Dilnavoz Yusupova

I. She’rlari 

«Erkinlik» 
II. Dostonlari 

«Ruslan va Lyudmila» 

«Mis chavandoz»
III. Qissalari 

«Belkin qissalari» 

«Toppon xonim» 

«Dubrovskiy» 

«Kapitan qizi» 
IV. She’riy romani 

«Yevgeniy Onegin» 
Vafot etib ketgan aslzoda Larinning jiddiy, o‗ychan va oqila qizi Tatyana qishloqqa 
amakisining mulkiga egalik qilish uchun Peterburgdan kelgan o‗qimishli va aqlli 
Yevgeniyni ko‗rib astoydil sevib qoladi. Uyatchan qiz o‗z tuyg‗ularini atrofidagilardan 
yashirishga urinadi. Ko‗p ikkilanishlardan keyin qiz sevgisini izhor qilib yigitga xat 
yozadi. Xatni oqsoch Fillipevnaning nevarasi olib borib beradi. Yevgeniy Onegin 
kelishgan, aqlli, o‗ziga yarasha o‗qimishli, farosatli yigit. Lekin u o‗z axloqini kibor jamiyat 
talabiga moslashtirishga majbur bo‗lgani uchun hammaga begona. Munofiqlik va yolg‗onni 
axloq darajasiga ko‗targani uchun ham oliy tabaqa vakillari o‗rtasidagi munosabatlarda 
samimiylik yo‗q. Samimiylik bo‗lmagan joyda muhabbatga ham o‗rin yo‗q. Shu bois qizning 

---

436 
eng munosib umr yo‗ldoshi bo‗lishi mumkinligini yaxshi bilgani holda Yevgeniy Tatyananing 
xatiga javob yozmaydi, sevgisini rad etadi. U o‗zining qizga loyiq emasligini sezadi. Onegin 
yengiltak ham, xotinboz ham emas. Lekin kiborlar ko‗ziga shunday ko‗rinish, ular orasida 
shuhrat orttirish uchun ayollarni yo‗ldan urishga urinadi. Yevgeniy janjalkash, qonxo‗r odam 
emas, ammo kiborlarda duelga chiqishdan qo‗rqdi degan fikr uyg‗otmaslik uchun o‗zi 
istamagan holda sodda shoir yigit Lenskiyni otib o‗ldiradi. Romanda kuchi, g‗ayrati, aqlini 
sarflashi mumkin bo‗lgan ezgu mo‗ljalning yo‗qligi tufayli qiynalayotgan yigit iztiroblari aks 
etgan. Oradan sakkiz yil o‗tib Onegin Tatyanani do‗sti Larinning yonida katta ziyofatda 
uchratadi. Tatyana juda kibor va mag‗rur edi. Larin Oneginga ikki yil avval uylanganligini, 
Tatyana uning xotini ekanligini aytadi, Yevgeniy unga Tatyana o‗zining qo‗shnisi bo‗lganiini 
aytadi, Larin uni Tatyananing oldiga olib borsa, xonim shunchaki nazar tashlab: «Qandaydir 
qo‗shni bo‗lsa border», – deb qo‗yadi. Onegin unga mahliyo bo‗lib xat yozadi, ammo javob 
kelmaydi. Yana xat yozadi. Nihoyat, Onegin Tatyananing uyiga boradi, Tatyana unga qarab 
o‗zining yoshlikda yozgan xatini, Oneginning rad etganligini eslaydi va bugun Oneginning 
ergashib yurgani haqida shunday deydi: 
Istagingiz budir, hoynahoy,
Jamiyatda ochilsin sirim, 
Men sharmsor bo‘layin, faqat
Bu gap sizga keltirsin shuhrat? ! 
Keyin o‗ziga kiborlar muhiti yoqmasligini, o‗z qishlog‗i bu joylardan ming bora afzal 
ekanligini, enagasining mozoriga hamma narsasini sadaqa qilishi mumkinligini aytadi. Shu 
tariqa Tatyana Oneginning sevgisini rad qiladi, taqdiridan voz kechmasligini aytadi.
Xulosa shuki, «Yevgeniy Onegin» she‘riy romanida kuchi, g‘ayrati, aqlini sarflashi