C. J. Omarova,G. B. Sidrasulieva t. S. Bawatdinov «ximiya»

1
4
3
M
Э
PO
H

; 
N
3
RO
4
+ 3NaOH = Na
3
PO
4
+ 3H
2
O
3
4
3
M
Э
PO
H

; 
Ba(OH)
2
+ HCl = BaOHCl + H
2
O
1
2
)
(
M
Э
OH
Ba

Va(ON)
2
+ 2NSl = BaCl
2
+ 2H
2
O
2
2
)
(
M
Э
OH
Ba

1 –ta`jiriybe. Alyuminiydin` ekvivalentin kislotadan vodorottı 
sıg`ıp shıg`arıw usılı boyınsha anıqlaw. 
 
Jumıs ta`rtibi. Bul usıl menen barqulla metallar (magniy, rux, 
alyuminiy ha`m basqalar) dın` ekvivalentin tabıw mu`mkin. Metallardın` 
ekvivalenti 19-su`wrette ko`rsetilgen a`sbap ja`rdeminde anıqlanadı.
1– su`wret. Metallardın` ekvivalentin anıqlaw a`sbabı. 
1. Ta`jiriybeni baslawdan a`wel a`sbaptın` tıg`ız berkitilgenligi 
(germetikligi) in tekserin`. Bunın` ushın 
barobarlovchi byuretkanı 
(2) 

---

to`meng ha`m joqarıg`a ha`reketlendirip byuretka (1) dag`ı suwdın` 
sathini 
nolge jaqın sızıqqa keltirin` ha`m Osvald probirka (3) sın 
tig’in
menen tıg`ız berkitin`. Egerde 1-2 minut dawamında byuretka (1) dag`ı 
suwdın` 
sathi
sezilerli da`rejede o`zgermese a`sbap, tıg`ız berkitilgen 
boladı.
2. Osvald probirkasının` (3) bir ta`repine 10 % li xlorid kislota 
eritpesinen shama menen 4-5 ml quyın`. Ekinshi ta`repine bolsa 
laboranttan massası aldınnan (m
MC
~ 0,05 g a`tirapında) tartılg`an ha`m 
kishkene filtr qag`azg`a oralg`an metaldı kislotag`a tiygizbesten salın` 
ha`m probirkanı
tig’inga
bekkem bekitin`. 
3. Probirkanı tıg`ız berkitilgenligine joqarıdag`ı usıl boyınsha 
tekserip, isenim qılg`anan son`, byuretka (1) dag`ı suwdın` da`slepki 
sathini
(V
1
) 0,1 ml anıqlıqta belgilep jazıp qoyın`. A`sbap ishindegi basım 
atmosfera basımına (Ratm) ten` bolıp, ol barometr ja`rdeminde o`lshep 
alınadı. 
4. Osvald probirkasın qıyalatıp ondag`ı kislotanı metall salıng`an 
ta`repke qoyın`. Bunda tez ajralıp shıg`ıp atırg`an vodorod byuretka (1) 
dag`ı suwdı 2-byuretkag`a sıg`ıp shıg`arıladı. Vodorod ajralıp shıg`ıwı 
toqtag`annan son` byuretkalardag`ı suwdın` 
sathini 
ten`lestirin`. Keynen 
byuretka (1) dag`ı aqırg`ı suwdın` 
sathini
(V
2
) jazıp alın`.