Birinchi yordam bu shikastlanlarning hayoti va sog’lig’ini tiklash hamda

9-rasm. Oldin tomondan 
ushlanganda qutilish 
10-rasm. Orqa tomondan 
ushlanganda qutilish 
- agar cho’kayotgan odam yordam berayotganni oyoqlaridan ushlab olgan 
bo’lsa, unda ozod bo’lish uchun uning boshini bir qo’l bilan o’ziga tortib ikkinchi qo’l 
bilan dahanini teskari tomonga burib qo’yish kerak (12-rasm); 
11-rasm. Qo’llarni ushlab olgandan 
qutilish 
12-rasm. Oyoqlarni ushlab
olgandan qutilish 

---

11 
13-rasm. Cho’kayotganni chalqanchasiga qayiltirish. 
 
- agar cho’kayotgan odam suv ostiga tushib ketsa, uning ketidan sho’ng’ish 
kerak. agar tezda topilmasa yon atroflarga sho’ng’ishlarni davom etish kerak; 
- agar cho’kayotgan odamni orqasidan suzib kelish imkoni bo’lmasa, eng 
yaxshisi undan bir necha metr narida sho’ng’ib, uni yonidan yaqinlashib bir qo’l bilan 
uni tizzasidan itarib yuborib, boshqa qo’l bilan ikkinchi oyog’ini ushlab orqasi bilan 
o’ziga qaratib, qirg’oq tomon olib borish kerak (13-rasm); 
- agar zararlangan odam suv tagida yuzi bilan yuqoriga qarab yotgan bo’lsa, 
yordam berayotgan odam sho’ng’ib uni bosh tomonidan suzib kelishi kerak, agar yuzi 
bilan pastga qarab yotgan bo’lsa-oyoq tomonidan yaqinlashishi kerak. Ikkala holatda 
ham yordam berayotgan zararlanganni qo’tig’idan ko’tarib, oyoqlari bilan yerdan qattiq 
itarilib, suv ustiga ko’tarilib, qirg’oq tomon olib borish kerak; 
Cho’kayotganni qirg’oqqa olib chiqish usullari: 
- boshidan ushlab (14-rasm). Buning uchun yordam berayotgan odam 
cho’kayotganni chalaqancha yotqazib shu holatda uni dahanini ikki qo’l bilan ushlab 
(bosh barmog’i jag’ ustiga, jimjimaloq pastki jag ustiga, quloqlar, kaftlar bilan bekilgan 
holda) chalqancha yotgan holda suzib qirg’oqqa olib borisj kerak;