Buxoro davlat universiteti pedagogika instituti

miqdorini 
taqsimlab 
koʻrsatadigan 
sonlarga taqsim son deyiladi.
Qoʻshimchasi: -tadan (-ta+dan) boʻlib istalgan sanoq son asosiga 
qoʻshila oladi.  M.: ikki+tadan, sakkiz+tadan, oʻn+tadan. 
 Azim har yelkasiga toʻrttadan odam sig’adigan yigit boʻlibdi. 
Taqsim son narsa, buyum, predmetni tenglik munosabati asosida 
taqsimlash ma’nosini ifodalaydi. M.: Bolalarga oʻn/tadan darslik 
tarqatildi. 
Takroriy sonlar ham odatda taqsim son ma’nosini ifodalaydi: 
Bolalar, maktab bog’iga ikkita-ikkita koʻchat olib keling. 
• 
Taqsim son hisob soʻzlarga –dan shaklida qoʻshiladi: 
Hasharchilar 80 kg+dan paxta terishdi. 
• 
Bilib oling. Matnda taqsim son oldidan odatda quyidagi soʻzlar 
keladi:  
1) har, har bir, har yil soʻzlar: Laylak har yili uchtadan bola ochar 
ekan. 
2) yirik miqdorni ifodalovchi son: Amir Temur ikki yuz minglik 
qoʻshindan yettita alohida-alohida jangovar qism ajratdi. 
3) koʻplik shakldagi ot kelishi mumkin: Bola+lar ikkitadan boʻlib 
safga tizilishdi. 
4) jamlovchi son kelishi mumkin: Men ikkoviga bitadan ezilgan 
shaftoli beraman.. 
 
Kasr son 
 
Butun miqdorning qismini ifodalovchi sonlar kasr 
sonlar deyiladi. 
UNUTMANG!
Butun miqdorni bildiruvchi qism (ya’ni maxraj) 
chiqish kelishigida keladi: oʻndan bir, uchdan ikki. 
Kasr sonlar, boshqa sonlardan tuzilishiga koʻra farq qiladi, chunki
bunda ikki va undan ortiq sonlar tobe munosabat asosida bog’lanadi, 
shuning uchun ham kasr sonlarni hosil qilishda chiqish, qaratqich 
hamda bosh kelishiklari qatnashadi. M.: Beshdan ikki, uchning biri,.. 
Odatda kasr sonlarning maxraji chiqish kelishigida, surati esa bosh 
kelishik shaklida boʻladi. 
Kars sonlar oʻrtasida ba’zan hisob soʻzi yoki otlar kelishi mumkin. 
Bunda chiqish kelishigining qoʻshimchasi songa emas, balki ot yoki 

---

106 
hisob soʻziga qoʻshiladi. M.: Chol kenja oʻg’liga har uchta qoʻy+dan