Бола – одоби билан азиз (Фарзанд тарбиялашда ота-оналарга маслаҳатлар) Нашрга тайёрловчи: Зиёвуддин Раҳим
Download 1.61 Mb. Pdf ko'rish
|
бола одоби билан гузал
- Bu sahifa navigatsiya:
- Bolalar lug‘ati Dangasalik
|
Mehnatkashlik kamolot omili
ziz bolalar, har bir inson o‘ziga mos ravishda biron ish bilan mashg‘ul bo‘ladi. Masalan, o‘quvchi bolalar ta’lim oladilar, shifokor davolaydi, haydovchi uzoqni yaqin qiladi va hokazo. Inson hayotda o‘z o‘rnini topish uchun doim ilm olishi va foydali ishlar bilan shug‘ullanishi kerak. Dangasalik, ishyoqmaslik zararli odat bo‘lib, dangasa bolalar dasrlarini tayyorlashga erinadilar. Tirishqoq bolalar esa darslarini vaqtida bajarib, ro‘zg‘or ishlarida ota-onalariga yordamlashadilar. Bu narsa ularning kelgusida hayot tashvishlarini qiynalmay bajarishlariga zamin yaratadi. – 327 – Bolalar lug‘ati Dangasalik – mehnat qilishdan qochish, ishyoqmaslik, tanballik, yalqovlik. Mehnatsevar (mehnatkash) – mehnat qilishni yaxshi ko‘radigan. Ro‘zg‘or ishlari – oila va xo‘jalikka oid ishlar. Zamin yaratish – biron narsaga asos solish, sharoit va imkon yaratish. Maqollar 1. Hurmat qilsang, hurmat ko‘rasan, mehnat qilsang, davron surasan. 2. Xazina g‘oyibdan emas, mehnatdan. 3. Daraxt yaprog‘i bilan go‘zal, odam – mehnati bilan. 4. Bekorchidan Xudo bezor. 5. Gapni oz so‘zla, ishni ko‘p ko‘zla. 6. Izlanganga tole yor. 7. Mehnat, mehnatning tagi rohat. Omonat y farzand, ma’lum muddatga saqlash uchun berilgan moddiy va ma’naviy narsalar omonatdir. Har bir inson o‘z mol-mulkini asraganidek o‘zgalarga tegishli narsalarni ham xuddi shunday asrab-avaylashi kerak. Omonat saqlash jamiyatdagi insonlarning bir-biriga ishonchini oshiradi. Agar maktab hovlisidan biron narsa topib olsang, u sening qo‘lingdagi omonatdir. U sening mulking emas. Agar sen egasini qidirib topib, narsasini unga qaytarib berish uchun maktab direktoriga uchrasang, sen omonatga vafodor inson bo‘lasan. Shu ishingni deb seni maktab direktori, ustozlar va barcha o‘quvchilar yaxshi ko‘radilar va seni maqtaydilar. Agar egasini qidirmasdan uni o‘zingniki qilib olsang, sen xoin bo‘lasan. Ehtimol egasi tasodifan uni ko‘rib qolib, seni o‘g‘irlab olgan deb o‘ylar va odamlar orasida – 328 – seni xoin-o‘g‘ri deb gap tarqatar. Mana shunda sening kelajaging va sharafingga katta zarar bo‘ladi. Agar biron inson pul, zeb-ziynat yoki kitoblar kabi biron narsani senga omonatga qo‘ysa, u narsa bo‘yningda omonat hisoblanadi. Agar sen uni ehtiyot qilib, sog‘-salomat saqlab bersang, sen ishonchga sazovor bo‘lasan. Agar sen undan biron narsani kamaytirsang yoki biron joyiga nuqson etkazsang yoki egasining ruxsatisiz uni o‘z foydangga ishlatsang yoki so‘rab kelsa, sen uni inkor etsang, sen odamlarning orasida xiyonat qiluvchi deb tanilasan va hech kim senga biron narsani omonatga qo‘ymaydi. Hurmatli bolajonlar, omonatni faqat pul va moddiy narsalardan iborat, deb tushunmasligimiz lozim. Ma’naviy omonatlar ham bor. Masalan, bironta do‘stimiz sirini saqlash ham omonatdir. Agar bir kishi senga o‘z sirini omonat deb aytsa va sen uni hech kimga aytmasdan sir saqlasang, sen sir saqlovchi omonatli odam bo‘lasan. Agar sen o‘sha sirni odamlar orasida yoysang, sir saqlay olmaydigan, senga sir aytgan odamga xiyonat qilgan bo‘lasan. Agar tarozidan urmasdan biron narsa kamaytirmay berayotgan tijoratchini ko‘rsang, bilginki u omonatga vafodor tijoratchidir. Hamma odam uni yaxshi ko‘rib, omonati bilan taniladi va savdosiga baraka kiradi. Agar tarozidan urib qolayotgan boshqa bir tijoratchini ko‘rsang, bilginki, u xoindir. Albatta odamlar uning bu qilmishini bilib, u bilan oldi-sotdi qilmay qo‘yadilar. Natijada moli kasod bo‘lib, unga nisbatan ishonch va muhabbat yo‘qoladi. Navbatchilik qilayotgan askarga vatan chegaralari omonat... Tana a’zolarimiz biz uchun omonat. Bu omonatni saqlash uchun ularni zararli ishlardan asrashimiz kerak... Farzandlar ota-onaga omonat... Yo‘lovchi haydovchiga, o‘quvchilar o‘qituvchiga, kasallik shifokorga, vazifalar mansabdorga omonatdir. Har kim bu omonatlar haqida bir kuni javob beradi... Ey farzandim, omonat bu odamlar huquqini himoya etishdir. U ko‘p ishlarni o‘z ichiga oladi: ular jumlasidan vojib amallarni bajarish, topshirilgan ishlarni egalari yo‘qligida puxta qilish, qo‘shni qo‘shnisining sirini saqlashi, shifokor kasallarning sirini – 329 – saqlashi, inson bilmaydigan narsasi haqida so‘ralsa, “bilmayman”, deyishi, tijoratchi yaxshi mol bahosida pul olganida yomon mol sotmasligi va agar sotib oluvchi yoshi kichkina bo‘lsa yoki narxni bilmasa, mollarning narxini ko‘paytirmasligi va hokazo. Download 1.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|