D. K. S. Makdonald. Termoelektrik hodisalar negiziga kirish

3.4. Yuqori haroratlarda sudralish.
Juda yuqori haroratlarda (T≳θ) elektron-fonon va fonon-fonon to'qnashuvlarining barcha turlari osongina qo'zg'aladi va 68- tenglamaning oddiy isbotini va hokazolarni kutishimiz mumkin:

31-rasm. Litiyning mutlaq termoEYuKi. Taxminlarga ko'ra, sudralish tufayli bo'lgan "cho’qqi" maksimal 80K atrofida ko'rinadi; lekin bu tez parchalanadi, shuning uchun yuqoridagi, aytaylik, 150Kda S T bilan yaqin chiziqli bo'ladi. Bu shuni ko'rsatadiki, T≳θ bo’lganda sudralish litiyda ahamiyatsiz bo'ladi (IB guruhi metallari bo'yicha shunga o'xshash ma'lumotlar 17-rasmda keltirilgan). (J. N. Mundi va J. S. Dugdeyl tomonidan o'tkazilgan o'lchovlardan).

101-bet.
, (74a)

ya’ni, , (74b)

tipik metall uchun, bu erda l_pp - fonon-fononning o'rtacha erkin yo'li. Oddiy metallarda yuqori haroratlarda l_pe doimiy va l_pp dan sezilarli darajada katta, shuning uchun quyidagicha yozamiz:

. (74c)
Chunki 67-tenglamadagi l_pp 1/T dan, S_g ning 1/T kabi yuqori haroratlarda parchalanishini anglatadi, bu holat ko'proq yoki kamroq to'g'ri ko'rinadi, lekin 74-tenglamada S_g xona haroratida bir necha mikrovolt/K qiymatga ega bo’lishi va keyinchalik oddiy elektron-diffuziya termoEYuKi bilan solishtirish mumkin bo'ladi. Biroq, metallardagi eksperimental dalillar (17 va 151-rasmlarga qarang) S_g xona haroratida deyarli muhim bo’lmagan o'lchamlarda parchalanganligini aniq ko'rsatmoqda va T≳θ uchun odatda manfiy S_gni keltirib chiqaradigan "normal" electron-fonon jarayonlaridan S_g ga hissa qo'shishning ancha aniq "bekor etilishi" borligini taxmin qilishimiz hamda Umklapp elektron-fonon to'qnashuvi odatda ijobiy S_g ni keltirib chiqarishini bilishimiz kerak.