Dilnavoz Yusupova

b) tarkibida cho‘ziq unlisi bo‘lgan yopiq bo‘g‘in. Bu bo‗g‗inning oddiy yopiq 
bo‗g‗indan farqi shundaki, uning tarkibida nisbatan cho‗ziqroq talaffuz qilinuvchi unlilar 
(aksariyat holatlarda «o», «e» tovushlari) qatnashadi. Masalan: hech, dod, voy kabi 
so‗zlarni talaffuz qilayotganda bo‗g‗in oxiridagi undosh tovushdan keyin yuqoridagi kabi 
qisqa «i» qo‗shib o‗qiladi: hech(i), dod(i), voy(i). Bu so‗zlar matnda quyidagicha 
belgilanadi: 
he 
ch(i) 
do 
d(i) 
vo 
y(i) 
–
V 
–
V 
–
V 
Boburning quyidagi baytini ko‗rib chiqsak: 
Charxning men ko‘rmagan jabr-u jafosi qoldimu, 

---

44 
Xasta ko‘nglum chekmagan dard-u balosi qoldimu? 
Endi baytdagi har bir so‗zni o‗zlashtirilgan qoidalar asosida cho‗ziq, o‗ta cho‗ziq va 
qisqa hijolarga ajratamiz: 
Endi ushbu chizmalarni alohida holatda ko‗rsak: 
– V – – – V – – – V – – – V – –
– V – – – V – – – V – – – V – –
Ko‗rinyaptiki, birinchi misradagi chizma ikkinchi misra uchun ham mos keladi. 
Umuman, bu holat aruz vazni uchun xos bo‗lib, ikkala misradagi cho‗ziq va qisqa hijolar 
nisbati o‗zaro mutanosib bo‗lishi shart. Yana bir baytni misol tariqasida ko‗rsak: 
Bu kun kulbamga, jono, xush kelibsiz, 
Tilak bo‘ldi muhayyo, xush kelibsiz. 
 
 
Bu 
kun 
kul 
bam 
ga 
jo 
no 
xush 
ke 
lib 
siz 
V 
–
–
–
V 
–
–
–
V 
–
–
Ti 
lak 
bo‗l 
di 
mu 
hay 
yo 
xush 
ke 
lib 
siz 
V 
–
–
–
V 
–
–
–
V 
–
–
Mazkur chizmaning umumiy ko‗rinishi quyidagichadir: