Бахриддинова Н. М., Сулайманов С. С

 
8.7.1.Эвакуация йўллари ва ўлчамлари 
Фавқулодда содир бўладиган, инсон ҳаёти учун хавфли шароитлар юзага 
келганда одамларни хавфсизлигини таъминлаш мақсадида бино ва 
иншоотларда ШНК 2.01.02 - 04 ва КМК 2.09.02 - 85 меъёрлари талабларига- 
биноан, эвакуация йўллари ва чиқиш эшиклари махсус ҳисоблар асосида
лойиҳалаштирилади. Бу тадбирдан кутиладиган асосий мақсад, бино ва 
иншоотларда хавфли ҳолат содир бўлганда эвакуация йўллари, одамларни 

---

165 
белгиланган вақт ичида, ушланиб қолмасдан тез чиқиб кетишларига имкон 
яратиб беришини таъминлашдир. 
8.7.1-расм. Эвакуация схемаси 
Ёнғин шароитида бино ва иншоотлардан одамларни эвакуация қилиш 
аниқ лойиҳа асосида бир ёки бирнеча гуруҳлардан ташкил топган оқимларни 
бинодан батамом хавфсиз жойга кўчиб ўтиши учун кетадиган вақтни 
аниқлаш билан якунланади. 
Ҳисоблаш жараёнида босиб ўтилажак эвакуация йўллари поғоналарга, 
алоҳида участкаларга бўлинади. Дастлабки поғона сифатида асосий чиқиш 
эшигидан энг узоқда жойлашган хонадаги иш жойлари ёки дасгоҳлар 
орасидаги йўлаклар олинади. 
Эвакуация вақтини ҳисоблаш учун ҳарбир участкадаги йўлни 
ўлчамларини лойиҳадан олинади. Зинахона ва қияликлардаги йўлларни 
узунлиги уларни лойиҳадаги ҳақиқий ўлчамларидан олинади. Чуқурлиги 0,7 
м дан катта бўлган тамбур, шлюз ва бошқа шунга ўхшаш бино 
элементларини эвакуация йўлидаги мустақил участка деб ҳисоблаш лозим. 
Одамларни эвакуация қилиш вақтини участкаларни босиб ўтиш учун 
сарфланган вақтларни йиғиндиси билан аниқланади: 

---

166 
 (8.1) 
бунда 
- одамлар оқимининг этаплардаги ҳаракатланиш 
вақти, дақ; 
- бинодан тўла эвакуация қилиш меъёрий вақт, дақ. 
Биринчи босқичда одамларни ҳаракатланиш вақти: