Бурҳониддин марғиноний исми, унвони ва куняси хусусида

aniqlashda xizmat qiladigan qimmatli yodgorliklar ishlab chiqarishning sir- sinoatini o‘rganish bilan bog‘liq eng muhim amaliy san’at turi hisoblanadi. Bunga qo‘shimcha sifatida yana shuni aytish mumkinki, u — inson ruhiga eng yaqin hunarmandchilik va amaliy san’at turidir. Kulolchilik islom ustuvor din hisoblangan davrlarda boshqa san’at turlariga nisbatan alohida mavqega ega bo‘lgan. Buning boisi sopol va chinni idishlarning tilla yoki kumushdan yasalgan idishlarlardan ko‘ra afzal ko‘rilganidadir. Chunki tilla yoki kumush idishlardan yeyish-ichishda foydalanishning harom yoki makruhligiga ishora qiluvchi bir necha nabaviy hadislar mavjud. Masalan, quyidagi hadisi sharifda “Tilla va kumush idishlarda yemanglar va ichmanglar. Chunki bunday idishlar bu dunyoda ular (kofirlar) uchun, oxiratda esa bizlar (musulmonlar) uchundir”, deb marhamat qilingan.
Islom taraqqiy etgan davrlarda hunarmandchilikning boshqa turlari bilan bir qatorda, kulolchilik san’ati ham keng rivojlandi. Bu sohada ildizlari uzoq moziyga borib taqaladigan Eron, Iroq, Shom va Misr kabi ko‘pgina mamlakatlarning yagona nizom ostida faoliyat ko‘rsatuvchi islom davlatiga bo‘ysunishi mazkur mamlakatlarning kulolchilik san’atiga taalluqli tajribalarini o‘zaro almashishga imkon berdi. Bu hol islom fathidan avval mazkir o‘lkalardagi yalpi tartibsizliklar oqibatida asta-sekin yo‘qolib borayotgan kulolchikning rivojlanishi va gullab-yashnashiga sabab bo‘ldi.


¹ Bu haqda qarang: Peщereva Ye.M. Goncharnoe proizvodstva sredney Azii. M.: Nauka, 1959; Lunina B.A. Zoomorfnыe syujetы v keramike so shtampovannoy ornamentatsiey iz goncharnoy masterskoy XII–XIII vv. v kvartale keramistov Starogo Merva // Trudы Tash GU. №5. T., 1960; Raximov M.K. Xudojestvennaya keramika Uzbekistana. T.,1961; Burnasheva F.A. Glazurnaya poliva keramichesko posudы Afrasiaba X-XII vv. IMKUz, v.4. T., 1963; Sayko E.V. Glazuri keramiki Sredney Azii VIII-XII vv. (Po materialam keramicheskix kompleksov Xuttalya, Sogda, Ferganы). D., 1963; Sayko E.V. Istoriya texnologiya keramicheskogo remesla Sredney Azii VIII-XII vv. D., 1966; Grajdankina N.S. K istorii keramicheskogo proizvodstva v Sredney Azii. (Metodы izgotovleniya serogliyannoy keramike v IX-XII vv.) IMKUz, v.5. T., 1964; Axrarov I.E. K istorii poyavleniya polivnoy keramiki V Sredney Azii. IMKUz, v.6. T., 1965; Tashxodjaev Sh.S. Voprosы istoricheskoy klassifikatsii polivnoy keramiki Afrasiaba // Iz istorii isskustva velikogo goroda. T.: Izdatelstvo literaturы i iskusstva Gafur Gulyama, 1972; Sokolovskaya L.F. Neglaurovannaya keramika srednevekovogo Samarkanda kak faktor ekonomiki gorodskogo remesla (Po materialam gorodiщa Afrasiab kon. VII.- nach. XIII vv.) Avtoref. diss…kand. ist. nauk. Tashkent, 1995.