B. Abidov, О. G‘. Azimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi asoslari

Izopren ishlab chiqarish

Hozirgi vaqtda sanoatda izopren olishning quyidagi usullari ma’lum:

1. Izopentanni degidrirlash (bir va ikki bosqichli usullar);

   
   

2. Izobutilenni formaldegidga ta’sir ettirib, dimetildioksan hosil qilish va so‘ngra mahsulotni parchalash;

   
   

3. Atsetonni atsetilenga ta’sir ettirish;

   
   

4. Propilenni dimerizatsiya qilish.

   
   

42

4.3.1. Izopentanni degidrirlash

1. 
   
   Izopentanni degidrirlashning ikki bosqichli usuli
   

Izopentanni degidrirlash 520-540°C haroratda alumoxrom katali- zatori ishtirokida quyidagi sxema bo‘yicha olib boriladi:

CH3


_<

CH₂ = C - CH₂ - CH₃

2-metilbuten-1

CH₃ - CH-CH=CH₂

CH₃2 - metilbuten-3

ch₃-ch=c-ch₃

CH₃2 - metilbuten-2

Izopentanning konversiyasi 33-40%, izoamilenlarning umumiy salmog‘i 80-85%. Xomashyo sifatida termik va katalitik krekingi benzin fraksiyalarida 17-20% miqdorda mavjud bo‘lgan izoamilen- lar ishlatilsa, izopren ishlab chiqarish jarayoni anchagina soddala- shadi.

Rossiyada ishlab chiqilgan sxema bo‘yicha pentan-amilen fraksi- yasidan izoamilenlarni 65% li sulfat kislota yordamida 0-10°C haroratda ajratib, so‘ngra uglevodorod asosli erituvchi vositasida ekstrak- siya qilib olinadi.

Xomashyoda mavjud bo‘lgan amilenlarga nisbatan izoamilenlar salmog‘i 70% ni tashkil qiladi.

Izoamilenlarni degidrirlash butilenlarni degidrirlashda ishlatiladi- gan K-16 yoki KNF katalizatorlari yordamida olib boriladi:
СНз СНз