Bank huquqi tayyorladi: “Bank ishi” kafedrasi katta o’qituvchisi Umurzakova A. O

O‘zbekiston Respublikasi bank qonunchiligi O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, Respublikaning bank faoliyatiga doir ichki qonunchiligiga va xalqaro kelishuv va bitimlarga asoslanadi.

• O‘zbekiston Respublikasi bank qonunchiligi O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, Respublikaning bank faoliyatiga doir ichki qonunchiligiga va xalqaro kelishuv va bitimlarga asoslanadi.
• Bank qonunchiligining konstitutsiyaviy asoslariga ta’sir ko‘rsatish nuqtai nazaridan huquqiy nazariyalarga oid adabiyotlarda ba’zi konstitutsiyaviy tamoyillar ajratib ko‘rsatilgan bo‘lib, u faqat bitta umumiy g‘oyani o‘zidi mujassamlashtirgan prinsip - huquqiy qoidalarni o‘z ichiga oladi. Unga asosan bank qonunchiligi O‘zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi normalari asosida shakllantiriladi va konstutitsiya normalari bank qonunchiligining asosi hisoblanadi.
• Masalan, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaning X bobi - Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar deb nomlanib 36-moddasida “Har bir shaxs mulkdor bo‘lishga haqli. Bankka qo‘yilgan omonatlar sir tutilishi va meros huquqi qonun bilan kafolatlanadi” deb belgilab qo‘yilgan.
• Konstitutsiyaning 53-moddasida keltirilishicha, “Bozor munosabatlarini rivojlantirishga qaratilgan O‘zbekiston iqtisodiyotining negizini xilma-xil shakllardagi mulk tashkil etadi. Davlat iste’molchilarning huquqi ustunligini hisobga olib, iqtisodiy faoliyat, tadbirkorlik va mehnat qilish erkinligini, barcha mulk shakllarining teng huquqliligini va huquqiy jihatdan bab-baravar muhofaza etilishini kafolatlaydi. Xususiy mulk boshqa mulk shakllari kabi daxlsiz va davlat himoyasidadir. Mulkdor faqat qonunda nazarda tutilgan hollarda va tartibdagina mulkidan mahrum etilishi mumkin”ligi
• 54-moddasida “Mulkdor mulkiga o‘z xohishicha egalik qiladi, undan foydalanadi va uni tasarruf etadi. Mulkdan foydalanish ekologik muhitga zarar etkazmasligi, fuqarolar, yuridik shaxslar va davlatning huquqlarini hamda qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini buzmasligi shart” ekanligining belgilanishi ham banklar tomonidan mijozlarning iqtisodiy jihatdan mustaqil o‘z mulkiga egalik qilishi mumkinligi va banklar kredit, hisob-qitob va boshqa munosabatlarni o‘rnatganda, xizmatlar ko‘rsatish borasida faoliyat olib borish bo‘yicha o‘z qonunchilik va me’yorniy hujjzatlarini ishlab chiqish va amalga oshirishda mijozlarning konstitutsiyaviy huquqlarini inobatga olishi lozim.