Электр хавфсизлиги

а) 
б) 
2-расм. Шикастланган кишини тўғри ѐтқизиш тартиби: а) сунъий нафас бериш 
олдидан бошини тўғри ѐтқизиш; б) шикастланган кишини оғзини тўғри очиш тартиби; 
- агар шикастланган кишининг оғзини шу йўл билан очиб бўлмаса, унинг 
кейинги ўзак тишлар орасига тахтача, металл пластинка ѐки қошиқ дастаси ва 
ҳоказоларни тишларга зарар етказмай тиқиб, оғизни секин очиш керак (2-расм, 
б); 
Жароҳатланган кишини ток таъсиридан қутқариб олган заҳоти унинг 
ҳолатини аниқлаб, сўнгра сунъий нафас олдиришни бошлаш керак. Сунъий 
нафас олдириш "оғиздан-оғизга" деб аталувчи усул билан, яъни ѐрдам 
кўрсатувчи кишига ўз ўпкасини тоза ҳавога тўлдириб, жароҳатланган 

---

19 
кишининг оғзи орқали унинг ўпкасига бу тоза ҳавони юборилади (3-расм). 
Киши ўпкасидан чиққан ҳаво, иккинчи одам ўпкасини ишлаши учун етарли 
миқдорда кислородга эга бўлиши аниқланган. Бу усулда жароҳатланган киши 
чалқанча ѐтқизилади, оғзи очиб тозаланади. Ҳаво
Ў
тиш йўлини очиш учун 
бошини бир қўли билан пешонаси аралаш кўтарилади, иккинчи қўл билан 
оғзидан тортиб, оғзини бўйни билан тахминан бир чизиқда келтирилади. 
Шундан кейин кўкрак қафасини тўлдириб нафас олиб куч билан бу ҳавони 
жароҳатланган кишининг оғзи орқали пуфланади. Бунда ѐрдам кўрсатаѐтган 
киши оғзи билан жароҳатланган кишининг оғзини бутунлай беркитилиши ва 
юзи ѐки панжалари ѐрдамида унинг бурнини беркитиши керак (3-расм, б). 
Шундан кейин, ѐрдам кўрсатувчи киши бошини кўтариб яна ўпкасини 
ҳавога тўлдиради. Бу вақтда жароҳатланган киши массив равишда нафас 
чиқазади (3-расм, в). 
а) 
 б) 
в) 
3-расм. "Оғиздан-оғизга" деб аталувчи усул сунъий нафас олдириш тартиби 
Бир дақиқада тахминан 10-12 марта пуфлашни амалга оширилади. 
Пуфлашни дока, дастрўмол ва трубка орқали (3-расм, а) ҳам бажариш мумкин. 
Агар жароҳатланган киши нафас олишини тиклаган тақдирда ҳам, сунъий 
нафас олдиришни бемор ўзига келгунича ва унинг нафас олишига мослаб давом 
эттирилади. 
Юракни ташқаридан массаж қилиш жароҳатланган киши организмидаги 
қон айланиш функциясини сунъий равишда тиклаб туриш мақсадида амалга 
оширилади (4-расм).