Buxoro davlat pedagogika instituti ro‘yхаtga olindi: №2023- yil “ ” “tаsdiqlаymаn”

Paskal qonuni 
Yer atmosferasi unda to‘rgan barcha jismlarga, jumladan boshqa gaz va 
suyuqliklarga bosim bilan ta`sir etadi. Suyuqlikka (yoki gazga) ta`sir etuvchi atmosfera 

---

25 
bosimi shu suyuqlikning butun hajmiga uzatiladi. Masalan, (5,b) tenglamaga asosan 
ko‘ldagi suvning bosimi 100 m chuqurlikda P = ρgh = (1000 kg/m
3
)(9,8 m/s
2
) x (100 
m) = 9,8*10
5
N/m
2
, yoki 9,7 atm ga teng. Bu chuqurlikdagi to‘liq bosim esa suvning 
bosimi va uning ustidagi havo bosimidan iboratdir. Agar ko‘l sirti deyarli dengiz 
sathida bo‘lsa, u holda to‘liq bosim 9,7 atm + 1,0 atm = 10,7 atm ga teng bo‘ladi. Bu 
frantsuz faylasufi va olimi Blez Paskal (1623- 1662) ning umumiy qonunlaridan 
birigagina misol bo‘la oladi. Paskal qonuniga ko‘ra chegaralangan hajmdagi suyuqlik 
yoki gazga ta`sir etavchi bosim hajm ichidagi barcha nuqtalarga o‘zgarishsiz uzatiladi. 
Paskal qonuniga qator amaliy mexanizmlar asoslangan. Ikkita misol- avtomobilning 
gidravlik tormoz tizimi va gidravlik pod`emnik (rasm). 
Paskal qonunining qo‘llanilishi. (a) Avtomobilning gidravlik tormozi. (b) 
Гидравлик подъэмник. 
Gidravlik pod`эmnikda uncha katta bo‘lmagan kuch bir porshenning (chiqishda) 
ikkinchisinikiga (kirishda) qaraganda katta qilingani uchun katta kuchga aylantiriladi. 
Agar kirish parametrlarini i indeksi bilan, chiqish parametrlarini o indeksi bilan 
belgilasak, Paskal qonuniga muvofiq,
yoki 
bo‘ladi. 
kattalik mashina yuzaga keltirgan kuchdagi yutuqni ifodalab, porshenlar 
yuzalari nisbatiga tengdir. Agar, masalan, chiqish silindrida porshen yuzasi kirishdagiga 
nisbatan 20 marta katta bo‘lsa, biz kuchdan 20 marta yutamiz. Bitta porshenga 100 kg 
li yuk qo‘yib, biz ikki tolnnali avtomobilni ko‘tara olamiz.
5 – MA’RUZA