Elmi redaktor: Rəvcilər: dos. E. N. Kərimo v prof. I. A. Kərimli dos. T.Ş.Şükürov
Reklamın standartlaşdırılması və uyğunlaşdırılması .............................................................. 219
Download 4.84 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Reklamın standartlaşdırılması və uyğunlaşdırılması .............................................................. 219 VI BÖLMƏ BEYNƏLXALQ MARKETİNQDƏ SATIŞ SİYASƏTİ Mövzu IS.Beynəlxalq marketinqdə satış kanallarının formalaşmasının xüsusiyyətləri ........... 223 1. Beynəlxalq satış siyasətinin tərifi və mahiyyəti ....................................................................... 223 2. Xarici ticarət üçün satış kanallarını formalaşdıran zaman əsas qərarlar ........................... 224 3. Beynəlxalq satış kanallarının çoxpilləliyi və onlara nəzarət sistemləri ................................ 226 4. Beynəlxalq satış strategiyaları ................................................................................................. 229 Mövzu 19.Beynəlxalq satış fəaliyyətinin əsas formaları ............................................................... 237 1. Beynəlxalq satış fəaliyyəti formalarının təsnifatı .................................................................... 238 2. Beynəlxalq marketinqdə ənənəvi satış formaları: birbaşa və dolayı ixrac ........................... 239 3. Dünya bazarlarında satışın təşkilində beynəlxalq birgə fəaliyyətin əsas formaları ............. 244 3. Xarici bazarlarda satış formasının seçilməsi meyarları ......................................................... 260 6. Dünya ticarətində “boz” (paralel) satış .................................................................................... 262 Mövzu 20. Beynəlxalq marketinqdə “Aykido” strategiyası və strateji alyanslar ...................... 266 1. Beynəlxalq marketinqdə “Aykido” strategiyasının mahiyyəti və anlayışı ........................ "^.266 2. “Əsrin dilemması” matrisası ..................................................................................................... 268 3. Beynəlxalq marketinqdə strateji alyanslar və onların mahiyyəti .......................................... 269 4. Strateji alyansların əsas növləri ................................................................................................ 270 5. Alyansların sosial-iqtisadi tənqidi ........................................................................................ '...273 6. Konsorsiumlar .................................................................................................................... ı ..... 274 Mövzu 21.Beynəlxalq marketinqdə ticarət evləri universal ticarət firmaları ............................ 275 1. Beynəlxalq marketinqdə satış strukturlarının üc tipi ............................................................. 275 2. BeynIxalq ticarətdə ticarət evləri (universal ticarət firmaları) və onların funksiyaları ..... 276 3. Yaponiyanın universal firmalarının xüsusiyyətləri ................................................................ 278 4. Avropa, ABŞ, Çin və Cənubi Koreya ticarət şirkətlərinin xüsusiyyətləri............................. 282 VII BÖLMƏ BEYNƏLXALQ MARKETİNQİN TƏŞKİLİYƏ İDARƏEDİLMƏSİ Mövzu 22.Beynəlxalq marketinq fəaliyyətinin təşkil edilməsi ..................................................... 285 1. Firmada beynəlxalq marketinq təşkilatının inkişafı mərhələləri .......................................... 285 2. Beynəlxalq marketinq xidmətlərinin qurulması prinsipləri................................................... 288 3. Beynəlxalq marketinq sturukturlarınm qurulması amilləri və beynəlxalq marketinqin təkmilləşdirilməsinin əsas qaydaları ............................................................................................... 292 4. Beynəlxalq marketinq xidmətlərinin qurulmasının səviyyələri və əsas tipləri .................... 292 5. Beynəlxalq marketinqin makropiramidal, çətirli və interkonqlomerat ............................... 299 təşkilat strukturları .......................................................................................................................... 299 6. Şirkətin beynəlxalq marketinq fəaliyyətinin idarəedilməsi üzrə xidmətlərinin qurulmasının optimallaşdırılması problemləri .............................................................................. 301 Mövzu 23.Beynəlxalq marketinq fəaliyyətinin səmərəliliyinə ...................................................... 306 nəzarət və onun qiymətləndirilməsi ................................................................................................ 306 1. Beynəlxalq marketinq fəaliyyətinə nəzarətin mahiyyəti və spesifikliyi ................................ 307 2. Beynəlxalq marketinq fəaliyyətinə nəzarətin əsas növləri ..................................................... 309 3. Qlobal marketinq nəzarətinin əsas mərhələləri....................................................................... 311 4. Beynəlxalq marketinq fəaliyyətinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi ............................... 313 5. Planların və təşkiletmənin təhlili beynəlxalq marketinq fəaliyyətinə nəzarətin nəticəsi kimi .................................................................................................................................................... 314 Mövzu 24. Beynəlxalq marketinq fəaliyyətinin planlaşdırdması ................................................. 316 1. ................................................................................................................................................. B eynəlxalq marketinqdə strateji planlaşdırmanın rolu ................................................................... 316 və beynəlxalq marketinq planlarının əsas növləri ......................................................................... 316 2. Beynəlxalq marketinqin strateji planlaşdınimasının konseptual modeli ............................. 319 3. Beynəlxalq marketinq planının strukturu .............................................................................. 320 4. Beynəlxalq layihələrinin, biznes-planının xüsusiyyətləri və beynəlxalq marketinq ............ 322 5. ............................................................................................................................................ Beynəlxalq marketinqdə planlaşdırmanın əsas prinsipləri və metodları ................................... 323 6. ............................................................................................................................................ Beynəlxalq marketinqdə planlaşdırma prosesi: modul variantı ................................................. 327 7. Beynəlxalq marketinq fəaliyyəti planının yoxlanması ............................................................ 330 və onun zəifliyinin qiymətləndirilməsi ............................................................................................ 330 VIII BÖLMƏ MÜASİR MARKETİNQİN AKTUAL PROBLEMLƏRİ Mövzu 25. Müasir qloballaşma prosesi və marketinqin aktual problemləri .............................. 332 1. Keçid dövrü şəraitində istehlak bazarının və marketinqin inkişaf xüsusiyyətləri ............... 332 2. Beynəlxalq marketinq xidmətinin amerikan və yapon təcrübəsi .......................................... 334 3. Müasir qloballaşma prosesinin milli iqtisadiyyata və istehlakçı ........................................... 336 davranışına təsiri və müasir marketinq nəzəriyyələri .................................................................. 336 4. Qloballaşma və seqmentləşmə problemləri .............................................................................. 340 5. İstehlakçı davranışı və onun modelləşdirilmə problemləri ..................................................... 343 6. Respublika istehlak malları bazarında marketinq tədqiqatlarının ....................................... 345 tətbiqi imkanları və problemləri...................................................................................................... 345 IX BÖLMƏ. BEYNƏLXALQ MARKETİNQƏ AİD SİTUASİYALI MƏSƏLƏLƏR 1. «Coca-Cola» kompaniyasının beynəlxalq marketinqi ............................................................. 351 2. «Procter & Gamble» kompaniyasının beynəlxalq marketinqi ............................................... 356 3. Proqram təminatı bazarında kompaniyanın marketinq fəaliyyəti ........................................ 359 4. Dünya ictimaiyyətinin gözündə yaxşı reputasiyanı necə saxlamalı? ..................................... 361 5. «Benetton» firmasının beynəlxalq reklam kampaniyası ......................................................... 362 6. Yeni diş məcunu Macarıstan bazarında ................................................................................... 365 7. Xarici bazarlarda quş yemi ....................................................................................................... 366 8. Balzam damcısı ........................................................................................................................... 366 9. Amerikalılar və avropalılar: onlar biri-birindən nə qədər uzaqdırlar? ............................... 368 10. «Bennetton» konserinin beynəlxalq marketinqi .................................................................... 