B. O. Bekn azarov
Download 4,41 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 0 ‘simliklarning mineral oziqlantirish
- NAZORAT SAVOLLARI
- 2H 20 4(O H ) 2 H , 0 — .... * 4HjO 4 e ’ jT Q orongulik
- 4 H + reaksiyasidan
- Pigmentlar.
- Karotinlar ( C 4 o H 56)
- Ksantofillar
- Proloxlorofillid- oksidorcduktaza
|
Maxalliy o‘g‘it!ar. Bunga go‘ng kiradi. Uning tarkibida azot, fosfor, kaliy, kalsiy, oitingugurt, magniy va boshqa elementiar boMadi. U tuproq g‘ovakligini oshiradi, suv o ‘tkazuvchanligini yaxshilaydi va 165 namni uzoq saqlanishiga olib keladi. Shuning bilan birgalikda go ng mineral o ‘g ‘itlaming samaradorligini oshiradi. U kuzgi shudgorlash oldidan 1 ga yerga o‘rtacha 20-25 tonna miqdorida solinadi. Parranda axlati, ipak qurti chiqindisi va g ‘umbagi eng kuchli o‘g ‘itdir. Mahalliy o‘g‘itlami g ‘o‘zaga mineral o ‘g ‘itlar bilan aralashtirib berish yoki suv bilan aralashtirilib «sharbat» qilib oqizish tavsiya qilinadi.
ahamiyatga ega. Ko‘kat o‘g‘it sifatida ko‘k no‘xot, no‘xot, qizil sebarga kabi dukkakli o‘simliklar, kuzgi javdar, raps, gorchitsa, kabilar ekiladi va mart-aprel oylarida yerga qo‘shib haydab tashlanib keyin chigit ekiladi. Ushbu usul g‘o‘zaning o‘sishi va rivojlanishiga ijobiy ta'sir etadi.
0 ‘simliklaming mineral oziqlanishida o‘g‘itlami berish muddatlari alohida o ‘rin tutadi. Qishloq xo‘jaligida o ‘g ‘itlami ekishdan oldin, ekish bilan birga va ekishdan keyin berish usullari qoMlaniladi. Odatda ekishgacha o ‘g‘itlaming 2/3-3/4 qismi beriladi. Bu hoi o ‘simlikni butun vegetasiyasi davomida oziq elementlari bilan tanla- nishiga olib keladi. Chunki bu holda tuproq mahsuldorligi va biologik faolligi ortadi hamda fizik va fizik-kimyoviy xossalari yaxshilanadi. Bizning respublikamizda o ‘g‘itlarni ekishdan oldin, ya'ni kuzgi va bahorgi shudgorlashdan oldin beriladi. Shudgorlash bilan birgalikda ohak, azotli, fosforli va kalsiyli o ‘g‘itlar beriladi. 0 ‘g‘itlarni ekish bilan birga berilganda yosh o ‘simliklarning mineral oziqlanishi birmuncha yaxshilanadi. Bunday o ‘g ‘itlashda odatda yaxshi eriydigan va yengil o‘zlashtiriladigan o‘g‘itlar qoMlaniladi. Masalan, urug‘ unganidan keyingi ikki hafta mobaynida maysalar fosforga nisbatan o ‘ta talabchan boMadi. Shuning uchun ekish bilan birga 5-20 kg/ga miqdorda superfosfat yoki ammofos solinadi. 0 ‘gMtlami ekishdan so‘ng berish o‘simliklar mineral oziqlanishini uning vegetatsiyasining nisbatan muhim fazalarida o‘sish va rivojlanishini yaxshilash uchun qoMlaniladi. Masalan, g‘o‘za uchun azotli o‘gMtlar besh xil muddatda beriladi, ya'ni ekishdan oldin, Ъ-А haqiqiy barglar fazasida, shonalash, gullashdan oldin va ommaviy gullash fazasida. Azotli o‘g‘itlami ommaviy gullashdan so‘ng berish g‘o‘zani g‘ovlab ketishiga va hosilning pishishini kechikishiga sabab boMadi. Qishloq xo‘jaligida o‘simliklami ildizdan tashqari-barglar orqali oziqlantirish ham keng qoMlaniladi. Masalan, kuzgi bug‘doylar sutli
urug‘ fazasida azot (mochevina) bilan oziqlantirilsa donlar tarkibidagi oqsil miqdori 0,5-1,0% ortadi. Qand lavlagi barglariga fosforli-kaliyli o‘gMtlami sepish
