Bioelektrogenez. Elektro’tkazuvchanlik ionlarning muvozanat potensiali, membrananing stasiolar


Download 469.04 Kb.
bet2/33
Sana22.06.2023
Hajmi469.04 Kb.
#1649793
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   33
Bog'liq
BIOELEKTROGENEZ

Fotobiologik jarayonlar yorug’lik kvantlarini biologik funktsiyali
molekulalar orqali yutilishi bilan boshlanib, organizm va to’qimalarda tegishli
fiziologik reaktsiyalar bilan tugaydigan jarayonlardan iborat. Biologik jarayonlar
kechishiga yorug’lik ko’rsatadigan ta’sirning muhim harakteristikasig’fotobiologik
ta’sir spektrlari, ya’ni fotobiologik effektning ta’sir etayotgan yorug’likning to’lqin
uzunligiga bog’liqligidir. Fotobiologik ta’sir spektrlari, spektrining qaysi sohasi
biologik jarayonni eng effektiv ravishda yuzaga keltirayotganini, shuningdek
bunday ta’sirning maxanizmini aniqlash imkonini beradi.
1. Yorug’likning makromolekulalar bilan o’zaro ta’sirlashuvi.
Fotobiologiya biologik tizimlarga nur kvanti - hv va ultrabinafsha nurlar
ta’sirining molekulyar mexanizmlarini o’rganadi. Bu jarayonlar asosida
fotokimyoviy reaktsiyalar yotib, nur kvantining yutilishi bilan boshlanuvchi va
turli xil biokimyoviy, fiziologik va umumbiologik effektlar bilan tugallanuvchi
murakkab zanjir holidagi reaktsiyalar kompleksidan iborat. Fotobiologik
jarayonlarda umumiy holda muhim biologik birikmalar sintezlanadi. Bunday
jarayonlarga yuksak o’simliklar, ba’zi bakteriyalar va suv o’tlarida kechuvchi
fotosintez misol bo’ladi. Fotosintez yuqori darajada ixtisoslashgan strukturalarxloroplastlarda amalga oshadi. Fotosintezdan tashqari nur kvanti holida olingan
informatsiya ta’siridan kelib chiquvchi biologik ritmlar ham organizmlar hayotida
muhim ahamiyatga ega.
Fotobiologiya, shuningdek, ultrabinafsha, infraqizil va boshqa nurlar
ta’sirida tirik tizimlarda yuz beradigan buzilishlarning molekulyar mexanizmlarini
ham o’rganadi. Yirik portsiya holidagi nur kvanti yoki qisqa to’lqin uzunligidagi
ultrabinafsha nurlar tirik organizmda nuklein kislotalar, oqsillar kabi muhim
genetik-informatsion, struktura va fermentativ funktsiyalarga ega bo’lgan
makromolekulalarga ta’sir etib, turli xil mutatsiyalar va jiddiy funktsional izdan
chiqishlarni keltirib chiqaradi. Ultrabinafsha nurlar organizmning genetik tizimida
DNK darajasida komplementarlikni buzish xususiyatiga ega. Fotobiologiya
ultrabinafsha va ko’rinuvchi nurlar energiyasining yutilishi evaziga
biomolekulalarda sodir bo’ladigan elektronli qo’zg’alish holatlari va ularga bog’liq
holda amalga oshadigan fotofizikaviy hamda fotokimyoviy o’zgarishlarni
o’rganish bilan cheklanadi. Nur kvanti molekula yoki atomga yutilganda tashqi
pog’onadagi elektronlar qo’zg’algan holatga kelib, S1 – singlet holatdan S*- singlet
holatga o’tadi va buni quyidagicha ifodalash mumkin:

Download 469.04 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   33




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling