Elmi redaktor: Rəvcilər: dos. E. N. Kərimo v prof. I. A. Kərimli dos. T.Ş.Şükürov
Download 4.84 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Burnuna döyəcləmə: Burnunu göstərmə: Burnunu yellətmək: Yanaqlarda barmağını fırlatmaq
- Web-server Trading floor
- Azərbaycanda İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyaları (İKT)
- Azərbaycanda İnternet şəbəkəsi
|
Qaşın qaldırılması: Göz əsdirmə: Göz vurma: Qaşın qaldırılması: Qulağın qaşınması: Qulağından tutma: Burunun ətrafmda barmaqların dairəvi vəziyyəti: Burnuna döyəcləmə: Burnunu göstərmə: Burnunu yellətmək: Yanaqlarda barmağını fırlatmaq: Yanağın sığallanması: Beynəlxalq jestlər lüğəti Tanqo adalarında bu jest «hə» və ya «mən» razıyam mənasını verir. Peruda «pul» və ya mənə ödə. Tayvanda kiminsə tərəfmə göz əsdirmək nəzakotsizlik sayılır. •
vurmaq əxlaqsızlıq sayılır. Avropada və Latın Amerikasının bəzi ölkələrində bu «ehtiyatlı ol» və yaxud «mən ehtiyathyam» mənasını verir. İtaliyada - «yaxınlığındakı centlemen arvadsifətdir» mənasını verir. Hindistanda «səmimiyyət və yaxud peşimanlıq» işarəsidir. Oxşar jest Brazi- liyada «qulağın baş və şəhadət barmağı arasında tutmaq - yüksək məbləği ifadə edir». •
Klassik amerikan işarəsi «OK»-yi (okey) burunun yanında göstərmək, Ko- lumbiyada müsahibin - «homoseksualistdir» mənasını verir. ■
edir. •
Avropada ən geniş tanınmış jestlərdən biridir, «özündən çıxmanı» ifadə edir. Daha böyük effekt üçün iki əllə edilməsi lazımdır. ■
■
Əsas məna ilə italyan tərif jestidir. •
Yunanıstanda, İtaliyada və İspaniyada «cəlbedicidir»; Yuqoslaviyada «nai- liyyət»; digər ölkələrdə isə «xəstə» və ya «arıq» mənasını verir. Bir neçə ölkədə beynəlxalq inkişafı planlaşdırarkən mədəni və yeni marketinq mühitinin digər üstünlükləri haqqında, biliklərin əldə olunmasında, kampaniya öz mütəxəssislərinə istinad edir. Yada salın ki, dünya iqtisadiyyatında ölkələr öz mədəni oxşarlıqlarına görə qruplaşırlar, bu da hansısa mənada multimilli marketinqdə ağır adaptasiya öhdəçiliyini asanlaşdırır. Sosiumun etika və etiket haqqında biliklərinin olması vacibdir. Etik normalar 39
müəyyən həcmli reklamın qəbul edilməsinə səbəb ola bilər. Etiketdə partnyorlara kiçik hədiyyələri (Şərq ölkələrində) və yaxud onların inkarını (Qərbdə), ünvanların və ya işgüzar məktubun müxtəlif yazılışını nəzərə ala bilərlər. Belə nüansların rollarının qiymətləndirilməsindəki səhlənkarlıq biznes üçün neqativ hallara səbəb ola bilər. Cəmiyyətdəki rolundan asılı olaraq din və dini adətlər kampaniyanın fəaliyyət şərtlərinə, bu və ya digər dərəcədə təsir edir. Onlar müəyyən istehlakçı davranışı və qəbuletmə qaydaları tərbiyə edir. Onlar haqqında olan biliklər isə kommunikasiya siyasətinin effektivliyini və satış dərəcəsini əsaslı şəkildə artıra bilər. Beynəlxalq marketinqdə etnosentrizm (digər etnos nümayəndələri üzərində öz etnik qruplarının üstünlüyünü inandırma cəhdi), eləcə də nolisentrizm zəruridir (rəqiblər arasında şə.xsi imicin yaranmasına səbəb olmayan yerli mülkiyyətə tam keçmə). Beynəlxalq marketinq sistemində xarici mühitə 200-dən artıq milli bazar, həm də qlobal, regional, sahə prinsipi ilə dağılmış ümumdünya bazarı daxildir. Məhz belə bir bazarda dünya arenasına çıxan müəssisə fəaliyyətini həyata keçirə bilər. Beynəlxalq marketinqin tədqiqat funksiyası müəssisənin kommersiya fəaliyyəti üçün, onun