qandlaming barglardan ildizlarga harakatini jadallashtiradi va buning natijasida ildizmevadagi qand miqdori 1- 2% va hosildorligi ortadi. Qishloq xo‘jaligi o ‘simliklarini doimiy ravishda mineral oziq bilan ta’minlash uchun fosforli va kaliyli o‘g‘itlarning 2-3 yillik miqdorini birdaniga shudgorlashdan oldin solish mumkin. Masalan, fosforit unini birdaniga 1,5-3 t/ga miqdorida berish tavsiya qilinadi. Mineral o ‘g‘itlami berish usullari ob-havo va tuproq sharoitlari, tuproqning hosildorligi va ekinning agrotexnikasi bilan bog‘liq. Shuni alohida ta’kidlab o ‘tish lozimki, ekinlami faqat ilmiy
asoslangan holda o‘g‘itlashgina o‘simliklardan ulaming biologik normasi darajasi miqdorida hosil olishga yordam beradi. 0 ‘simliklami ulaming talabidan ortiqcha miqdorda o ‘g‘itlash nafaqat hosildorlikning oshmasligiga balkim hosilning sifatiga ham salbiy ta'sir qiladi. Masalan, o‘g‘itIaming yuqori miqdori urug‘laming boshlangMch o‘sish jarayonlarini sekinlashtiradi va ildizning hosil boiishini kechiktiradi. Karam
o ‘simligini ortiqcha azot bilan oziqlantirish uning barglarida qand miqdorining pasayib ketishiga olib kelishiga hamda saqlanish muddatlari va sifatiga salbiy ta'sir qiladi. Sabzavotlar tarkibida nitratlaming eng ko‘p miqdori suvli og‘irlikga nisbatan quyidagicha boMishi mumkin: kartoshkada 86 mg/kg, karamda, bodrvng va pomidorda 150 mg/kg. Shuni aytib o‘tish zarurki insonlarning oziq-ovqat ratsionida nitratlaming bir kunlik miqdori 405 mg dan oshmasligi zarur. Ayrim hollarda qishloq xo‘jaligi sabzavot ekinlarini, xususan, tarvuz va qovunlarni azotli oziqlantirishda o‘simliklarga gullashdan so‘ng ham nitratlar beriladi. Bu esa ularning bevosita poliz ekinlari mevasida ko‘plab to‘planishiga olib keladi va insonlar salomatligiga salbiy ta'sir qiladi. Ekinjami oziqlantirish uchun zarur boMgan mineral o‘gMtlaming miqdori har yili ulami o‘simlikIar bilan olib chiqib ketilganini va tuproqdagi miqdorini olgan holda matematik uslublar va EHM yordamida hisoblab boriladi. NAZORAT SAVOLLARI 1. 0 ‘simliklarda azot almashinuvi. 2. Nitratlami qaytarilishi? Amidlami hosil boMishi.
3. 0 ‘simliklarda fosfor almashinuvi. 4. 0 ‘simliklarda kaliy almashinuvi. 5. 0 ‘simliklardagi oltingugurtni almashinuvi. 6. Mikroelementlar va ulaming fiziologik o ‘mi. 7. Birlamchi aminokislotalami hosil bo‘lish yo‘llari. 8. Suvni va oziqa moddalami o‘simliklarda passiv kirishi. 9. Vegetasion, suv kulturasi, aeroponika va steril kulturalar. 10. Izolirlangan to‘qimalar va organlarga tarif bering. 11. 0 ‘simliklar hayotida fosfor etishmovshiligining oqibatlari. 12. Reutilizasiya nima? 13. 0 ‘simliklar hayotida mikroelementlaming o ‘mi. 14. Ildizlarga moddalar yutilishining asosiy qonuniyatlari. 15. Ildizlaming erkin bo‘shligiga va protoplastlarga ionlarning kirish mehanizmlari. 16. Moddalaming yutilishida birlamchi pustloq, ildiz tukchalari va o‘tkazuvchi to‘qimalaming o ‘rni. 17. Nima uchun moddalaming ildiz tukchalari orqali yutilishi nisbatan tez boradi? 18. Nima uchun barglardan moddalaming chiqishi ildizlaming tuzlar yutuvchanligiga ta’sir qiladi? 19. Moddalaming yutilishiga tuproq hossalarining ta’siri. 20. Ionlarning o ‘zaro ta’siri va ionlar antogonizmi. 21. Ildizlarga moddalar yutilishiga yoruglik, harorat va
