Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

yordamida yil davomidagi ishlab chiqarish natijalari hisoblanadi. Qiyosiy 
narxlarda ma’lum yil (bazis yil) asos qilib olinib, ishlab chiqarishning 
natijalari shu narxda hisoblanadi va boshqa yillar bilan taqqoslanadi. Yalpi 
milliy mahsulot, milliy daromad, real ish haqi va shu kabi ko‘rsatkichlar 
dinamikasi qiyosiy narxlarda hisoblanadi. Chunki joriy narxlar inflyatsiya tufayli 
o‘zgarishi va real iqtisodiy natijani ko‘rsatmasligi mumkin.
33
 
7. Taqsimlash vazifasi. Narx vositasida daromadlar, mahsulotlar va 
iqtisodiy resurslar mulkdorlar, tarmoqlar, sohalar hamda hududlar o‘rtasida 
taqsimlanadi va qayta taqsimlanadi. 
33
McConnell, Brue. Economics: principles, problems and policies. 20th edition. America, New York: McGraw-Hill, 2014. 
page 436-437 

---

140 
2. 
Raqobatning turli shakllari sharoitida narxning shakllanish 
xususiyatlari 
Narxning shakllanishida bozordagi talab va taklif nisbati asosiy omil 
hisoblanadi. Talab va taklif miqdoriga ishlab chiqaruvchi va iste‘molchining 
ta‘sir ko‘rsata olish imkoniyatiga ko‘ra bozordagi raqobatning turli ko‘rinishlari 
farqlanadi. Erkin raqobat sharoitida ishlab chiqaruvchi (yoki sotuvchi) hamda 
iste‘molchi (yoki xaridor)larning soni juda ko‘p bo‘lib, ularning ishlab chiqarish 
hajmini o‘zgartirish orqali narx shakllanishiga ta‘siri umuman sezilmaydi. 
Raqobat cheklangan sharoitida esa ishlab chiqaruvchilar (sotuvchilar) yoki 
iste‘molchilar (xaridorlar)dan birining soni cheklangan bo‘lishi ularning bozordagi 
ishlab chiqarish hajmiga va pirovardida, bozordagi narxning shakllanishiga ta‘sir 
ko‘rsatish imkonini beradi. Bunday ta‘sir sof raqobat, sof monopoliya, 
oligopoliya va monopsoniya sharoitida farq qilib, u narxlarning shakllanish 
xususiyatlarida o‘z ifodasini topadi.