Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari

15 –jadval 
Material qiymatliklarning haqiqiy tannarxini kalkulyatsiya qilish tartibi 
(sо‘mlarda) 

---

353 
Ishlab chiqarish xarajatlarini buxgalteriya hisobini tо‘g‘ri tashkil qilishda, 
ularni ilmiy asoslangan turkumlarga ajratish muhim ahamiyat kasb etadi. 
Buxgalteriya hisobi nazariyasi va amaliyotida ishlab chiqarish xarajatlari 16-
jadvalda keltirilgan belgilari bо‘yicha turkumlanadi. 
Ishlab chiqarish xarajatlari mashulot ishlab chiqarishdagi iqtisodiy roliga 
kо‘ra asosiy va ustama xarajatlarga bо‘linadi. Asosiy xarajatlar texnollogik 
jarayon xarajatlari bо‘lib, ishlab chiqarilgan mashulotlarni moddiy asosini tashkil 
qiladi. Bularga xom ashyo, asosiy materiallar, texnollogik maqsadlar uchun 
sarflanadigan yoqilgi, elektr energiyasi, suv va ishlab chiqarishda ishlaydigan 
ishchilarning asosiy va qо‘shimcha ish haqi, yangi mashulot ishlab chiqarishni 
joriy qilish xarajatlari va mashulotning yangi turlarini о‘zlashtirish bilan bog‘liq 
bо‘lgan xarajatlar kiradi. 
Ustama xarajatlar. Ustama xarajatlargakorxona faoliyatini tashkillash, 
boshqarish va unga xizmat qilish hamda yetarli mehnat sharoitlari yaratish 
xarajatlari kiradi. Tsex yoki uchastka doirasida kerakli mehnat sharoitini yaratish 
uchun qilingan boshqarish va xizmat kо‘rsatish xarajatlariga umumtsex, 
umumuchastka yoki Umum ishlab chiqarish xarajatlari deyiladi.
Kо‘rsatkichlar 
“A” material 
“B” material 
Bir 
birligiga(1 
kg) 
Jami 
(5000 
birlik) 
Bir 
birligiga(1 
kg) 
Jami 
(3000) 
1. Haqiqiy sotib olish tannarxi 
2. Materiallar temir yо‘l transportida 
tashib keltirish xarajatlari 
3. Materallarni temir yо‘l bekatidan 
omborgacha tashib keltirish xarajatlari 
220 
100 
18-75 
1100000 
500000 
56250 
150 
100 
18-75 
450000 
300000 
93750 
Haqiqiy tannarxi 
338-75 
1656250 
268-75 
843750 

---

354 
Ishlab chiqarish xarajatlari mashulot tannarxga kiritilishiga qarab bevosita