biznes fəaliyyəti üçün daha çox imkan olan potensial bazarın dərindən öyrənilməsinə xidmət edir. Beynəlxalq marketinq tədqiqatlarının əsasını informasiya təminatı təşkil edir. Buraya beynəlxalq marketinq sisteminin bütün elementlərinin vəziyyəti və dinamikası haqqında informasiyanın kodlaşdırılması və axtarışı, məlumatların saxlanmasının təşkili, marketinq sənədlərinin tərtibinin kompleks vasitələri və metodları daxildir. Mütəxəssislərin fikrincə, beynəlxalq marketinq sferasında qərarların qəbulu və sahibkarlığın məqsədinin əsaslandırılması obyektiv və subyektiv amillərin təsiri altında formalaşır. Obyektiv amillərə əmtəə-bazar münasibətləri və beynəlxalq mühit göstəriciləri aiddir. Subyektiv amillər isə beynəlxalq sahibkarların şəxsiyyət xarakteristikası ilə müəyyən edilir.
Beynəlxalq marketinq tədqiqatlarım aparmaq məqsədi ilə həm daxili hesabat sistemindən, həm də cari xarici informasiyalar sistemindən istifadə etmək lazımdır. Beynəlxalq firma öz problemini müəyyənləşdirdikdən sonra bu problemin həlli üçün məlumatlar yığmağa başlayır. Məlumatın növü, mənbəyi müəyyənləşdirilir. Məlumatlar öz mənbəyinə görə təkrar və ilkin olurlar, bu məlumatlar həm kəşfiyyat xarakterli tədqiqatlarda, həm də daha dərin tədqiqatlarda istifadə olunur. Beynəlxalq marketinqin xüsusiyyətlərindən biri odur ki, tədqiqatlarına təkrar məlumatlar ilkin təsir edir. Belə məlumat mənbələrinə əvvəlcə hansısa bir məqsəd üçün istifadə edilmiş məlumatlar daxildir. Daxili informasiya mənbələrinə müəssisənin öz gücü ilə yığılan informasiyalar daxildir. Bura əvvəlcə keçirilmiş hər hansı tədqiqat üçün toplanmış məlumatlar, işgüzar yazışmalar üzrə beynəlxalq əlaqə cəhdləri, məqsədli bazara aid olan texniki sənədləşmələr, xarici mənbələr, firmadan kənarda yerləşən xarici marketinq mühitini xarakterizə edən amillər daxildir. Beynəlxalq marketinqdə xarici məlumat mənbələri kimi, hər şeydən əvvəl, aşağıdakılardan istifadə olunur. -
-
milli statistik sorğu kitabları; -
ümumi iqtisadi və kommersiya informasiyaları çıxan dövrü nəşrlər; -
xarici ticarət təşkilatlarının marketinq nəşrləri; -
əsas firmaların məhsullarının beynəlxalq prezentasiyası, yarmarkalar, sərgilər; -
reklam nəşrləri və s. 40 Xarici mənbələr kommersiya və qeyri-kommersiya olmaqla iki yerə bölünür. Məsələn, «Dan and Bredstreet» kampaniyasının biznes-sorğu kitabı, kommersiya xarakterli, AİB-n xidmət məlumatları isə qeyri-ticarət xarakterli məlumatlardır. Praktiki olaraq bütün inkişaf etmiş ölkələrdə təkrar məlumatları aşağıdakı mənbələrdən almaq olar: -
dövlət statistikası, hökumət hesabatlarından; -
ticarət və texniki nəşrlərdən; -
ticarət və tədqiqat assosiasiyalarının jurnallarından; -
Ticarət Palatasının hesabatından. Təkrar məlumatlar çatışmadığı halda tədqiqatın sahəvi metodundan istifadə olunur: anket, müşahidə, eksperiment. Xarici bazarın sahəvi tədqiqatının əsas problemi onların yüksək dəyəri və ayrıca bazar üzrə tədqiqat nəticələrinin uyğunluğunun təmi- natmdadır. Bununla əlaqədar olaraq beynəlxalq marketinq, beynəlxalq bazarın tədqiqatının keçirilməsi üçün lazım olan maliyyə resurslarının vacibliyini dərin əsaslandırılmış səbəblərini göstərməlidir. Bu problem müəssisənin məqsədli bazarda müvəffəqiyyət qazanması ehtimalı az olduğu və firmanın tədqiqat üçün maliyyə imkanları məhdud olduğu halda daha da kəskinləşir.