tuproqdagi suv miqdorining ta’siri. 22. Birlamchi assimilyasiya qanday jarayon? 23. Ammoniy ionlarining assimilyasiyasi qanday sodir bo‘ladi? 24. 0 ‘simliklar hujayralarida boshqa aminokislotalar qaysi jarayonlarda hosil bo‘ladi? 25. Amidlanish jarayoni, uning fiziologik ahamiyati. 26. Oqsillar biosintezi o‘simliklardagi qaysi jarayonlar bilan bog'liq? 27. Bosqichlari va oxirgi mahsulotlari hamda ushbu jarayonga ta’sir qiluvchi omillar. 28. 0 ‘simlik hujayralarida erkin ammiakni tuplanishini oldini oluvchi mexanizmlar. 29. Piyanishnikov sikli nima? 30. Mineral oziqlanish elementlarining aylanma harakatining ahamiyati. 168 VI. FOTOSINTEZ FIZIOLOGIYASI M a’lumki, tirik tabiatda uchraydigan biologik jarayonlar ichida fotosintez o ‘zining ko‘lami va mohiyati bilan asosiy o ‘rinni egallaydi. Muhit moddalaridan biologik moddalami hosil qilish jarayonlarini birgalikda assimilatsiya nomi bilan birlashtirish mumkin. Assimilatsion jarayonlar natijasida tirik materiyaning asosiy komponentlari tuziladi va ulaming ko‘pchiligi uglerodli birikmalardir. Organik moddalarning biologik sintezi assimilatsiyaning eng muhim jarayoni-uglerod assimilatsiyasi deb ataladi. Fotosintezda hosil boMuvchi organik moddalar o‘z ishiga quyosh energiyasi hisobiga o‘simlik tomonidan yig‘ilgan energiyani va o‘zlashtirilgan moddalami oladi. Fotosintez jarayonida hosil bo‘lgan energiya biosferadagi tiriklik manbayining asosi hisoblanadi. Boshqacha qilib aytganda yashil o‘simliklar yerdagi hayotning manbasi bo‘lib xizmat qiladi. Fotosintez jarayoni tufayli planetamizdagi energiyaning eng ko‘p miqdori zaxiralanadi. Yashil o ‘simliklar yil davomida fotosintez natijasida 100 mid tonnadan ortiq organik massani hosil qiladi. Fotosintez jarayonida yer sharimizga yetib kelayotgan quyosh energiyasining 45T 013 megakaloriya qismi fotosintezning turli koi'inishdagi mahsulotlari sifatida jamlanadi. Ushbu jarayonda yashil o ‘simliklar tomonidan 130 mid t. C 0 2 va 130 mid t. suv qayta ishlanadi. Bundan tashqari fotosintezlovchi hujayralar ushbu jarayon tufayli o ‘zlarining har xil moddalarga bo‘lgan talabini qondiradi. Dastlab, fotosintezlovchi hujayralarda uglevodlar sintezlanganligi tufayli ular o ‘zlarining shu moddaga boMgan ehtiyojini qondiradi. So‘ngra ushbu birikmalardan boshqa organik moddalar, masalan, oqsillar va y o g iar sintezlanadi. Fotosintez jarayonida hosil bo‘luvchi birlamchi uglevod bu fruktozofosfatdir. Keyinchalik fruktozofosfatdan boshqa biopolimerlar va monomerlar, masalan, kraxmal, selluloza, kletchatka, oligosaxaridlar, disaxaridlar va monosaxaridalar hosil boMadi. Ammo uglevodlarning o‘simlik to‘qimalari bo‘ylab asosiy tashiluvchi formasi saxarozadir. U plazmaning toMsimon naychalari bo‘ylab tashilib o‘simlikning boshqa hujayralari tomonidan metabolik jarayonlarda ishlatilishi yoki zaxira holida to‘planishi mumkin. Uglevodlarning zaxira formalari faqatgina kraxmal holatidagina boMib qolmasdan, balki disaxarid-saxaroza (shakarqamish, qand lavlagi) yoki monosaxarid-glukoza (uzum) ko‘rinishlarida ham boMishi mumkin. 