370 11. Beynəlxalq marketinq və əmtəə markası ............................................................................... 372 12. Markanın xarakterinin konsepsiyasını yaradın.................................................................... 374 13. «General Motors» kompaniyasının beynəlxalq marketinqi ................................................. 377 14. Dizaynerlər xarici bazarları seçirlər ....................................................................................... 378 15. Marketinq kompleksi və xarici mühit ..................................................................................... 379 16. Xarici bazara çıxılsmmı? ......................................................................................................... 381 17. Yeniliyin xarici bazara hərəkəti .............................................................................................. 383 18. Xarici bazarlarda kenquru ...................................................................................................... 384 19. Avropada Disneylend ............................................................................................................... 385 20. «Sonnenschein» firmasının akkumiyatoru MDB bazarlarında ........................................... 386 21. “Seb Qroupes” dünya bazarında ............................................................................................ 388 Əsas terminlər lüğəti ......................................................................................................................... 391 «Beynəlxalq marketinq” fənni üzrə metodik göstəriş.................................................................... 395 Ədəbiyyat siyahısı ............................................................................................................................. 438 Müəllifdən XXT əsrdə dünya təsərrüfatının inkişafının əsas fərqləndirici cəhətlərindən biri ondan ibarətdir ki, bu dövrdə beynəlxalq iqtisadi münasibətlər daha intensiv xarakter alır. Ölkələr arasında, ayrı-ayrı regionlar arasında, iqtisadi qruplaşmalar arasında iqtisadi münasibətlər yaranır və genişlənir. Ölkələr arasında beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin daha ənənəvi və inkişaf etmiş forması xarici ticarətdir. Beynəlxalq bazar bir çox şərtlərlə müəyyən edilən spesifik xüsusiyyətlərə malik dövlət bazarının məcmusunu özündə əks etdirir. Bütün bunlar beynəlxalq marketinqin dünya bazarında rolunun getdikcə artdığını göstərir. Beynəlxalq marketinq - təşkilatın yerləşdiyi ölkədən kənarda, yəni həmin ölkənin hüdudlarından xaricdə əmtəələrin və xidmətlərin marketinqidir. Deməli, marketinqin beynəlxalq bazarda təşkilidir. Müstəqillik əldə edildikdən sonra ölkə iqtisadiyyatının başqa sahələrində olduğu kimi, Azərbaycanın xarici ölkələrdə ticarət əlaqələrində və marketinq fəaliyyətində də əhəmiyyətli dərəcədə müsbət nəticələr əldə edilmişdir. Respublikada fəaliyyət göstərən xarici firmaların, şirkətlərin, kampaniyaların və s. sayı, eləcə də ölkədə ixrac və idxal əməliyyatlarının həcmi də ildən-ilə artır. Deməli, respublikamızın beynəlxalq aləmdə olan nüfuzu yüksəlir, dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyası güclənir. Azərbaycan Respublikası hökumətinin ümumdünya ticarət təşkilatının tam hüquqlu üzvü olmaq istiqamətində xarici ticarət əməliyyatlarının beynəlxalq qaydalara uyğun şəkildə həyata keçirilməsi də nəzərdə tutulur. Respublikamızın beynəlxalq aləmdə nüfuzu artır və beynəlxalq marketinqin də əhəmiyyəti və rolu uyğun olaraq artır. Hazırkı «Beynəlxalq marketinq» kitabı ali məktəb tələbəlri, magistrlər, müəllimlər, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olanlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. Kitab 9bölmədən, 25 mövzudan ibarətdir. Burada beynəlxalq marketinqin obyektiv xarakteri, beynəlxalq marketinqin inkişaf tarixi, beynəlxalq marketinqin tədqiqat metodları, firmanın xarici bazara çıxma üsulları, beynəlxalq marketinqdə əmtəə, satış, kommunikasiya və qiymət siyasəti, Azərbaycan Respublikasında beynəlxalq marketinqin tətbiqinin xüsusiyyətləri, beynəlxalq marketinqin aktual problemləri əks olunmuşdur. Mövzuların daha aydın olması üçün situasiyah məsələlər qoyulmuşdur. Bu məsələlər məşhur firmaların marketinq fəaliyyətinin tarixinə əsaslanaraq qurulmuşdur ki, bu tələbələrin marağının artırılmasında əhəmiyyətli rol oynayacaqdır. Bundan əlavə beynəlxalq marketinqə aid terminlər və nümunəvi testlər də verilmişdir. Təklif olunan dərsliyin üstün cəhəti nəzəriyyə ilə praktikanın əlaqələndirilməsidir. Belə bir dərsliyin işıq üzü görməsi o deməkdir ki, marketinq milli iqtisadiyyatın inkişafının ayrılmaz hissəsi olmuşdur.
