Бури зиёму аммадов


Дарсни бир бутун к,илиб турувчи кисмларидан бири — бу на-


Download 4.09 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/79
Sana30.08.2023
Hajmi4.09 Mb.
#1671390
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   79
Bog'liq
Pedagogika (Bo\'ri Ziyomuhammadov)

Дарсни бир бутун к,илиб турувчи кисмларидан бири — бу на- 
мунавий укув дастури, ишчи ва так,вимий режалар э^амда дарслик, 
укув кулланма ва дидактик материаллар. Бутун дунёда буни кур- 
руклъюум дейилади.
Намунавий укув дастури Педагогик илмий тадк.ик;от институт- 
ларида ёки укув муассасаларидаги йирик олимлар томонидан иш - 
лаб чик,илади. У олий укув юртини битирувчиларга куйиладиган 
касбий таснифидан келиб чикиб, юз фоиз Давлат стандарти асо- 
сида тузилади. Уни тузишда дидактиканинг барча тамойилларидан 
фойдаланиб, у ф аннинг укитилишидан кузланган асосий мак,садга 
мое равишда булади.
Ишчи дастур — намунавий дастурдан келиб чик,иб, муайян олий 
ук,ув ю ртининг касбий йуналишидан х;амда ушбу фанни уцийди- 
ган педагогнинг имкониятидан келиб чик,к,ан ^олда, педагог то ­
монидан тузилади ва аввал институтнинг Илмий кенгаши, сунг 
тармок, вазирлиги тасдигидан утади.
Так,вимий режа — олий укув юртида тузилган жадвал ва ишчи 
дастурида курсатилган мавзулар асосида тузилиб, педагогнинг даре
www.ziyouz.com kutubxonasi


