Электр хавфсизлиги

29-rasm. Qadamli kuchlanish sxemasi: 
a – umumiy sxema; b – tokning inson oyog„idagi tayanch yuzasidan oqib tushishi;

---

125 
Tegib ketish kuchlanishlarni U
tk
kamaytirishni, konturli yerga ulagichlar 
hisobiga potensiallar ayirmasini kamaytirish mumkin. 
Yer sathi izolyatsiya shikastlanishi natijasida potensiallar yoyilish bo‗yicha 
taqsimlanadi. 
Qadamli kuchlanish deb, bir vaqtning o‗zida inson oyoqlari tegib ketgan 
yerning ikki nuqtasi orasidagi kuchlanish tushuniladi (29-rasm). 
8.4. Yerga ulagich qurilmalarining konstruksiyalari 
Yerga ulagichlar bilan konstruktiv ravishda birlashtirilgan yerga o‗tkazgich-
lar yig‗indisini, yerga ulagich qurilmalari deyiladi (30-rasm). 
30-rasm. Yerga qisqa tutashuv bo„lgan hududda to„g„ri harakatlanish: 
a) yerga qisqa tutashuv bo„lgan hududdan uzoqlashish tartibi; b) oyoqlarni to„g„ri 
harakatlanishi (oyoq izlari) tartibi
 

---

126 
a)
b)
v)
g)
31-rasm.
 
Yerga ulagich qurilmalari 
 
Yerga qoqilgan va o‗zaro metall bilan biriktirilgan o‗tkazgichlar, yerga 
ulagich deb ataladi. Yerga ulanayotgan qismlar va yerga ulanish orasini bog‗lovchi 
simlarni, yer o‘tkazgichi deb ataladi. Agar yer o‗tkazgichi ikki va undan ko‗p 
bo‗lsa, ularni magistral o‘tkazgich deb ataladi. Yerga ulagichni joylashtirishiga 
qarab yerga ulanayotgan dastgohlarga nisbatan, yerga ulagich qurilmasini 
chiqarilgan va konturli turlariga ajratiladi. 
Chiqarilgan yerga ulagichlar, yerga ulanayotgan dastgohlardan uzoqroq 
joyda o‗rnatiladi va yerga ulagich yordamida biriktiriladi (32-rasm). Yerga 
ulagichlar yerda ulanadigan uskunalarga nisbatan uzoq masofada joylashgan 
sababli, yoyilib o‗tish hududidan tashqariga joylashgan bo‗ladi. Shu tufayli tegib 
ketish kuchlanish koeffitsienti birga teng bo‗ladi. Inson kuchlanish ostida bo‗lgan 
uskunaning qobig‗iga tegib ketganida qobig‗ni yerga nisbatan kuchlanishiga duch 
keladi; 
i
k
R
I
U


(V) 
(8) 
Demak, chiqarilgan ulagichlar faqat qobiqdagi kuchlanishni yo‗l qo‗yilgan 
me‘yoridan oshmagan holatida va yerga ulagich qurilmani kichik qarshiligi 
hisobiga xavfsizlik sharoitlariga javob beradi. 

---

127