E nuritdinov

Gazlarning parsial bosimi va tarangligi 
 
Suyuqlikda  erigan  gazlar  uchun  erkin  gazlardagi  «parsial  bosim»ga  mos  keladigan 
«taranglik» termini qo'llaniladi. Bosim qaysi birliklar bilan ifodalansa, taranglik ham 
o'sha  birliklar,  ya'ni  atmosferalar  yoki  simob  ustuni  yoki  suv  ustuni  hisobidagi 
millimetrlar  bilan ifodalanadi. Masalan, gaz  tarangligi 100  mm  simob  ustuniga teng 
bo'lsa,  suyuqlikda  erigan  gaz  100  mm  bosim  ostidagi  erkin  gaz  bilan  muvozantda 
turganini  ko'rsatadi.  Erigan  gaz  tarangligi  erkin  gazning  parsial  bosimiga  teng 

---

 
62 
kelmasa, muvozanat buziladi. 
Shunday  qilib,  umumiy  bosimning  gazlar  aralashmasidagi  har  bir  gazga  to'g'ri 
keladigan  qismi  parsial  bosim  deb  ataladi.  Buni  yana  bir  misol  bilan  tushuntirib 
beramiz (8-jadval). 
Ma'lumki, atmosfera havosining tarkibida kislorod, karbonat angidrid va azot bor, shu 
bilan birga unda kislorodning 20-94% karbonat angidridning 0-03% va azotning 79-
03% ekanligi ma'lum. Shu gazlardan har birining parsial bosimi qancha? 
, Atmosfera  bosimi  simob  ustuni hisobida  760  mm  ga  teng. Modomiki havo  bosimi 
760 mm ning 20-94% iga teng bo'lsa, simob ustuni hisobi bilan 159 mm ga baravar 
bo'ladi. Azotning parsial bosimi atmosfera bosimining 79 03% iga baravar keladi va 
simob  ustuni  hisobi  bilan  600-8  mm  ga  teng  bo'ladi.  Atmosfera  havosida  karbonat 
angidrid  juda  kamhammasi  bo'lib  0-03%.  Shu  sababli  karbonat  angidrning  parsial 
bosimi ham simob ustuni hisobi bilan taxminan 0-2 mm ga baravar bo'ladi. 
Arteriya va vena qonida kislorod hamda karbonat angidrid miqdori va parsial bosimni 
quyidagi jadvaldan ko'rish mumkin.