169 Bizning planetamizda sodir bo‘ladigan biologik jarayonlar ichida fotosintez asosiy o ‘rinni egallaydi. Yorug‘lik energiyasi ishtirokida anorganik moddalardan, ya’ni suv va karbonat angidriddan organik modda hosil bo‘lib, atmosferaga kislorod ajralib chiqadi. Fotosintez jarayonida suvning fotolizi natijasida atmosfera havosiga ajralib chiqadigan 0 2 tiriklik olamining nafas olishi uchun zarur bo‘lgan yagona kislorod manbayidir. Hozirda atmosfera havosining 1/5 qismini tashkil qilgan kislorod ham avtotrof o‘simliklaming o ksishi va rivojlanishi evolutsiyasi mobaynida hosil boMgan boMishi mumkin. Chunki hozirda mavjud boMgan o ‘simliklar dunyosi, atmosfera havosida deyarli kislorod boMmagan sharoitda paydo boMgan boMishi mumkin (Vl.l-rasm ). 2H 20 4(O H ) 2 H , 0 — .... * 4HjO 4 e ’ jT Q orong'ulik ^ 2 N A D -H 2 reaksiyasiga _ w 4 ^ Q orong’ulik 4 H + reaksiyasidan V l.l-rasm . Suv fotolizi borishining umumiy sxemasi Yashil o ‘simliklar va suv o ‘tlari uchun fotosintez jarayonini quyidagi umumiy tenglama orqali ifodalash mumkin. yorugMik 6C02+ 12H20 —> С6Н120 б + 6 0 2+6Н20 xlorofill Ushbu tenglik, asosan,
fotosintezning ikkita alohida-alohida qismlaridan iboratdir. yorugMik
12H20 —> 12(H2) + 6 0 2 (1) xloroplastlar Bu energiyaning o ‘zgarishi yorugMik reaksiyasidir. yorugMik
6C02 + 12(H2) —> C6H120 6 + 6H20 (2) xloroplastlar Bu moddalaming o ‘zgarishi qorong‘ulik reaksiyasidir. Biofizik nuqtayi nazaridan fotosintez, energiyalami konversiyasidan iborat, bunda pigment yutgan energiyasini elektronga va asta-sekin kimyoviy bog‘larni hosil qilishga sarflaydi. Fotosintezning yorug4 lik reaksiyalari barg
xloroplastlarining tilakoidlari membranalarida ro‘y bersa, qorong‘ulik reaksiyalari xloroplastlaming stroma qismida ro‘y beradi. MaMumki, fotosintez yashil o‘simliklaming bargida sodir bo‘ladi. Bargning hujayraviy tuzilishi fotosintezga, nafas olishga
va transpiratsiyaga moslashgan. Uning ustki va ostki tomoni po‘st bilan qoplangan. Qoplovchi to‘qima epidermis bir qator zich hujayralardan tuzilgan va ular yorug‘likni yaxshi o‘tkazadi. Po‘stni o‘rtalarida barg og‘izchalari joylashgan va ular ko‘proq barg plastinkasining ostida boMadi. OgMzchalar orqali gazlar almashinuvi sodir boMadi. Ustki po‘st ostida tayoqchasimon, zich joylashgan hosil qiluvchi hujayralar (mezofil) joylashadi. Ularda xloroplastlar ko‘p. Bulami tagida esa dumaloq formadagi hujayralar tarqoq holda joylashib bo‘shliqlar hosil qiladi, bu bo‘shliq gazlar va suv almashinuvida ishtirok etadi. Xloroplastlar. Xloroplastlar barglarda va yashil novdalarda uchraydi, ularda fotosintetik sistema joylashgan boMadi. Har bir hujayrada 20-50 va undan ko‘p xloroplastlar uchraydi. Xloroplastlar tarkibining 75% suvdir. Quruq ogMrligiga nisbatan 40-45%-oqsillar, 20—30%—lipidlar, nuklein kislotalar va mineral elementlar uchraydi. Ular oqsil sintez qiluvchi tuzilma ribosomalar mavjudligi bilan ajralib turadi. Fotosintezda ishtirok etuvchi hujayralar pigmentlar va fermentlar sistemasiga ega. Boshqa plastidalar kabi xloroplastlar ham tashqi va ichki membranalar bilan o‘ralgandir. Xloroplastning ichki gomogen muhiti
stroma deyiladi. Xloroplastlaming ichki
membranasi tilakoidlami hosil qiladi. Agar tilakoidlar bir necha qavat boMib joylashgan boMsa ular gran tilakoidlari deyiladi. Ular lamellar va plastinkasimon tuzilishga ega.
