B. Abidov, О. G‘. Azimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi asoslari

Yuqori zichlikdagi quyi bosimli polietilenni ishlab chiqarish

Polietilenning quyi bosim ostidagi sintezi birinchi bor 50- yillarning o‘rtalarida nemis kimyogari Sigler tomonidan ochilgan katalizator vositasida amalga oshirildi. Etilenning polimerlash reak- siyasi katalizator-aluminiytrialkil (AlR₃) va titan IV xlorid (TiCl₄) -

118

lardan hosil bo‘luvchi katalitik kompleksda, uglevodorodli erituvchi (geptan, «kalosha» benzini, siklogeksan)da olib boriladi.

Polimerlash reaksiyasi katalizatorlari Mendeleyev davriy siste- masining birinchi, ikkinchi va uchinchi guruhi metallarining bosh- qa alkanli birikmalari ham bo‘lishi mumkin. Biroq uchetilaluminiy Al(C₂H₅)₃, uchizobutilaluminiy [Al(izo-C₄H₉)₃] va dietilaluminiy xlorid [Al(C₂H₅)₂Cl] lar ko‘proq ishlatiladi.

Etilenni polimerlashning ushbu usuli ko‘pchilik davlatlarda keng rivojlangan.

1. 
   
   Sigler metallorganik katalizatorlarini olish usullari
   

Hamdo‘stlik mamlakatlarida polimer materiallari ilmiy-tekshirish instituti tomonidan qilingan ishlar natijasiga ko‘ra, quyi bosimli po- lietilenni sanoatda ishlab chiqarishning Sigler metallorganik katali- zatorlarida davriy va uzluksiz sxemalari ishlab chiqilgan. Katalizator oltingugurtga va kislorod saqlovchi qo‘shimchalar (xususan, suvga va kislorod)ga o‘ta ta’sirchan bo‘ladi.

Uchetilaluminiy va uchizobutilaluminiylar turli usullar bilan oli- nishi mumkin:

To‘g‘ridan to‘g‘ri sintez quyidagi reaktsiyalarga asoslangan:

Al + 3 / 2H₂ + 3C₂H₄ ^{30 am,-11}° > Al(C₂H₅ )₃ + kkal /mol