Beynəlxalq marketinqdə istifadə olunan əsas informasiya şəbəkələri: internet, ekstranet, intranetdir. Beynəlxalq fəaliyyəti müvəffəqiyyətlə həyata keçirən kompaniyada müxtəlif informasiya şəbəkələrindən istifadə olunur. Aşağı
Müdafiə dərəcəsi Yüksək
İnternet
Ekstranet
Intranet
Şirkət Maksimum Əhatə dərəcəsi Minimum Bütün dünya Partnyorlar və istehlakçılar Şirkətin bölmələri Beynəlxalq marketinq fəaliyyətinin təşkilində bütün bu şəbəkələr dünyəvi xarakter daşıyır və onun coğrafiyası həmin kompaniyanın olduğu yerdə bütün dünya ölkələrində yayılır. 41
internet və ya bütün dünya üzrə informasiya şəbəkəsi ABŞ-da ilkin olaraq hərbi məsələlərin həlli üçün, sonra isə kommersiya məqsədi üçün işləşmişdir. Nəticədə bütün dünya göstəricilər bankı və bütün dünya məlumatlarını yayan, informasiya axınlarını birləşdirən əlaqələr qlobal virtual dünya meydana gəldi. “Dünya hörümçək toru” hazırki zamanda dünyada informasiya mühitində lider mövqe tutur.
“Dünya hörümçək toru” bütün dünya üzrə paylaşmış və birləşmiş informasiya şəbəkələrinin göstəriciləri yerləşmiş milyonlarla məlumatlardan istifadə etməyə imkan verir. İnternet beynəlxalq marketinq məlumatlarının alınmasına elektron ticarətin aparılmasına ictimaiyyətlə əlaqələri və reklamı həyata keçirməyə yeni məhsulların işlənməsinə imkan verir.
kompaniyalar, topdan ticarət firmaları, xammal göndərənlər və s.) birləşdirən şəbəkədir. Bu kontragent kompaniyalar şaquli istehsal və satış əlaqələrini birləşdirən fırmalararası birliklərə daxil olan və sahələrarası xarakter daşıyan kompleks şəbəkədir. Sahələrarası xarakter kontragent kompaniyalar (iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində) tərəfindən yaranan və yüksək səviyyədə sifarişlərin hesabların ödənilməsi haqqında alınan məlumatların və real vaxt rejimində şəbəkəyə gələn ziyarətçilər arasında ünsiyyət təmin olunur. Ekstranet şəbəkəsi həm də kompaniya və onun istehlakçılar ilə əlaqələri təmin edir. İnternetlə bir sırada ekstranet də elektron ticarətin yaradılmasında böyük əhəmiyyətə malikdir. Ekstranet kompaniyanın partnyorları onun daxili şəbəkəsinin müəyyən hissəsinə daxil olmaq imkanı verir. Ekstranet xüsusi, amma çox da geniş daxilolma üçün açıq olmayan, sırf tanışlıq xarakterli olmayan müxtəlif məlumatlara malik olur. Buna görə də ekstranetə daxil olmaq üçün qeydiyyat və xüsusi parol-protokol tələb olunur. Ekstranet təkcə kompaniyanın işgüzar əlaqələrinin effektivliyini yüksəltmir, ak- tivləşdiiTnir, eləcə də biznes üzrə yeni partnyorlar, müştərilər cəlb etməyə imkan verir və onlara öz informasiyalarının müəyyən bir hissəsinin istifadə edilməsinə imkan verir. Bu şəbəkə İnternet-protokol və u’vnr bazasında yaradılır ki, bu şəbəkələr çox dəqiq olaraq kənardan daxilolmaladan müdafiə olunmuşdur. Kompaniya ekstraneti yaradarkən öz intraşəbəkəsindən istifadə etməlidir və eləcə də əmtəənin bütün hərəkət dairəsini avtomatlaşdırmalıdır: xammal —»■ hazır məhsul —> satış təsilatı —> istehlakçı, onun sifarişləri, ödəmələri və çatdırılmaları daxil olmaqla şəbəkəyə qoşulma ancaq qeydiyyata almaqla mümkündür. Ekstranet verilmiş firmanın məlumatları əsasında yaradıla bilər və ya hər hansı ayrıca təşkilat yarada və idarə edə bilməsi üçün onun kənarına köçürülə bilər. Axırıncı variant daha dayanıqlı müdafiə vəd edir ki, kompaniyanın məlumatları kənardan daxilolmalardan qaçmır və kompaniya öz əsas fəaliyyətindən yayınmır. intranet - bir kompaniya və ya bir qrup kompaniya çərçivəsində kənardan daxilolma mexanizmi vasitəsi ilə kənar lokal şəbəkələrin birləşdirilməsidir. Adətən bir qrup kompaniyalar daxili üfiqi şəbəkəsidir. Əsas təyinatı bütün kompaniya onun bütün üzvləri, həm də ümumi sxemdə və vahid kriteriyada informasiyaların işlənməsi üçün istehsal, satış üzrə statistik məlumatların toplanması və yığılması üçündür. Onlar kənardan daxilolmalardan ciddi qorunur. İntrasct informasiyaların yerləşdirilməsi yayılması üçün Web imkanlarından istifadə etməyə imkan verir. 42
intranet kənardan qoşula bilmir və kənar şəxslərin və təşkilatların daxil olmasından qorunur. Daxili şəbəkənin qorunması kod və siqnallar yığımından ibarət protokola, hansı ki, onların köməyi ilə kompyuterlər bir-biri ilə əlaqə saxlayır və məlumat ötürürlər. intranet ixtisaslaşmış lokal göstəricilər baza və şəbəkəsindən ucuzdur. Amerikan kompaniyalarının 2/3-si daxili korporativ idarəetmədən və beynəlxalq marketinq sistemli intranetdən istifadə edirlər. Belə şəbəkə idarəetmədə və istifadədən sadədir və etibarlıdır. İntranetin köməyi ilə əməkdaşlar müxtəlif növ informasiyalardan birgə istifadə imkanı əldə edirlər. Bundan başqa şəbəkə müxtəlif bölmələr arasında maraqlı məsələlər üzrə öz aralarında tez və səmərəli əlaqə saxlamağa imkan verir və bu zaman əmin olurlar ki, bu məlumatlar digər kənar şəxs və təşkilat üçün əlçatmazdır. Beynəlxalq marketinqin tədqiqat mexanizmində xüsusi bir rolu internet oynayır. O, bu gün ən cəlbedici, əlçatan məlumat və kommunikasiya vasitəsidir ki, o bazarlar, alıcılar və rəqiblər haqqında məlumatların alınmasına imkan verir. İnternetdə göstəricilərin elektron mübadiləsi qiymətə görə, həm də əldə olunma sürətinə görə ənənəvi üsullardan daha effektlidir. O, informasiya mübadiləsinə, müqavilələrin bağlanmasına, real vaxt rejimində maliyyə hesabatlarının həyata keçirilməsinə imkan verir. Belə ki, subyekt kimi fiziki və hüquqi şəxs çıxış edir (maliyyə institutları, istehsalçıları, mal və xidmətlər, alıcılar və malgöndərənlər). 90-cı illərin sonunda 500 milyondan çox adam dünyada internetdən istifadə edirdi. 2000-ci ildə korporativ personal kompüterlərin bütün dünya üzrə 75%-i internetə qoşuldu. Bir neçə göstəricilərə görə yeni minilliyin əvvəllərində qlobal elektron bazarının həcmi 600 mld. dollardan 1,3 trilyon dollara catacaqdır. İnternet-kommersiya digər dünya təsərrüfatı sektorlarından daha dinamik inkişaf edir. Kampaniyaların rəqabət mübarizəsi prosesində daim mövcud texnologiya, o cümlədən tədqiqat, axtarış texnologiyaları iştirak edir. Dünya şəbəkəsi (World Wide Web) internetin köməyi ilə marketinq tədqiqatlarında əsas və tez-tez istifadə olunan sektorudur. WWW-nin köməyi ilə beynəlxalq bazarın tədqiqatının yeni effektiv mexanizmlərindən istifadə mümkün olur. İnternetin köməyi ilə lazımi informasiyaların toplanması üçün istifadə olunan bir sıra mexanizmlərə baxaq. İnformasiyaların axtarılmasının vacib üsulu axtarış sistemləridir. Məsələn, «yandex.ru.», «qooqle.com.» kimi. Onlar internetdə Web-server və Web-saytda indeksləri saxlayırlar. Çatışmayan cəhət olur ki, axtarış sistemi verilən hər bir suala adətən çoxlu miqdarda məlumat verir ki, onun da az bir hissəsi faydalı olur. «Sarı səhifələr» (Yellow pages) telefon sorğu kitabçalarının analoqu hesab olunur. «Sarı səhifələr»də adətən biznes kampaniyanın, onun loqotipinin, 1-2 illüstrasiya və firmanın koordinatları haqqında qısa məlumat verilir. Standart xidmət biznesin adını, telefon nömrəsini, faksı, elektron poçtun nömrəsini, həm də firmanın internetdə Web-səhifəsində onların iştirakı ilə qeyd olunur. Beləliklə «Sarı səhifələr» kommersiya fəaliyyətinin hansısa bir noxai üə məşğul olan firmanın axtarışı üçün çıxış nöqtəsi ola bilər. Praktiki olaraq istənilən fəaliyyət sahəsi üçün internetdə serverlər mövcuddur ki, (Jump station) bunlarda istənüən fəaliyyət sahəsi üçün təcıii- bi informasiya ehtiyatlarının hiper mətn ssılkalarmın siyahısının geniş xülasəsi verilir. Belə serverlər lazımi mətn üçün məlumat axtarışında əsas kimi istifadə olunur. Ümumi təyinatlı kataloqlardan başqa müəssisənin ixtisaslaşmış kataloqları da 43
mövcuddur. Müvafiq bölmədə istehsalçı firma istehsal etdiyi məhsul haqqında məlumatların qeydiyyatından sonra, potensial alıcılar üçün firmanın məhsulu Web-sayt və ya serverə baxmaqla əldə olunur. Beynəlxalq marketinqdə «On-line - çat» mexanizmi istifadə olunur ki, bu da real vaxt rejimində çoxlu insanların eyni vaxtda ünsiyyətinə imkan verir. Son vaxtlar bundan daha çox işgüzar ünsiyyətdə və mütəxəssislərin ilkin axtarışında elektron elan lövhəsindən istifadə edilir ki, orada dünyanın müxtəlif hissələrindən işgüzar partnyorlarm axtarışı, öz məhsulunun reklamını vermək üçün potensial müştərilərini öz firması ilə tanış etmək üçün istifadə olunur. İnternetin imkanları işgüzar partnyorlar bazasını genişləndirir və bazar tədqiqatlarının keçirilməsini nəzərə çarpacaq dərəcədə yüngülləşdirir. Məsələn, serverdə məşhur marketinq kampaniyası World Market Watch ( http://www . wmw.com/) də müxtəlif dünya ölkələrinin tədqiqinin materiallarını əks etdirən geniş göstəricilər bazası var. Web-server Trading floor müxtəlif ölkələrdə biznes partnyorlarm axtarılması üçün geniş imkan yaradır. Web-server ( http://www.rub.com/rtc ) də işgüzar partnyorlar siyahısı üzrə məlumat tapmaq olar. Marketinq kampaniyası olan Market Research, Inc, Web-serverində əmtəələr üzrə qiymət tendensiyası üzrə cari monitorinq keçirilməsində dünya birjalarında qiymətin dinamikası haqqında qrafik məlumat nümayiş olunur. İnternet saytlarında bir çox ölkələrin aparıcı kampaniyalarının məlumatlarını tapmaq olar.
-
«Kompas»m beynəlxalq göstəricilər bazası ( http://www 2 Kompass.com) - özündə 60 ölkənin 1,5 milyon kompaniyasının göstəricilərini və 23 milyon müxtəlif mal növlərini əks etdirir. -
www.wtca.orq /) - 180 ölkədən 300 üzvünü əhatə edir və 140 min idxalçı və ixracatçının kataloqunu təklif edir. -
«Kim nə qoyur?» İşgüzar şəbəkəsi - ( http://www3 Wiwonline .do?/wiw/us) özündə 223 min Bif iştirakçısını birləşdirir. -
kampaniyasının sərbəst məlumatlarını təklif edir. -
Beynəlxalq ticarət mərkəzinin baza göstəriciləri (Cenevrə, İsveçrə, http://wwwn
tracen.org),təkcə kompaniyalar haqqında məlumatları deyil, həm də internetdə oxşar saytların kəsişməsi ssılkalarmı əks etdirir. Bir çox mal kompaniyaları, assosasiyalar, ittifaqlar internetdə yarmarkalar, sərgilər, seminarlar və s. keçirilməsi haqqında məlumatları yerləşdirirlər: -
Eventsource ( http://www . Eventsource/com) - 55 min ticarət yarmarkası, sərgisi, seminar göstəriciləri bazasını; -
http://www . tsntral.com)- 20 min müxtəlif yarmarka, 3 min konferensiya və seminarın keçirilməsi haqqında məlumatları verir. «Biznes-Biznes» kommersiya ixtisaslaşmış saytı diqqət çəkir. Belə sayta girərkən öz firman haqqında olan məlumatları da yerləşdirmək imkanları haqqında da düşünmək lazımdır. Bazar iqtisadiyyatının hazırki səviyyəsində Azərbaycanda İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyaları (İKT) sahəsi sürətlə inkişaf etməkdədir. Azərbaycan strateji tərəfdaş kimi BMT-nin inkişaf proqramı ilə ölkədə İKT-nin inkişafını təmin etmək üçün bir sıra layihələr həyata keçirir. Bu layihə çərçivəsində hazırlanmış 2003/2012-ci illər üçün Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları üzrə Milli Strategiyası təsdiq edilmişdir. Keçən müddət ərzində Respublikamızda İKT-nin 11 regional informasiya mərkəzi ya 44
radılmışdır ki, onun da əsas məqsədi rayon əhalisinin İnternet vasitəsi ilə informasiya çıxışım təmin etmək, əmək və sahibkarlıq fəaliyyətinin müxtəlif sahələrinə İKT-nin tətbiqini gücləndirməkdən ibarətdir. Son illərədək Azərbaycanın internetdə praktiki olaraq kommersiya layihələri olmamışdır. Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları üzrə MiUi Strategiyasının tələblərinə uyğun olaraq hal-hazırda «Şəbəkə»də dövrij^ənin əsas hissəsi istehsal texniki təyinatlı məhsulların satışı və birgə biznes layihələrinin İnternet vasitəsilə təşkilindən ibarətdir. İndi respublikamızda şirkət və firmaların əksəriyyəti fəaliyyətlərinin bütün mərhələlərində, xüsusilə marketinq fəaliyyətində internetdən istifadə edirlər. Bəzi mənbələrdən məlumdur ki, 2005-ci ildən Azərbaycanda internetdən istifadə edənlərin sayı artır, yarım milyondan artıqdır. Bu çox böyük göstərici olmasa da, Azərbaycanda İnternet
