Biolog 10 indd

Geografi k alohidalanish daryolar, 
tog‘lar va boshqa geografi k to‘siqlar ning 
paydo bo‘lishi natijasida populatsiyalar-
ning alohidalanishidir. 
Ekologik alohidalanish esa bir turning 
populatsiyalari tur tarqalgan arealning 
turli qismlarida turli muhitda yashashi 
natijasida bir-biri bilan chatishmasligiga 
olib keladi.
Biologik alohidalanish tur ichidagi 
individlarning jinsiy organlaridagi tafovut-
lar, o‘simliklarda gulning tuzilishidagi 
farq larning yuzaga kelishi natijasida orga-
nizmlarning chatishmasligiga olib keladi. 
Etologik alohidalanish hayvonlarning 
xatti-harakati bilan aloqador. Ba’zi qushlar-
ning o‘ziga xos sayrashi, urg‘ochisini o‘zi-
ga jalb qilishi bilan bir-biridan farq qilishi 
bunga yorqin misoldir.
80-rasm. Populatsiya to‘lqini.
1939-yil 1940-yil 1948-yil 1954-yil

---

155
Alohidalanishning turli shakllari uzoq muddat davomida har xil allellarga 
ega organizmlarning erkin chatishishini bartaraf etadi, ya’ni reproduktiv 
alohidalanishga olib keladi. Bu esa o‘z navbatida alohidalashgan organizm 
guruhlari bir-biridan farq qilishga, yangi turlarning paydo bo‘lishiga olib keladi. 
Tayanch so‘zlar: populatsiya, areal, genlar dreyfi , geografi k alohidalanish, 
ekologik alohidalanish, reproduktiv alohidalanish. 
Savol va topshiriqlar:
1. Populatsiya deb nimaga aytiladi?
2. Populatsiya genofondidagi genlarning tasodifi y o‘zgarishi nima deyiladi?
3. Populatsiya to‘lqini nima?
4. Populatsiya genofondi qaysi jarayonlar natijasida o‘zgaradi? 
5. Organizmlarda alohidalanish xillarini aytib bering.
2-LABORATORIYA MASHG‘ULOTI
Mavzu: Turning morfologik mezonini aniqlash.