Bookmany print

Ўзбек миллий ўйинлари 
 
~
5
~ 
олиш қийин эмас. “Зар қалпоқ” ўйини болаларни зий- 
рак ва тийрак бўлишга ўргатади. Яъни қалпоқни қўй- 
нига яширган иштирокчининг кўзларига қараб қалпоқ 
қайси боланинг қўйнида эканлигини топиш керак. 
Бунда зийраклик иш беради. Ҳар бир боланинг кўзига 
диққат билан тикилиш, унинг кўзлари тубидаги сирни 
англай олиш керак. Агар ана шу сезгирлик иштирок- 
чида етишмаса панд ейди. 
“Зар қалпоқ” ўйинида мағлуб бўлган иштирокчи 
тенгқурларининг ҳар хил шартларини бажаради. Шарт- 
лар иштирокчиларнинг кайфияти, фаслга боғлиқ танлан- 
гани учун хилма-хил бўлиб, рақсга тушиш, қўшиқ, тез 
айтиш, топишмоқнинг жавобини топиш, шеърни ёддан 
ўқиш каби бўлиши мумкин. Демак, иштирокчи ана шу 
нарсаларга ҳам доим тайёр турмоғи керак. 
Халқ ўйинлари орасида табиат билан, айниқса дўст- 
ларимиз саналган қушлар билан боғлиқ ўйинлар кўп- 
лаб учрайди. Бу эса бежиз эмас. Демак, боболаримиз 
қушларнинг ҳаётини диққат билан кузатиб боришган. 
Қорақалпоқ халқига хос бўлган “Шағала” ўйинида 
айнан ана шу жиҳатларни кўриш мумкин. Ерга тугиб, 
ташлаб қўйилган белбоғ рамзий маънодаги балиқдир. 
“Катта чағалай”лар “полопон”га ана шу “балиқ”ни олиш 
илмидан сабоқ беришяпти. Ўйинда иштирок этаётган 
болалар қушларга қиёсан қанотларини кенг очиб тура- 
дилар. Уларнинг меҳрибон товуши ёш “чағалай”га куч 
ва қувват беради. Полопон ролини бажараётган бола 
қанотларини кенг ёзиб катта “чағалай”лар атрофида 
айланади. Бу билан ўзининг тажрибасиз эканлигини, 
мабодо “балиқ”ни олишни эплолмаса, улардан маъна- 
вий кўмак зарурлигини эслатиб туради. Катта “чаға- 
лай”лар эса уни бор овозларида қўллаб турадилар. Бу 
манзара барчага таниш. Қушларнинг ҳаёти ҳам одам- 
ларникига қайсидир маънода ўхшаб кетади. Бу ўйинни 
ўйнаётганда болалар қалбида атрофдагиларни қўллаб-

---