I BOLMƏ BEYNƏLXALQ MARKETİNQ STRATEGİYASININ İNKİŞAFI Mövzu L Beynəlxalq marketinqin mahiyyəti və fəaliyyət sferası. Mövzunun planı 1.
Beynəlxalq marketinqin obyektiv xarakteri və onun xüsusiyyətləri. 2.
Beynəlxalq marketinqin predmcti və konsepsiyaları. 3.
Beynəlxalq marketinqdən istifadənin xüsusiyyətləri. 4.
Beynəlxalq marketinqin tətbiqi səviyyələri. 5.
Beynəlxalq marketinq strategiyasının evolyusiyası. 6.
Multimilli marketinq (uyğunlaşma strategiyası). 7.
Uyğunlaşmış, differensasiyalı standartlaşmış strategiya. 8.
Qlobal marketinq (standartlaşma strategiyası). 1. Beynəlxalq marketinqin obyektiv xarakteri və onun xüsusiyyətləri Beynəlxalq marketinq - kampaniyaların xarici dövlətlərin bazarlarında marketinq fəaliyyətidir, beynəlxalq inkişaf strategiyasıdır. Amerika firmalarını beynəlxalq marketinqlə məşğul olmağa iki amil sövq edir. Birincisi, onları buna daxili bazarda marketinq imkanlarının zəifləməsi və ya konyuktu- run dəyişməsi sövq edə bilər. Bunlar məcmu milli gəlirin artım templərinin aşağı düşməsi, dövlət tərəfindən sahibkarlığa qarşı siyasətin yeridilməsi, həddən artıq yüksək vergilərin qoyulması, xarici valyutanın daxil olmasını artırmaq və ABŞ-ın xarici ticarət kəsirini ixtisar etmək məqsədi ilə, dövlət tərəfindən sahibkarların xarici bazara çıxmağa sövq edilməsidir.
xarici ticarət fəaliyyətinə cəlb oluna bilərlər. Onlar daxili bazardan çıxmayıb, xaricdə yerinə yetirilən əməliyyatlarla bağlı bütün əlavə xərclərə və problemlərə ba.xmayaraq, özləri üçün cazibədar olan xarici bazarlar tapa bilərlər. Beynəlxalq marketinqin obyektiv xarakteri aşağıdakı əsas proseslərlə şərtlənir: 1.
istehsalın və kapitalın qloballaşması və beynəlmiləlləşməsi. 2.
Dünya təsərrüfatında vahid bazar məkanının ortaya çıxması. 3.
