Bino va inshootlarni barpo etish texnologiyasi 5580200 − «Bino va inshootlar qurilishi»

Konstruksiyalarni yiriklashtirma yig‘ish bo‘yicha ishlarni 
tashkil qilish 
 
Qurilishda har xil turdagi strukturaviy yopmalarni yig‘ish uchun maxsus 
metall stendlar yoki moslamalar qo‘llaniladi. Bloklarni yiriklashtirma 
yig‘ish kerakli texnik vositalar (aravachalar, qayrilma qurilmalar, muqim 
havozalar) bilan jihozlangan konveyyer liniyalarida ham amalga oshirilishi 
mumkin.
Binoning tarhdagi o‘lchamlariga va strukturali yopmalarning turlariga 
mos ravishda montaj maydonchalarini tashkil qilishning turli sxemalari 
ishlab chiqilgan. 
Тajriba shuni ko‘rsatmoqdaki, binoning maydoni 20 ming m
2
dan kam 
bo‘lgan hollarda yopmani stendlarda yiriklashtirilgan bloklardan montaj 
qilish maqsadga muvofiq ekan. Binoning maydoni 20 ming m
2
dan ortiq 
bo‘lganda esa yopmani konveyyer liniyasida yiriklashtirilgan bloklardan 
montaj qilish tavsiya etiladi. Bunday binolarni barpo qilish uchun ishlab 
chiqilgan qurilish ishlarini bajarsh loyihasida (QIBLda) quyidagi masalalar 
batafsil yoritilishi lozim: bloklarni yig‘ib-yiriklashtirish uchun stendlarning 
joylashuvi va bloklarni yiriklashtirish, stropovka qilish va montaj qilish
bo‘yichabarcha texnologiyaga va montajga oid jarayonlarni ma’lum 
izchillikda bajaruvchi konveyyer liniyasining to‘xtash joylari.
Bloklarni yig‘ish va montaj qilish bo‘yicha barcha ishlar oqimli usulda 
tashkil qilinadi. Buning uchun ob’ektda ixtisoslashgan oqimlar tashkil 
qilinib, bu oqimlardagi ishlarni bajarish uchun tashkil etiluvchi 
zvenolardagi ishchilarning kasbiy, malakaviy va shaxsiy tarkibi aniqlanadi. 
51

---

Yengillashtirilgan konstruksiyalarni montaj qilish jarayonining 
tarkibi va texnologiyasi 
 
«Berlin» turiga mansub strukturali yopmalarni montaj qilish. 
Barcha hollarda yopmalar yiriklashtirilgan bloklardan montaj qilinadi. 
Yopma bloklarni montaj qilishda bino «nol sikli» ning barcha ishlari 
bajarilgan, ustunlar, bog‘lagichlar, kranosti to‘sinlari va faxverek ustunlari 
o‘rnatilgan bo‘lishi lozim. Ushbu konstruksiyalar bino qulochining butun 
uzunligi bo‘yicha yoki binoning ma’lum bir qismining − zaxvatkasida 
o‘rnatiladi.
Yopmaning yiriklashtirilgan bloklari muqim yig‘ish stendlaridan yoki 
konveyer liniyasidan montaj qilish joyigacha maxsus vositalarda avtomobil 
yo‘llari bo‘yicha yoki maxsus relsli yo‘llar bo‘yicha tashib keltiriladi. 
Yiriklashtirilgan blokni stenddan tushirishda, transport vositasiga 
yuklashda va loyihaviy holatiga o‘rnatishda tayanch tugunlariga mos 
keluvchi to‘rtta nuqtasidan stropovka qilinadi. Qo‘llaniluvchi 
mexanizmning turi va montaj qilishning aniq sharoitlaridan kelib chiqib 
yopma bloklarni loyihaviy holatiga o‘rnatishni qulochlar bo‘yicha − 
bo‘ylama usulda va butun ko‘ndalang kesim bo‘yicha −- ko‘ndalang 
usulda bajarish mumkin. Yopma bloklar bo‘ylama usulda montaj 
qilinganda SKG – 40 markali strelali kran ishlatiladi. Bu kran bilan sanoat 
binosining avval 1, keyin 2 va shu tartibda navbatdagi qulochlarida «o‘ziga 
qarab» usulida yopma bloklar ketma-ket montaj qilinadi.
Montaj qilishning ko‘ndalang usuli qo‘llanilganda esa biroz og‘irroq 
sanalgan SKG – 63 markali strelali kran ishlatiladi. Bu kran faqat o‘rta 
qulochda harakatlanadi va ish bajaradi. Montaj qilish jarayoni «o‘ziga 
qarab» usulida olib boriladi.
Huddi shu qulochda montaj qilish jarayonining yo‘nalishiga qarama-
qarshi yo‘nalishda yiriklashtirilgan yopma bloklar uzatiladi. Bunda dastlab 
binoning birinchi chetki qamrovi yopma bloki montaj qilinadi. So‘ngra 
kran navbatdagi to‘xtash joyiga ko‘chiriladi va bu yerdan turib binoning 
ikkinchi chetki qamrovi blokini montaj qilishga kirishiladi; keyingi 
bosqichda kran uchinchi to‘xtash joyigacha ko‘chiriladi va bu yerdan turib 
o‘rta (ohirgi) quloch yopma blokini avvalgi chetki bloklar o‘rnatilgan 
o‘qlar oralig‘ida montaj qilinadi.