Xarici bazarın öyrənilməsi və mənimsənilməsi üzrə ən vacib mexanizm beynəlxalq ticarət informasiya-işgüzar mərkəzi olan - Trade point (TR)-dir. TR YUNKTAD-in (Ticarət və inkişaf üzrə konfrans) dünya ticarətinin inkişafına yönələn proqramdır. Müasir dövrdə bu proqram 120-dən artıq ölkəni əhatə edir ki, onlarda 180-dən artıq TR fəaliyyət göstərir. Rəsmi qlobal şəbəkə olan TR BMT-nin 1994-cü ildə ABŞ-da (Kolombus şəhəri) beynəlxalq ticarətin səmərəliliyinin yüksəldilməsi məsələləri üzrə simpoziumda bəyənilmişdir. Proqramın pilot layihəsi 1995-ci ildə Mavritaniyada buraxılmış və nəticədə çox müvəffəqiyyətlə qarşılanmışdır.
Marketinq tədqiqatlarının aparılması üçün kompaniya özünün xüsusi marketinq tədqiqatları şöbəsini yaradır. Amma bir qayda olaraq ən iri kompaniyalar belə tam dəyərli marketinq tədqiqatlarının aparılması üçün lazımi imkanlar və ehtiyatlara malik olmur. Marketinq tədqiqatları şöbəsi və ya marketoloq kompaniyanın strukturunda bir tərəfdən tədqiqatın vacibliyini rəhbərliyə çatdıran, digər tərəfdən isə cəlb olunmuş tədqiqat kompaniyalarının fəaliyyətini əlaqələndirən həlqə rolunu oynayır. Bir qayda olaraq «Procter and Gamble», «Unilever» və sair kimi iri kampaniyaların marketo- loqları tədqiqatçı kampaniyalar qarşısında məsələ qoyur, tədqiq olunan parametrlərin toplusunu müəyyənləşdirir və alınan nəticələri təhlil edir. Amma təcrübə göstərir ki, yerli bazarda işin spesifikası və standart olmayan texnologiyalardan tədqiqat məqsədi ilə istifadə olunması xarici kampaniyalar üçün ciddi maneəyə çevrilir. Belə halda verilmiş bazarın xüsusiyyətləri bazarda sifarişçinin müvəffəqiyyətini təmin edən real ötürücü ola bilər. İstənilən istehlak bazarında olduğu kimi, marketinq tədqiqatları bazarında da, müştərilərə müxtəlif tipdə və variantda keyfiyyətinə, qiymətinə verilən dəyərə görə, bazarın inkişaf səviyyəsinə görə, tədqiqat texnologiyalarını təklif edirlər. Bu gün əksər ölkələrdə marketinq tədqiqatları sahəsində xidmət göstərməklə məşğul olan şirkətlər və agentliklər mövcuddur. Belə təşkilatların bir neçə əsas tipini ayırmaq olar: 1.
Müxtəlif ölkə bazarlarında tam tədqiqat xidməti göstərən beynəlxalq şəbəkə agentliyi. 2.
Müxtəlif ölkələrdə eyni bir bazarın tədqiqilə məşğul olan beynəlxalq şirkətlər. 3.
Bazarda və ya bazarın konkret seqmentində tam tədqiqat xidməti göstərən yerli şirkətlər. 4.
Ümumilikdə, belə nəticəyə gəlmək olar ki, biznesin beynəlxalq praktikasında mar 45
ketinq tədqiqatlarına tələbat artmışdır. Təşkilatın hansı üsulla tədqiqatlar toplanmasından asılı olmayaraq, bir daha qeyd edək ki, beynəlxalq bazarda məlumatlar, milli bazarlardan daha çox əhəmiyyət kəsb edir
Download 4.84 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|