«Bayanlar toplamı» mbs ha’m u’zliksiz oqıw bag’darlamasındag’ı oqıwshılardın’ baylanıslı so’ylewin o’siriwge tiyisli talaplardan kelip shıqqan halda du’zildi. Toplamdag’ı tekstler tematikalıq ta’repten ra’n’be-ra’n’

BILIMLENDIRIWSHILIK SHINIG’IWLAR USHIN TEKSTLER
(tayarlıq shınıg’ıwları)


TA’RTIPSIZ TEKSTLER U’STINDE ISLEW

Bunday shınıg’ıwlar eki bilimlendiriwshilik maqsetti na’zerde tutadı: birinshiden, balalar tekstti aytıp beriwde mazmunnın’ izbe-iz baylanısı haqqındag’ı tu’sinikke iye boladı ha’m so’ylewlerinde izbe-izlikke a’hmiyet beriwge a’detlenedi. Ekinshiden, bunday shınıg’ıwlar oqıwshılardı belgili pikirdi anıq ha’m a’piwayı etip ko’rsetetug’ın ga’pler du’ziw ta’jiriybesin payda etiwge u’yretedi.

Tu’lki
Tu’lki tog’ayg’a bardı. Go’sh iyisin sezdi. Iyis kelgen ta’repke juwırdı. Qaqpang’a tu’sti. (12 so’z)
Gu’rrin’degi ga’pler ta’rtibi buzılg’an halda jazıw taxtasına jazıladı. Oqıtıwshı gu’rrin’di oqıp, onı perde menen jawıp qoyadı.
Analiz: Tu’lki nege ilindi? Tu’lkinin’ qaqpang’a tu’siwi haqqında gu’rrin’de ne delingen? Tu’lki ne ushın qaqpang’a jaqın keldi? Waqıya qay jerde boldı? Tog’ayda bolg’an waqıya gu’rrin’nin’ qaysı bo’liminde aytılg’an? Tekstte neshe ga’p bar? To’rt ga’p bar ekenligin qalay bildin’iz? Ga’plerdin’ ornın o’zgertiw mu’mkin be? Ne ushın o’zgertiw mu’mkin emes?
Juwmaq: Gu’rrin’degi ga’pler belgili ta’rtip penen beriledi. Sonın’ ushın ga’pler ta’rtibin o’zgertiw mu’mkin emes.
Gu’rrin’ du’ziw: Oqıtıwshı aldınnan jazıw taxtasına jazılg’an ha’m perde menen jawıp qoyılg’an ga’plerdi ashadı ha’m de oqıwshılarg’a soraw beredi. Oqıwshılar sorawg’a ta’rtip penen juwap qaytaradı. Oqıtıwshı oqıwshılar juwabın jazıp baradı. Balalar payda bolg’an gu’rrin’di oqıydı.
Endi oqıtıwshı oqıwshılarg’a aralas berilgen ga’plerden gu’rrin’ du’ziwdi aytadı, tekstte neshe ga’p bar ekenligin anıqlawdı tu’sindiredi ha’m gu’rrin’di oqıydı.


Za’rip ha’m Zafar
Za’rip ___________ jasaydı. Ol________________ miymang’a bardı. Zafar bag’da_______________ qoparıp atırg’an edi. Za’rip Zafarg’a kartoshka ________________ ja’rdem berdi. (18 so’z)
Qoyıw ushın so’zler: qalada, Zafardikine, kartoshka, qoparıwg’a.
Oqıtıwshı aldınnan klass jazıw taxtasına jazıp, perde penen jawıp qoyılg’an tekstti ashıp, tu’sinikli oqıydı.