Lamellalarning yuzasida mayda globutelar boMadi va ulami kvantosomlar deyiladi. Xloroplastlar uch xil yoM bilan hosil boMadi, ya’ni oddiy ikkiga boMinish, kurtaklanish va hujayra yadrosi orqali ko‘payish. Hujayra yadrosi orqali ko‘payishda yadroning sirtida bo‘rtmacha hosil boMadi. So‘ngra u kattalashadi va membranadan ajraladi hamda sitoplazmada shakllanadi. Bunda yorugMik muhim ahamiyatga ega, chunki qorong‘ulikda xloroplastni stromasi va hajmi shakllansa, yorugMikda barcha ichki tuzilmalari va pigmentlari hosil boMadi. 171
Shuni ayib o‘tish lozimki, barcha o ‘simliklaming xloroplastlari bir xildagi vazifani bajarsada, lekin ulaming tuzilishi bir xilda emas. Pigmentlar. Xloroplastlar tarkibida, asosan, uch xil pigmentlar uchraydi: 1) xlorofillar; 2) karotinoidlar; 3) fikobilinlar. Xlorofillar 1817-yili fransuz kimyogarlari Pelte va Kavantu tomonidan yashil bargdan erkin pigment holida ajratib olingan (V.2-rasm). Nemis olimi Vilshtetter xlorofillaming xlorofill «а» - C55H7205H4Mg; xlorofill «Ь» - C55H70O6H4Mg kimyoviy tarkibini o ‘rgangan: Xlorofill «а» to‘q yashil rangda bo‘lsa xlorofill «Ь» sariq yashil rangga ega. Yashil barglarda xlorofill «а» miqdori xlorofill «Ь» miqdoridan 20—40% ko‘p. Xlorofillar hujayrada oqsillar bilan bog‘langan holda boiad i, shuning uchun bargning suvli ekstratli kalloid eritma hosil qiladi. Atseton va spirt xlorofillni bargdan osonlik bilan ajratadi. Xlorofillni oqsilli kompleksi mustahkam b o iib , turli noqulay sharoitlarda ham buzilmasdan o ‘z vazifasini bajaradi (VI.2-rasm). Xlorofill «а» fotosintezlovshi organizmlar uchun umumiy yagona pigmentdir. Yutilgan energiya bu pigment orqali bevosita fotosintetik reaksiyalarda ishlatiladi. Xlorofill «а» qizil spektrdan 660-663 nm, ko‘kdan 428—430 nm, xlorofill «Ь» esa qizil spektrdan 642-644 nm va ko‘k spektrdan 452—455 nm to iq in uzunligidagi nurlami yutadi. Ular yashil va infraqizil nurlami yutmaydi. Spektroskopda xlorofill yutgan nurlarining o ‘mi qoramtir b o iib ko‘rinadi. Xlorofillni optik xususiyatlaridan biri-fiourestsentsiyadir, ya’ni u yutgan nurini qaytarish xususiyatiga ham ega. Aks etgan yorugiikda xlorofill qizil rangda ko‘rinadi. Xlorofill yorugiikda o ‘sgan o‘simliklarda hosil boiadi,
qorong‘ulikda o‘sgan
o‘simliklarda boim aydi. Shuning uchun
qorong‘ulikda o ‘sgan maysalaming rangi sariq yoki rangsiz b oiad i va ulami etiollangan o‘simliklar deyiladi. Etiollangan o ‘simliklar yorugiik- ga chiqarilganda yashil rangga kiradi. Ayrim hollarda yorugiikda o ‘simliklarning bargi ham sarg‘ayishi mumkin. Buni xloroz deyiladi. Bu hodisa tuproqda magniy yoki temir moddasining yetishmasligi natijasida hosil boiadi. Bunda xlorofill sintez^ keskin pasayadi. Buni ko‘p ohakli tuproqlarda kuzatamiz. 0 ‘ ,imHkka temir tuzining eritmasi purkalsa, u yashil rangga o ‘ta boshlaydi. 0 ‘simlik quruq ogirligining 0,6—1,2% xlorofillar miqdoriga to‘g‘ri keladi. 