утиши ёки маъруза укиш ва амалий машгулотларни олиб бори- 
ш ининг ой ва кунлар буйича тартибини курсатади.
Дарслик — юк,ори малакали ва тажрибали олим ва педагоглар 
томонидан тузилиб, юз фоиз намунавий дастурдаги гоялардан 
\ам да дидактика тамойилларидан келиб чик,иб яратилади. Д арс­
лик укитувчи педагогларга ва талабаларга асосий укув короли 
^исобланиб, оддий ва х,аммага тушунарли адабий тилда ёзилади. 
Дарслик барчага умумий ёки олий укув юртининг хусусиятлари- 
дан келиб чик,иб махсус булиши мумкин.
Уцув кулланмалар, асосан, тажрибали педагоглар томонидан 
ёзилиб, фак,ат ук^итувчи ва педагогларга кушимча укув куроли 
булиб хизмат к,илади.
Дидактик материаллар, педагог томонидан х,ар бир дарсга ало- 
х,ида тайёрланган булиб, у даре мазмунини тула ифодалаш ва 
укувчи-талабалар даре мазмунига яхши тушуниб етишлари учун 
хизмат килади. Буларга х,ар турли кургазмали куроллар, турли му- 
аммоли вазиятларни яратувчи мосламалар, уйинлар ва хоказолар 
киради. Дидактик материаллар х,ам дидактиканинг тамойиллари- 
га мос равишда яратилади.
Даре жараёни фак,ат педагогик усул ва услублар оркали ам ал- 
га оширилиб, дарснинг ажралмас к,исми \исобланади . П едагог- 
сиз ва талабаеиз х,амда укув дастур ва реж асиз даре утиб б^лма- 
гани каби, педагогик усуллар ва услубларсиз д арсн и ам алга 
ошириб булмайди.
Таълим усуллари — укитувчи ва укувчининг тартибга солинган 
узаро алокддаги фаолиятидир. Усул деб, таълим-тарбия ж араёни- 
да кулланиладиган чора-тадбирлар тушунилса, услуб деганда шу 
таълим-тарбия усулларининг кулланиш тартиби тушунилади.
Таълим-тарбия фаолиятини ташкил к,илиш ва амалга ош ириш
ж араёни узатиш, кабул цилиш , англаш , укув ахборотни эсда 
сакдашни ^амда олинган билим ва куникмаларни амалиётда куллай 
олишни назарда тутади.
Таълим жараёни укув ахборотни ва уни мантик,ий узлаш тириш - 
ни англашни ташкил килишни кузда тутади. Билимни узатиш ва 
уни куникмага айлантириш усулларидан ташк,ари, укув ф ао л и я­
тини рагбатлантириш ^амда таълимга бурч ва масъулиятни асос- 
лаш усуллари х,ам мавжуд.
Шу билан бир к,аторда, таълим ж араёнини назорат к,илиш ва 
таълим-тарбия жараёнини бош^ариш усуллари х;ам мавжуд булиб, 
уларсиз ^ам таълим-тарбияни амалга ош ириб булмайди.
Ва них;оят, укитувчи томонидан етказиб берилган билимлар, 
Укувчи ва талабаларнинг кан чал и к узлаш тириб ол ган л и ги н и
аниьуговчи усуллар булиб, уларни дарслигимизнинг навбатдаги са- 
хифаларида батафеил куриб чи^амиз.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Ёшларни тарбиялаш жараёнида маънавий-интеллектуал ривож- 
ланиш сифатларини аник,лашнинг аник, мак,сад ва вазифалари 
ишлаб чикдлган. Укувчи ва талабаларнинг маънавий-интеллектуал 
шаклланиш сифатларидаги ютук, ва камчиликларини рагбатланти- 
риш, тузатиш, тарбия мазмунини, усул, услуб ва ташкилий шакл- 
ларини яхшилашга мос тузатишлар киритилиши кузда тутилади.
Укувчи ва талабаларнинг билимини, ак,лий камолотларини 
назорат к,илиш ва бахолаш давлат мик,ёсидаги мухим масала хисоб- 
ланади. Шу билан бирга, назорат ва бахолаш жараёни укувчи 
билимини бойитишга, улар шахсини ривожлантиришга ва тарбия- 
сига катта таъсир курсатади.
Билимларни назорат кдиишда куйиладиган балл ва бахолар укувчи 
ва талабада кдндай таассурот кдпдирганини, урток^ларининг ук,иши- 
даги ютук, ва камчиликларига к,андай муносабатда булишларини доим 
кузатиб бориш учун керак. Укувчи ва талабалар билимини назорат 
Килиш хамда бахолаш укув йили давомида хар доим ва мунтазам 
амалга оширилиши учун рейтинг тизими жорий кдпиниб, тартибли 
ва доимий ба^олаш учун имкониятлар очиб берилди.
Педагогика фани билимларни уз вак,тида назорат килиш ва 
бахолаш нинг учта вазифаси борлигини курсатади:
1. Узлаш тириш ни назорат к,илиш ва бахолаш натижаларига 
к,араб Давлат таълим стандартлари к,андай бажарилаётганини на­
зорат к,илиб, тахлил этиш ва вазифаларни белгилаш.
2. Билимларни назорат к,илиш ва бахолаш натижасида укувчи 
ва талабаларда билимлар янада кенгаяди. Бу билан укув юртлари 
олдида турган таълимий мак,сад бажарилади.
3. Таълим сохасидаги яхши натижалар ёшлар тарбиясига хам 
таъсир курсатади. Уларда кутаринки рух, уз кучига булган ишонч 
ва кизикиш лар пайдо булади. Ш унинг учун хам узлаштиришни 
назорат к,илиш таълим тизимининг ажралмас к,исмидир. Назорат 
жараёнида ёзма, огзаки ва амалий усуллардан фойдаланилади.
Бу ж араёнда окзаки сураш орк,али узлаш тириш ни назорат 
Килиш, айни^са, мактабларда кенг таркалган. Бу асосан савол- 
жавоблар орк;али олиб борилади. Бунда якка сураш, фронтал сураш 
каби турлардан фойдаланилади.
Бу турдаги назорат усули жуда куп вакт талаб к,илганлиги сабабли, 
назорат жараёнини фаоллаштирищда кам вак;т ичида куп сонли тала- 
баларни назорат к,илиш мак,садида бир к,анча рационал услублар, 
жумладан, техник воситалардан фойдаланиш максадга мувофик,. Чет 
эл тажрибалари ва узимиздаги куплаб тажрибалар натижасида рей­

Download 4.09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   79




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling