Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

kun va tundek bir-biridan farq qiladi‖
66
. Bunda ―...respublikaga bo‘ysunadigan 
yirik korxonalar ko‘rsatkichini chiqarib tashlasak, viloyatlar yalpi xududiy 
mahsuloti hajmi juda kichik bo‘lib qoladi‖
67
―Harakatlar strategiyasi‖da 2017-2021 yillarda respublika hududiy 
tuzilishini takomillashtirishning ustuvor yo‘nalishlari sifatida quyidagilarga e‘tibor 
qaratiladi: 

viloyatlar, tumanlar va shaharlarning kompleks va muvozanatli ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlantirish, ularni salohiyatidan samarali foydalanish; 

har bir hududning tabiiy, mineral va xomashyo, sanoat, qishloq xo‘jaligi, 
turizm va mehnat salohiyatidan kompleks va samarali foydalanish; 

hududlar iqtisodiyotini modernizatsiya va diversifikatsiya qilish 
masshtablarini kengaytirish hisobiga hududlarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish 
darajasidagi farqni kamaytirish, eng avvalo sanoat va eksport salohiyatini o‘stirish 
yo‘li bilan tuman va shaharlarni jadal rivojlantirish; 

yangi sanoat ishlab chiqarish va servis markazlarini tashkil etish hisobiga 
shahar tipidagi kichik shaharlar va shaharchalarni aktiv rivojlantirish; 

yirik xo‘jalik birlashmalarning mablag‘larini, banklarning kreditlarini va 
xususiy xorijiy investitsiyalarni jalb qilish; 

suvbentsiyali tuman va shaharlarni kamaytirish, sanoat va xizmatlar 
ko‘rsatish sohasini jadal rivojlantirish hisobiga mahalliy byudjetlarning daromad 
bazasini kengaytirish 

sanoat va boshqa ishlab chiqarish ob‘ektlarni joylashtirish uchun qulay 
shart-sharoitlar yaratish; 

xududlarning ishlab chiqarish, muhandis-kommunikatsiya va ijtimoiy 
infratuzilmasini yanada rivojlantirish va modernizatsiya qilish. 
66
Мирзиѐев Ш.М. Танқидий таҳлил қатъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик - ҳар бир раҳбар 
фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак.Т.: «Ўзбекистон», 2017 14-январь.49-бет. 
67
Ўша жойда 49-бет 

---

337 
Tarkibiy siyosatning hududiy jihatlarini ta‘minlash odamlar turmush 
darajasida vujudga kelgan hududiy nomutanosibliklarni bartaraf etish, resurslar va 
ishlab chiqarish imkoniyatlaridan samarali foydalanishga erishishda katta 
ahamiyatga ega bo‘ldi. 
Respublika iqtisodiyotining tarkibiy tuzilishini qayta qurishda ishlab 
chiqarilayotgan mahsulot turini o‘zgartirish, uning sifatini yaxshilash va mahsulot 
tayyorlashga ketadigan jami xarajatlarni kamaytirish talablari ham hisobga olinadi. 
―Tarkibiy o‘zgarishlarni chuqurlashtirish milliy iqtisodiyotning etakchi 
tarmoqlarini 
modernizatsiya 
va 
diversifikatsiya 
qilish 
hisobiga 
uning 
raqobatbardoshligini oshirish milliy iqtisodiyotning mutanosibligi va barqarorligini 
ta‘minlash, uning tarkibida sanoat, xizmatlar ko‘rsatish sohasi, kichik biznes va 
xususiy tadbirkorlik ulushini ko‘paytirish‖
68
ni nazarda tutadi. 
Iqtisodiyot tuzilishidagi o‘zgartirishlar, chetdan mahsulot olib kelishni 
qisqartirish, iqtisodiyotining xom-ashyo etishtirishga qaratilgan bir tomonlama 
yo‘nalishini bartaraf etish va uning eksport imkoniyatini kengaytirish, tarmoqlar 
ichidagi va hududiy jihatdan vujudga kelgan nomutanosibliklarni bartaraf etish 
asosida iqtisodiyotning mutanosib va barqaror rivojlanishini ta‘minlash vazifalarini 
hal etish bilan bog‘liqlikda amalga oshirildi. 
Iqtisodiyot ichki tuzilishidagi o‘zgarishlar birinchi navbatda eng muhim 
o‘zak tarmoqlarni - neft va gaz sanoatini, energetikani, rangli metallurgiya sa-
noatini, mashinasozlik majmuasini, qishloq xo‘jalik va agrosanoat majmuasining 
boshqa sohalarini rivojlantirishga qaratiladi. 
Iqtisodiyotning takror ishlab chiqarish tuzilishidagi o‘zgarishlarda iste‘mol 
bilan jamg‘arish o‘rtasidagi eng maqbul nisbatni ta‘minlash asosiy o‘rin tutadi. 
Iste‘mol fondining eng maqbul darajasiga erishishda - ichki bozorda talab bilan 
taklif o‘rtasida mutanosiblikni ta‘minlashchda muhim rol o‘ynaydi. 
68
2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналишлари 
бўйича Ҳаракатлар стратегияси.www.lex.uz 