172 Karotinlar organik erituvchilarda, ya’ni xloroform, benzol aseton va efirlarda yaxshi eriydi. Ammo metil va etil spirtlarida deyarli erimaydi. Shuningdek, ular kuchli yorug‘lik, yuqori harorat va kislotalar ta’sirida engil parchalanadi. Karotinoidlar quyidagi vazifalami bajaradi: 1. Fotosintez jarayoni uchun kerakli yorugMik nurini yutadi. 2. Xlorofillarni kuchli yorugMikdan himoya qiladi. 3. Fotosintezda 0 2 ajralib chiqishida qatnashadi. Karotinoidlar quyosh nurlaridan ko‘k binafsha va ko‘k (480-530 nm) nurlami yutib ular energiyasini xlorofillga («а») uzatadi. Karotinoidlar. 0 ‘simliklar yashil barglarida xlorofill bilan
birgalikda sariq va qizil rangdagi pigmentlar ham mavjud boMib, ular karotinoidlar deb ataladi. Karotinoidlar sabzi ildizmevalari hujayralarida ko‘p boMadi. Karotinoidlar miqdori xlorofillga nisbatan uch marotaba kam boMadi, shunga ko‘ra sezilmaydi. Karatinoidlar ikki guruhga boMinadi ya’ni karotinlar va ksantofillar.
bir necha xil boMadi: a, (3, y-karotin va ulardan a va (3-karotin xloroplastlarda ko‘p uchraydi. Kimyoviy tuzilishi bo‘yicha karotin 8 molekula izopren qoldigMdan iboratdir. Ksantofillar ko‘p atomli spirtlar boMib vakillari lyutein ( C 4 o H 56 0 2), violoksantin (C4oH5604) pigmentlaridir. Karotinning (B) struktura formulasi:
maxsus pigmentlar ham uchraydi. Ularga fikobilinlar deyiladi. Ularga fikoeritrin va fikotsianin kiradi. Fikoeritrin (Сз4Н47Н40 8) qizil suv o ‘tida uchraydi, rangi qizil boMadi. Fikotsianin (С з 4 Н 42 Н 4 0 8) ko‘k yashil suv o ‘tini pigmenti boMib, ko‘k rangda boMadi. Ular murakkab oqsillardir, tarkibida to‘rtta pirol halqasi uchraydi va ular qo‘sh bogMar bilan bogMangan.
uzunlikda boMgan nurlarni yutadi va xlorofillga (a) uzatadi. Bu pigmentlarning chuqur suv ostida o‘sadigan o ‘simliklar uchun ahamiyati kattadir. Qizil nurlar 34 metr chuqurlikda, sariq nurlar-180 metr, yashil nurlar-320 metr, ko‘k yashil nurlar esa 500 metr chuqurlikda toMa yutiladi. Umuman fikobilinlar yutgan yorugMik energiyasining 90% xlorofillga (a) uzatiladi. 173
C O O H I
. I 1
C H N H 2 i / C O O H * Glulamin / kislotasi ✓ cmj
t с *=o I C H , N H , S-aminolcvuIin kislotasi Xlorofill a Porfobi Im ogen Proloporfirin IX C O O H C O O C H j ° Xlorofill id a C O O H MonovinilprotoxlorofiHid a Proloxlorofillid- oksidorcduktaza N A D P H . yorug'H k V I.2-rasm . Xlorofill sintezining asosiy bosqichlari.
1.1. FOTOSINTEZNING YORUG‘L IK BO SQICH I YorugMikdan kvantlar va fotonlar holida yutiigan energiya xlorofill molekulasini qo‘zg‘algan holatga olib kelishi, uning elektronining asosiy darajadan singlet holatga o ‘tishida elektron energiyalarining sarflashi, ATFni sintezlanishi, fotokimyoviy reaksivalardan suvning fotolizi, natijada kislorodni ajralishi, NADF qaytarilishining mexanizmlari tahlil qilinadi. Avval aytib o‘tganimizdek, fotosintez asosan ikkita fiziologik va biokimyoviy jarayondan tashkil topgan, ya’ni yorugiikda boradigan [12H20 ------► 12(H2)+602] va qorong‘ulikda boradigan reaksiyalar
Download 4,41 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|