətlə artan tempi, informasiya axınlarının intensivləşməsi, mürəkkəb pedaqoji sistemlərin yaranmasına səbəb olmuşdur. Bu gün pedaqoji prosesdə məlumatların yığılması, saxlanılması, emalı, ötürülməsi intensivliyi, məlumatların həcmi elə bir həddə çatmışdır ki, İT-dan sistemli və elmi əsaslarla istifadə artıq həlledici amilə çevrilmişdir. İT-nin tətbiqi ilə əlaqədar hər hansı bir proses aşağıdakı 3 mühüm məsələnin həllini tələb edir: 1. Yeni aparat vasitələrinin müəyyən edilməsi; 2. Yeni proqram vasitələrinin hazırlanması; 3. Kadrların yeni tələblər səviyyəsində hazırlığı. Sonuncu problem- kadrların hazırlığı digər 2 problemdən daha mürəkkəb və mühümdür. Qeyd etməliyik ki, bir çox pedaqoji kadrların yeni informasiya-təhsil mühitində iş səriştəsi və psixoloji hazırlığı zəifdir. Pedaqoji kadrların İKT səriştəliliyinin yüksəldilməsi problemi hələ də öz real həllini tapmamışdır. İstənilən təhsil səviyyəsinin, o cümlədən ali təhsil sisteminin informatlaşması üçün ilk növbədə “Milli təhsil sisteminin informatlaşması” konsepsiyası hazırlanmalıdır. Bu konsepsiyanın hazırlanmasından sonra ali pedaqoji təhsil sisteminin informatlaşması konsepsiyası hazırlanan bilər. Bu konsepsiyada bir çox məsələlərlə yanaşı pedaqoji kadrların İKT səriştəliliyi konkretləşməli, onun reallaşmasının konkret yolları müəyyənləşməlidir. Müəllim bilməlidir ki, kompyuterin imkanlarından harada, hansı məqsədlə və necə istifadə etsin, bu məqsədlə hansı proqram vasitələrini tətbiq etsin. Cəmiyyətin informatlaşması şəraitində pedaqoji fəaliyyətin xüsusiyyətləri nədən ibarətdir? Bu sualın cavablandırılması pedaqoji təhsil ictimaiyyatı qarşısında duran mühüm problemlərdir. Bu suala cavabı ilk növbədə ali pedaqoji təhsil müəssisələri tapmalıdır. XXI əsrdə istənilən mütəxəssis İT-na yaxından bələd olmalıdır. Bu gün istənilən mütəxəssisin fəaliyyətinin son nəticəsi onun informasiyadan səmərəli istifadə qabiliyyəti ilə TƏHSİLİN İNFORMATLAŞMASININ NƏZƏRİ VƏ METODOLOJİ ƏSASLARI Təhsildə İKT 10 müəyyən edilir. İnformasiya axınından səmərəli faydalanmaq üçün müasir müəllim kompyuter, telekommunikasiya və digər İT vasitələri ilə məlumatı əldə etmək, emal etmək, ondan öz peşə fəaliyyətində səmərəli istifadə etmək bacarığına yiyələnməlidir. Gələcək müəllimin informasiya mədəniyyətinin əsası isə məhz ali pedaqoji təhsil müəssisələrində, tələbəlik dövründə qoyulur. Bu prosesdə bir sıra fənlərin, xüsusən də ”İnformatika” fənninin tədrisi mühüm rol oynayır. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|