Diqqat haqida tushuncha va uning nerv-fiziologik asoslari Diqqat haqida tushuncha

Ixtiyoriydan keyingi diqqat — diqqatning muayyan ob’yektga, avvalo, ixtiyoriy ravishda 
qaratilib, so’ngra uning ahamiyati tushunilgan sari o’z-o’zidan qaratilib boriladigan 
(avtomatlashgan) diqqat turi. Ushbu tushuncha psixologiya faniga N. F. Dobrinin tomonidan 
kiritilgan. 
Diqqat chalg’ishi — ma’lum bir faoliyat jarayonida diqqatning bir ob’yektdan boshqa bir 
ob’yektga ixtiyorsiz ravishda o’tib turishidan iborat salbiy xususiyati. 
Diqqatning hajmi — diqqatning bir vaqgning o’zida qamrab olishi mumkin bo’lgan 
mustaqil ob’yektlar miqsori bilap bslgnlanadigan xususiyati. Diqqatning hajmi eksperimental 
sharoitda 2—6 mustaqil ob’yektga tengdir. Diqqatning ob’yektlari o’rtasida qancha lik yaqin 
bog’lanishlar mavjud bo’lsa, uning hajmi shunchalik keng bo’ladi va aksincha. 
Diqqat ob’yekti — ongimiz atrofdagilardan ajratib olgan holda yo’naltirilgan va faol 
to’plangan narsa yoki hodisa. Diqqat ob’yekti faqat ob’yektiv narsalar emas, balki sub’yektiv 
hodisalar, o’z histuyg’ularimiz, fikrlarimiz, hayol yoki xotira tasavvurlarimiz va boshqa shu 
kabilar ham bo’lishi mumkin. 
Ixtiyorsiz diqqat — ongimizning oldindan belgilangan maqsadsiz ravishda muayyan 
ob’yektga yo’naltirilishi va unga to’planishidan iborat diqqat turi. Ixtiyorsiz diqqat ob’yektlari 
narsa va hodisalarning odatdan tashqari holati, belgisi, sifati va boshqalardir. 
Diqqatsizlik — diqqatni ob’yektga yo’naltira va to’play olmaslik, atrofdagi kishilarga 
nisbatan e’tiborsizlik yoki iltifotsizlikdan iborat salbiy xarakter xislati. 

---

Diqqatning o’zgarib turishi — idrok, xotira, tasavvur yoki tafakkur jarayonida 
diqqatning ma’lum vak^ ichida dam kuchayib, dam susayib 
turishdan iborat qonuniyat
; diqqat 
ba’zan daqiqaga 25—30 marta ham o’zgaradi. Diqqatning o’rtacha o’zgarishtebranish chastotasi 
2—3 sekundga tengdir, 
Ko’ruv diqqati — narsa va hodisalarni ko’ruv organi orqali idrok qilish, esga tushirish 
munosabati bilan namoyon bo’ladigan diqqat turi.