Beynəlxalq əmək bölgüsünün inkişafı. XX əsrin ikinci yarısında dünya təsərrüfatının inkişafının əsas fərqləndirici cəhətlərindən biri ondan ibarətdir ki, bu dövrdə beynəlxalq iqtisadi münasibətlər daha intensiv xarakter alır. Ölkələr arasında, eləcə də iqtisadi qruplaşmalar arasında iqtisadi münasibətlər yaranır, genişlənir. Bu kimi proseslər beynəlxalq əmək bölgüsündə, təsərrüfat həyalının beynəlmiləlləşməsində, milli iqtisadiyyatların açıq şəkil almasının genişlənməsində, bunların bir-birini tamamlamasında, yaxınlaşmasında beynəlxalq regional strukturların inkişafı və möhkəmlənməsində təzahür edir. Beynəlxalq marketinqin dialektikası ondan ibarətdir ki, iqtisadi müstəqilliyə səy göstərilməsi və milli iqtisadiyyatın möhkəmləndirilməsi nəticə etibarı ilə dünya təsərrüfatının beynəlmiləlləşməsinə, milli iqtisadiyyatın açıq xarakter almasına və beynəlxalq əmək bölgüsünün dərinləşməsinə gətirib çıxarır. Dövlətlər arasında beynəlmiləlləşmə artdıqca, beynəlxalq ticarətin həcmi və miqyası dəyişir və genişlənir. Bey
nəlxalq mübadilə və dünya ticarəti daha sürətlə artır. Beynəlxalq istehsalın inkişafı şəraitində beynəlxalq marketinq obyektiv zərurətə çevrilir. Beynəlxalq marketinqin obyektiv zərurətə çevrilməsini dünya ticarətinin qloballaşmasının sürətlənməsi, istehsal amilləri, müasir dünya iqtisadiyyatının maliyyə xarakterinin dərinləşməsi və s. beynəlmiləlləşmə şəraitində firmanın adaptasiya olunması amili kimi çıxış edir. Beynəlxalq marketinq müəssisənin daxili bazara nisbətən xarici bazara çıxma xüsusiyyətlərində müəssisə üçün daha yüksək və ənənəvi olmayan risklər öyrənilməsində əhəmiyyətlidir. Bunu nəzərə alaraq, qeyd etmək lazımdır ki, beynəlxalq marketinq daxili marketinqə nisbətən böyük dərəcədə ekspansiyaya istiqamətlənir. Marketinqin bu iki növünü fərqləndirən aşkar xüsusi əlamətlərdən başqa digər fərqləndirici xüsusiyyətləri də göstərmək olar: Birinci, daha çox nəzərə çarpan fərq onların fəaliyyət mühitinin özünəxaslığı ilə müəyyənləşir. Belə ki, təsərrüfatdaxili marketinq əsasən daxili milli bazar proseslərini əhatə edir. Öz növbəsində beynəlxalq marketinqin fəaliyyət sferası milli və beynəlxalq bazarla, həm də öz xüsusiyyətləri ilə fərqlənən regional bazarlar və qlobal bazarlardır. İkincisi isə məhsulun istehsalı və satışı xüsusiyyətlərindəki fərqlərdir. Müəssisə özünün beynəlxalq sahibkarlıq fəaliyyətinə başlayarkən (məsələn, xarici ticarət) çalışır ki, məqsədli bazarda çatışmayan mah, ya da özünün nəyi varsa onu satsın. Beynəlxalq marketinq həyata keçirilməsində spesifik mexanizm hazırlanır ki, bu da xarici bazarın tələb etdiyi məhsulun istehsalının genişləndirilməsinə xidmət edir. Nəticədə xarici bazarda müəssisənin malının satışının və onun irəlilədilməsinin planlaşdırılmasmın spesifikası möhkəmləndirilir. Beynəlxalq marketinqin funksional təyinatı məqsədli bazarda daha yüksək səmərəlilik əldə etmək üçün istehsalın strukturuna daha rasional təsir göstərməklə müəyyən olunur. Bu təsir müəssisənin öz səylərini o malların istehsalına və xarici bazara irəlilə- dilməsinə yönəldir ki, həmin mallar üçün onun daha yaxşı şəraiti var. Belə bir təəssürat yaranır ki, həm beynəlxalq, həm də milli marketinqin son iqtisadi nəticəsi eynidir. Müasir dövrdə beynəlxalq marketinqin müasir, yeni prinsiplərindən istifadə olunur. Tamamilə aydındır ki, marketinq vəzifələrin qoyulması, məqsədli bazarların seçilməsi, beynəlxalq marketinq mövqeyinin müəyyənləşdirilməsi, marketinq kompleksinin yaradılması və marketinq nəzarətinin yerinə yetirilməsi prinsipləri öz qüvvəsində qalır. Bütün bu prinsiplər yeni deyil, lakin ölkələr arasındakı fərq çox dərin ola bilər və buna görə də beynəlxalq bazar xadimi xarici mühitdən xarici təsisatlardan baş çıxarmalı və adamların marketinqin sövqedici üsullarına necə reaksiya verməsi barəsində özünün əsaslı təsəvvürlərinə yenidən baxmağa hazır olmalıdırlar. Download 4.84 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|