---

338 
Iqtisodiyotni barqarorlashtirish muammosini hal etishda ishlab chiqarish 
infratuzilmasining muhandislik kommunikatsiyalari, transport va aloqa tizimi 
singari tarmoqlarini ustuvor rivojlantirishga ham alohida e‘tibor beriladi. 
Hozirgi bosqichda iqtisodiyot tarkibiy tuzilishini takomillashtirish boy 
tabiiy zahiralar, mineral xomashyo, mehnat resurslari, intellektual hamda 
ilmiy-texnikaviy salohiyatdan to‘liq va samarali foydalanishga, mahalliy 
xomashyolar asosida ishlaydigan, ilg‘or zamonaviy texnologiyalarni joriy etgan 
holda, nafaqat ichki, balki tashqi bozorda ham raqobatga bardosh beradigan 
mahsulot ishlab chiqaruvchi tarmoqlarni rivojlantirishga qaratilishi zarur. 
Bunda eng avvalo: ―...sanoatni yuqori texnologiyali qayta ishlash 
tarmoqlarini, eng avvalo, mahalliy homashyo resurslarini chuqur qayta ishlash 
asosida yuqori qo‘shimcha qiymatli tayyor mahsulot ishlab chiqarish bo‘yicha 
jadal rivojlantirishga qaratilgan sifat jihatidan yangi bosqichga o‘tkazish orqali 
yanada modernizatsiya diversifikatsiya qilish‖ga qaratiladi.
69
Yangi bosqichda xizmat ko‘rsatish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik 
sohalarini rivojlantirish, ularning iqtisodiyotdagi o‘rnini kuchaytirishga alohida 
e‘tibor beriladi. Chunki, bu soha yangi ish joylarini yaratishning muhim omili 
bo‘lishi bilan birga, aholi turmush darajasining o‘sishi ham uning rivojlanish 
darajasiga bog‘liq. 
Umumiy holda tarkibiy o‘zgarishlar ustuvorlik beriladigan yo‘nalishlariga 
qarab quyidagi turlarga ajratiladi; 
 
iste‘molga yo‘naltirilgan. Bunda tarkibiy o‘zgarish-larning maqsadi 
aholining turmush darajasiga bevosita daxldor bo‘lgan tarmoq va sohalarni 
ustuvor rivojlantirishga qaratiladi. 
 
eksportga yo‘naltirilgan tarkibiy o‘zgarishlar. Bunda qayta ishlovchi 
sanoat tarmoqlarini ustuvor rivojlantirish asosida ishlab chiqarish hajmini eksport 
hisobiga kengaytirish ko‘zda tutiladi. 
69
2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналишлари 
бўйича Ҳаракатлар стратегияси.www.lex.uz 

---

339 
 
iqtisodiyotning tarmoq va texnologik tuzilishini takomillashtirishga 
qaratilgan tarkibiy o‘zgarishlar