B. Abidov, О. G‘. Azimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi asoslari

Propilen oksidini etilbenzoldan olish usuli

«Halqon» firmasi tomonidan taklif etilgan propilen oksidi olishning boshqa jarayoni - etilbenzolning gidroperoksidini ishlatishga asoslangan. Ushbu jarayon sanoat sharoitlarida qo‘llab ko‘rilgan va yaxshi natijalar ko‘rsatgan.

Jarayon uch bosqichdan iborat:

1. Etilbenzolni gidroperoksidga oksidlash:

   
   

Reaksiya 100-120°C haroratda va 3-5 atmosfera bosimi ostida ketadi, oksidlash havo bilan amalga oshiriladi. Katalizatorlar sifatida molibden, volfram, vanadiy naftenatlari va boshqalar ishlatiladi.

71

Gidroperoksidning salmog‘i miqdoriy, u yetarli barqaror va kont- sentrlangan holida ajratib olinishi mumkin.

2. Propilenni etilbenzol gidroperoksidi yordamida propilen oksidi va metilbenzil spirtiga aylantirib epoksidlash:

   
   

U

СН-СНя
I

ООН

Ushbu reaksiya 80-130°C haroratda, 17,5-70 atmosfera bosimi ostida 1-3 soatda ketadi. Katalizator sifatida marganets naftenati ish- latiladi. Olefin: gidroperoksid=2,6:1 mol nisbatda.

Gidroperoksidni amaldagi to‘la konversiyasida propilen oksidini salmog‘i 90-95% ga yetadi.

3. Metilbenzil spirtini stirolgacha degidratatsiyasi:

   
   

Ushbu reaksiya 220-250°C da yoyuvchidagi titan oksidi ishtiro- kida ketib, stirol miqdoriy salmoqda hosil bo‘ladi.

Shunday qilib, jarayon ikki qimmatli mahsulot - propilen oksidi va stirol olish imkoniyatini beradi.

Hozirgi vaqtda chet mamlakatlarda propilen oksidi ishlab chi- qarish quvvatlari 1,5 mln.t ga, ishlab chiqarishning o‘sishi 15% ga to‘g‘ri kelayapti.

Etilen va propilen oksidlari mos holidagi glikollar, etanol va pro- panolaminlar hamda noionogen yuvish vositalari ishlab chiqarishda ishlatiladi. Etilen oksidi sintetik kauchuk va tolalarning ilk monomeri bo‘lgan akrilonitril ishlab chiqarishda ham ishlatiladi.

2.