Buxoro davlat universiteti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi

Words, words were truly alive on the tongue, in the head, warm, beating, frantic, winged; music and blood.^225

Tong titraydi kech kuzakning quchog‘ida, Yulduzlarni o‘chirmoqda gulgun shafaq. Jonim, qalbim she’riyatning pichog‘ida... Zamin – tilsim, osmon – tilsim... she’r – beshafqat!^226 Ohista-ohista yog‘adi yomg‘ir, Ohista-ohista qo‘zg‘alar shamol. Ohista-ohista to‘kar yumshoq nur Bulutlar bag‘ridan ko‘ringan hilol. Ohista-ohista yig‘laydi bir qiz, Kaptar patidan ham mayin dardlari... –Tun tirik.. Yaxshilab tinglab ko‘rsangiz Eshitilar uning yurak zarblari...^227

Daffi “Little Red Cap” (“Kichik qizil qalpoqcha”) da bir nechta adabiy vositalardan foydalanadi. Bularga alliteratsiya va takror kiradi, lekin ular bilan cheklanmaydi. Ikkinchisi, takror, asrlar davomida ko‘plab she’rlarda paydo bo‘lgan keng tarqalgan vositadir. Kerol Enn Daffining she’riga kelsak, o‘quvchilar uni beshinchi bandning oxirgi satrlarida ko‘rishlari mumkin. She’rda ritorik so‘roq ham ishlatilgan va bu what little girl doesn’t dearly love a wolf? Yosh ayolning ma’naviy mustaqilligini ko‘rsatish uchun ishlatilgan. Alliteratsiya – muayyan so‘zlarning faqat birinchi undosh tovushini o‘z ichiga olgan takrorlash turi. Masalan, birinchi misradagi birinchi va ikkinchi qatordagi “petered” va “playing”, beshinchi bandning birinchi qatorida “hands” va “his”. Yarim qofiya bilan bir qatorda alliteratsiya qofiya sxemasi yoki ritmik qolip hissini o‘rnatishga yordam beradi. Usmon Azim esa sukut va ellipsisni yonma-yon qo‘llagan. Unda kuz tasviri va lirik qahramon kayfiyati, ruhiyati muvofiq kelgan. Darhaqiqat, shoir betakror tashxislarni qo‘llagan: tongning kech kuzak quchog‘ida titrashi, gulgun shafaqning yulduzlarni o‘chirishi kabilarda buni kuzatish mumkin. Shoir “she’riyatning pichog‘i” degan yangi metaforani qo‘llaydiki, bu she’r uning qismatiga aylanganligini bildirib turadi. Unda qo‘llangan sukut shunday ma’noni ifodalagan. So‘nggi misrada esa ellipsis uyushgan holda kelgan. Zamin, osmon, she’r – ega, tilsim, beshafqat ot-kesim. E’tibor berilsa ot-kesim bo‘lib kelgan so‘z ot va sifat turkumiga mansub. Ellipsis orqali shoir umr, hayot yo‘llari tilsim ekanligini ta’kidlaydi. Bu usul ijodkorni ko‘pso‘zlikdan qutqaradi.
Tabiat tasviri va lirik qahramon ruhiyati uyg‘un ifoda etilgan yuqoridagi satrlarda shoir anafora sukut, inversiyani birga qo‘llagan. She’rning lirik qahramoni ishqdan ozorlangan qiz. Uning ruhiyatidagi o‘zgarishlar tabiat manzaralariga mos keladi. Tun va qiz parallel obrazlar sifatida namoyon bo‘ladi. Binobarin, tun dardlari, g‘amlarni o‘z bag‘riga yashiradi. Shu jihatdan shoir tunni jonlantiradi. U inson kabi dard chekadi. Dastlabki uch satrda “ohista-ohista” takror so‘zi anafora bo‘lib kelgan. Aslida takror so‘zning vazifasi tasvir obyektini kuchaytirishdir. Anafora shaklida esa bu vazifa yana kengaygan. Ravish turkumiga mansub bu so‘z lirik qahramon – qizning iztirobli kechinmalariga uyg‘un. So‘nggi satr sukut bilan intiho topadi. Ya’ni “yig‘layotgan qiz”ning “kaptar patidan mayin dardlari”ni faqat tun tinglayapti, lekin bu dardlar nihoyasiz. Sukut shuni ifodalashga xizmat qilgan.
Ingliz shoirasi Ros Barberning “Material” she’ri - bu ro‘molcha ramzi orqali o‘tmish va an’analar haqida so’ylaydigan qiziqarli, ta’sirchan va aqlli she’r. O‘quvchiga shoirning yoshligi xusisida bayon qiladi va onasining qo‘l ro‘moliga bo‘lgan mehrini ko‘rsatadi. U ularni har doim o‘zida, odatda, yengida ushlab turardi. Ular har kimga kerak bo‘lganda paydo bo‘ladi, har safar bir nechtagacha bo‘ladi. Shoir she’rning birinchi qismida ushbu an’anaviy “material”dan g‘azablanganligini bildiradi, lekin she’r davom etar ekan, u nostalgiyaga aylanadi. Ros Barber “Material” da bir nechta she’riy uslublardan foydalanadi. Bularga alliteratsiya va takror kiradi. Takror – she’r ichidagi ma’lum bir poetik unsur bo‘lib, so‘z, ohang yoki iboraning qayta foydalanishidir. “Material” so‘zida “hanky” so‘zi yoki u bilan bog‘liq boshqa so‘zlar she’rning barcha misralarida takrorlanadi. Takror shular va oltinchi bandning beshinchi hamda oltinchi qatorlarida “step-together” kabi so‘z yoki iboralarning ko‘tarilishi orqali ham ko‘rinadi. Alliteratsiya so‘zlar ketma-ket qo‘llanilganda yoki hech bo‘lmaganda bir-biriga yaqin bo‘lganda va bir harf bilan boshlanganda sodir bo‘ladi. Masalan, oltinchi baytdagi “Smiling” va “stumbling” va sakkizinchi misradagi “hidden history”.
Odatda e’tibordan chetda qoladigan obyektga bu qatorda yangi ahamiyat beriladi, “hidden history” alliteratsiyasi juda oddiy obyektning (va umuman oilaviy meros va mulkning) ajdodlar uchun ahamiyatini aniqlaydi. Ba’zi o‘quvchilar so‘nggi yillarda bunday ro‘mollarning an’anasi va ahamiyati qanchalik kamayganini payqab, bu satrni an’ana g‘oyasiga ishora sifatida talqin qilishlari mumkin. Cho‘ntak yoki cho‘ntakning tasviri ushbu asarning asosiy mavzulari bilan chambarchas bog‘liq, shuning uchun shoira she’r davomida buni takrorlashni xohlashi mantiqan to‘g‘ri.


46-misol.

Ingliz tilida	O‘zbek tilida
hen You’re Smiling from a stumbling, out of tune piano: