ҚƏнигелик шеберлик

 

6-Maruza: Konstruktsiyalarni montaj qilish jaraёnlari tarkibi: texnikaviy va sifat h’olatini 

tekshirish, vaqtincha kuchaytirish, ilmoqqa ilish, kwtarish va wrnatish, vaqtincha 

mustah’kamlash, twg’rilash, doimiy mah’kamlash bilan tanishtirish va wrgatish. 

     Tayanch iboralar: stroplar, traversa, detal, qamrov moslamalari, koush. 

Maruza rejasi: 

     1. Konstruktsiyaning texnikaviy va sifat h’olatini tekshirish, vaqtincha kuchaytirish. 

     2. Konstruktsiyani ilmoqqa ilish, kwtarish va wrnatishdan oldin vaqtincha mustah’kamlash 

va twg’rilash. 

     3. Doimiy mah’kamlash bilan tanishtirish. 

Maruza mazmuni: 

         Elementlarni sifatini tekshirish va kwtarishga tayёrlash. Temir-beton 

konstruktsiyalar omborida ishlaydigan montajchilar (kranga iluvchilar) ularni kwtarishga 

tayёrlashda ularning sifatini tekshirishadi. 

       Tashqi  kwzdan  kechirishda  betonda  singan va darz ketgan joylar ywqligi, montaj 

ilgaklarining yaroqliligi, armaturalarning betondan chiqqan joylari qayrilmaganligi, quyma 

metall detallarga beton ёpishib qolmaganligi tekshiriladi. Ywl qwyilgan meёrdan ortiq darzli 

va boshqa nuqsonli detallar kran ёrdamida “Brak” ёzuvli taxlamga qwyiladi.  

       Egilgan armaturalarni yaxshisi, armatura kaliti bilan twg’rilagan maqul, bunda sterjenga 

tegib turgan betonning sinishiga ywl qwymaslik kerak. Qotib qolgan beton qirg’ich va bolg’a 

bilan ketkaziladi. Quyma detallar qwshimcha ravishda metall chwtka bilan tozalanadi. 

       Loy,  qor  va  muz  chwtka  bilan  tozalanadi, qirg’ich bilan qiriladi, swngra supurgi bilan 

supurib tashlanadi. Qor va muzni qaynoq suv quyib eritish, panellar sirtidagi muzni olov ёqib 

eritish taqiqlanadi. 

       Kranga ilish. Montaj qilinadigan konstruktsiyalarni yuk kwtarish mashinasi ilgagiga 

vaqtinchalik ilish kranga ilish deb ataladi.  

       Detalni ilishdan oldin montajchi yuk og’irligi va xarakteriga mos qamrov moslamalarini 

tanlaydi va uni kran ilgagiga osadi, faqat shu yuk (element) uchun mwljallangan qamrov 

moslamalarigina ishlatiladi.  

       Swngra  montajchi  detal  qistirmalar  ёki asosda erkin turganligiga ishonch h’osil qiladi. 

Muzlab  ёpishib qolgan detallar lom bilan suriladi. Bu h’olda krandan baland detallarni 

ag’darilishdan asrash uchungina foydalanish mumkin.   

      Kwpchilik beton va temir-beton detallar ichiga qwyib ketilgan montaj ilgaklaridan ilinadi. 

Kwtarish moslamasining ilgagi detaldagi ilgak orasiga bemalol kirishi kerak. Kran ilgagini 

detal ilgagiga tashqi tomondan  uning og’irlik markazi tomonga kiritiladi. Aks h’olda kran 

ilgagining  eh’tiёt qulfi detal kwtarilaёtganda ilgak ichiga tushib ketishi mumkin.      

      Kwtarish  moslamasi  detalning  tegishli   vaziyatiga kwtarish uchun mwljallangan barcha 

elementlariga mah’kamlanadi. Yukni ilish uchun foydalaniladigan kwp tarmoqli simlarning 

uchlarini montajchi shunday mah’kamlab qwyishi kerakki, kran ёrdamida yuk surilganda bu 

uchlari ywlda uchragan narsalarga tegmasin. Kwtarish simlari twg’ri tanlanganda sim 

tarmoqlari orasidagi burchak yuk kwtarilaёtganda  90° dan oshmasligi kerak. Kranga iluvchi 

quyidagi qoidaga rioya qilishi kerak: buzuq  yuk qamrash moslamalaridan foydalanish 

mumkin emas; buzuq moslamalarni wzi bilgancha tuzatish taqiqlanadi.     

     Konstruktsiyani joydan-joyga gorizontal ywnalishda kwchirganda er sirtidan,  twsiqlardan 

0,5 m balandroqdan olib wtish kerak. Yukni kajavalar ustidan olib wtish taqiqlanadi. Besh 

qavatdan baland binolar qurishda konstruktsiyalarni odamlar ishlaёtgan oraёpma tepasida 

siljitishga  ёki montaj qilish uchun  bosh injenerning buyrug’i bwlishi h’amda bu ishlarni 

xavfsiz bajarish uchun  tegishli tadbirlar kwrilgan bwlishi lozim.   

Konstruktsiyalarni kwtarish va wrnatish 

 

Konstruktsiyalarni kwtarishning umumiy qoidalari quyidagilardan iborat: 

 

Kwtarish h’aqida signal berishdan oldin iluvchi detal yaxshilab ilinganligiga va uni 

kwtarishga h’ech narsa xalaqit bermaёtganligiga ishonch h’osil qilishi kerak, konstruktsiyada 

mah’kamlanmagan detallar ywqligini, begona narsalar ywqligini, kwtarish vaqtida biror 

narsaga ilinib qolmasligini tekshirish kerak. Kranning chidamliligiga h’am ishonch h’osil 

qilish kerak. Agar montaj wziyurar strelali kran ёrdamida bajariladigan bwlsa, kran 

strelasidagi yuk kwtaruvchanlik kwrsatkichiga qarab strela qulochi yuk massasiga mosligiga 

ishonch h’osil qilish kerak. 

 

Detallar vertikal bwyicha kwtariladi va tushiriladi. 

Detalni 

kranda                                 

tortqilar  ёki qwl bilan tortish taqiqlanadi. Ayniqsa, kassetalarga wrnatilgan elementlar 

eh’tiёtlik bilan kwtariladi. Bu h’olda vertikal ywnalishdan xiёl og’ish h’am bu qurilmalar va 

elementlarning wzi shikastlanishiga, sinishi, darz ketishiga sabab bwlishi mumkin. Kran bilan 

erga  ёpishib qolgan, tuproq tagida qolgan, boshqa elementlar twsib qwygan yuklarni erdan 

uzish taqiqlanadi. 

 

Oldin elementlarni 200...300 mm balandlikka kwtarib, ilgaklarning twg’ri ilinganligi, 

stroplarning bir tekis taranglanganligi, kranning  chidamliligi, tormozlarning ishlaёtganligi  

tekshirib kwriladi. Shundan keyingina kwtarishga signal  beriladi. Agar stroplarni twg’rilash 

kerak bwlsa, yuk erga tushiriladi – yuk  kwtarilgan  h’olda stroplarni twg’rilash mumkin 

emas.       

 

      Omborda  elementlarni  kwtarish  va  surish h’aqidagi signallarni  iluvchi, montaj 

qilinaёtgan binoda esa zveno boshlig’i beradi. Agar ular bir-birini kwrishmasa, qwshimcha 

signalchi  belgilanib, u ikkalasiga h’am kwrinadigan joyda turadi. Kran mashinisti barcha 

kwrsatmalarni  faqat bir kishi – omborda iluvchi bino ustida montajchilar zveno boshlig’i 

beradi. Kran  mashinisti  kimning buyrug’ini  bajarish kerakligini bilishi uchun pastdagi 

signalchi  va  yuqoridagi zveno boshlig’i chap qwllariga “Signalchi” ёzuvli sariq  mato  

bog’lab olishadi. Shartli signallar qwl h’arakatlari bilan ёki  qizil ёki  sariq  bayroqcha  

ёrdamida beriladi. (Jadval). “Twxta” signalini  (avariya  twxtashi) xavfini sezgan  h’ar qanday  

xodim   berishi  mumkin.  Bu  h’olda  kran  mashinisti   yukni  kwtarish  ёki  tushirishni, 

kranni surishni, strelani  burishni  darh’ol  twxtatishi kerak. 

 

 

 

 

 

 

G’ishtin binolarning yig’ma konstruktsiyalari  loyih’ada  kwrsatilgan vaziyatda 

“kwtarilgan” usulda wrnatiladi.  Bu usulning  moh’iyati shundaki,  konstruktsiyani  kran  

bilan wrnatish  joyi ustiga keltiriladi, swngra tushiriladi va stroplarni bwshatmasdan turib  

tekshiriladi va loyih’ada kwrsatilgan vaziyatda mah’kamlanadi. Boshqa xil binolarning 

konstruktsiyalarini  montaj  qilish  uchun  h’am  bu  usul  keng  qwllaniladi. Bu  usul  shunisi  

bilan xarakterliki,  butun  montaj  qilinadigan  elementlarning  massasi  butunlay  montaj  

kraniga tushadi.    

     Detallarni wrnatishdan oldin ular uchun joy  tayёrlanadi. Asos  axlatdan  tozalanadi,  axlat  

yashikka  solinadi  va pastga  tushirilib  maxsus  ajratilgan  joyga  qwyiladi. Axlatni  pastga  

tashlab  yuborish  mumkin  emas,  aks  h’olda  u  asosiy konstruktsiyalarni  ifloslantiradi  va 

baxtsiz  h’odisa  rwy  berishi  mumkin.  Tozalangan  asosga  qorishma  twshamasi  ёyiladi.   

     Wrnatiladigan  detal  shu  ёyilgan  qorishma twshamasi ustiga butun tayanch  sirti bilan  

tushiriladi. Konstruktsiyalar tayanchlarga ёki oldin  montaj  qilingan  elementlarga  

mah’kamlangandan  keyingina  krandan  bwshatiladi. 

 Konstruktsiyalarni tekshirish va vaqtincha  mah’kamlab qwyish maqsadida 

ishlatiladigan moslamalar. 

      Konstruktsiyalar    vaqtinchalik    ёki  doimiy mah’kamlanishi mumkin. 

 

Konstruktsiyalarning  vaziyatini  geodeziya asboblari  ёrdamida   yaxshilab  tekshirish lozim  

bwlgan h’ollarda  konstruktsiyalar  vaqtinchalik  mah’kamlanadi. Elementlar  ponalar,  

qisqichlar, konduktorlar   bilan  vaqtinchalik  mah’kamlanadi. Ular montajchilarning meh’nat 

unumdorligini oshirishga ёrdam beradi.  

    Sanoat binolarini qurishda quyidagilardan foydalaniladi:  

    doimiy tortqilar (raschalki); 

    konstruktsiyalarning  bikirligi  juda  kam tekislikda mah’kamlab qwyish uchun 

mwljallangan;  

    farkopf  (tortuvchi  mufta)lar    tortqilarni taranglash  va konstruktsiyalarni tekshirib 

twg’rilash uchun xizmat qiladi;  

    vintli ponalar ustunlarni devor chuqurchasiga  wrnatib qwyish uchun mwljallangan;  

    universal  strubtsinadan  poydevor  twsinlari va devor panellarini vaqtincha mah’kamlab 

qwyish maqsadida foydalaniladi;  

    konduktor twsin va fermalarni ustunlar kallaligiga vaqtincha wrnatib mah’kamlash uchun 

xizmat qiladi; 

    kergilar ferma ёki twsinlarni vaqtincha mah’kamlab qwyishda ishlatiladi.  

   Fuqaro binolarini  barpo etishda foydalaniladigan moslamalar;  

   tirgovichlar-sinchsiz  binolarda  devor  panellarni  vaqtincha mah’kamlash  va tekshirib 

twg’rilash uchun ishlatiladi;  

   montaj kashaklari qamragich, tortuvchi mufta va strubtsinadan tuzilgan bwlib, tashqi va 

ichki devorlar panellarini vaqtincha  wzaro mah’kamlab qwyish uchun ishlatiladi; 

   montaj tayanchlari payvandlab yasalgan uchburchak shaklidagi chorchwpdan iborat bwlib, 

ikkita qisuvchi vinti (strubtsinasi) bor; devor panelini chetidan mah’kamlash uchun 

qwllaniladi;  

 

 

 

qwsh strubtsina  uchlariga  P-simon strubtsinalar sharnirli biriktirilgan tortuvchi 

 

muftalardan  iborat, tashqi devorlarning panellari sinch ustunlariga shunday moslama 

ёrdamida vaqtincha mah’kamlab qwyiladi;  

   uchlarida  strubtsinalari  bwlgan  gorizontal kashak ichki devorlar panellarini mah’kamlab 

qwyish uchun ishlatiladi;  

   wq fiksatorli shtangalar bu naysimon kashak bwlib, bir uchida vintli qisqichi va ikkinchi 

uchida qwshni  shtangaga ulaydigan qulfi bor;  bu xildagi moslamalar yirik panelli binolarda 

kwndalang ichki devorlarni  reja wqlarga mos ravishda  wrnatishga h’amda vaqtincha 

mah’kamlab qwyishga imkon beradi;  

   pardevorlarni  mah’kamlaydigan  moslama  shvellerlardan payvandlab yasalgan ushlagich  

kwrinishida bwlib, xariga biriktiriladigan vintli tortqisi bor;       

   belbog’dan  xarini  ustunning  konsollariga vaqtincha biriktirib qwyish maqsadida 

foydalaniladi;  

   juft strubtsinali belbog’ tashqi panellarni vaqtincha biriktirib qwyish maqsadida ishlatiladi;  

   ustunlardan (yuqori va pastki tomonlarida uchbrchak shaklidagi tayanchlari bor) balkon 

plitalari va soyabonlarini mah’kamlab qwyish uchun foydalaniladi.  

     Montaj  jih’ozlari  konstruktsiyalarni  vaqtincha mah’kamlab qwyishga va tekshirib 

twg’rilashga ёrdam beradi. Ularning xillari:  

     yakka konduktorlar kwp qavatli binolarning ustunlarini twg’rilash uchun mwljallangan; 

     guruh’li    konduktor  bir  ywla  4-6  ta ustunni wrnatish uchun qwllaniladi. Bunday 

konduktorlarning fazoviy metall konstruktsiyasida ustunlarni mah’kamlaydigan  xomutlar 

bor;  

     konduktor - andoza wrnatilgan kolonnalarning yuqorigi tomonini aniq tekshirib twg’rilash 

uchun xizmat qiladi. U konsolli ywnaltirgichlari  bwlgan chorchwpdan iborat, 

ywnaltirgichlarning ustunlarni twg’rilash uchun mwljallangan qisuvchi vintli h’alqasi bor. 

 

 

 

                          

8.4-rasm. Tashqi va ichki devor panellarini vaqtinchalik mah’kamlash: 

a – vintsimon qisqichli strubtsinasiz tirgak; b, v – qisqartirilgan tirgak;  

1-tashqi devor paneli; 2-panelning montaj ilmog’i; 3-ustki qamragichli kallakcha; 4-

quloqchali gayka; 5-tirgak quvuri; 6-taranglashtiruvchi mufta;  

7-ponasimon qamragich; 8-ёpma plita; 9-taranglovchi qurilmali ustki qamragich; 10-

taranglashtiruvchi muftali pastki qamragich ilmoq; 11-ichki devor paneli; 12-universal 

qamragich 

 

 

 

 

10.3-rasm. Element va konstruktsiyalarni vaqtinchalik mah’kamlash:  

a – ponalar bilan; b – tortqilar bilan; v – tirgaklar bilan; g – h’alqa bilan suriladigan; d, e – 

gorizontal tirgaklar; j, z – maxsus moslamalar bilan konsol plitalarni mah’kamlash variantlari; 

i – belbog’lar bilan; k, l, m – yakka konduktorlar bilan 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4.5-rasm. Ustunni wrab               4.6-rasm. Ustunni traversli               

universal ilmoqqa osish                                 ilmoqqa osish 

 

 

 

 

7-Maruza: Qurilish konstruktsiyalarini montaj qilish uslublarini wrgatish 

Tayanch iboralar: konstruktsiya, montaj, usul, texnologiya, “yiqilaёtgan machta”. 

Maruza rejasi: 

     1. Kwtarish uslubiga qarab erdan uzib kwtarish, burib kwtarish, sirpantirish, “ yiqilaёtgan 

machta ”. 

     2.  Loyih’a  h’olatiga  wrnatish  uslublariga qarab: pastdan wstirish, yuqoridan-pastga 

wstirish. 

     3.   Yiriklashtirilganlik darajasiga qarab wrnatish. 

Maruza mazmuni: 

Montaj qilish usullari 

             Yig’ma temir beton konstruktsiyalar ikki usulda montaj qilinadi: 

1. Transportdan olish, yani mashinadan bevosita ish joyga olish. 

Bunda montaj qilinuvchi   elementlar montaj grafigiga muvofiq soat grafigi bwyicha 

keltiriladi. Ularni bevosita transport vositalaridan olib kranlar ёrdamida tegishli erga 

wrnatiladi. 

Transportdan olish usuli malum afzalliklarga ega bwlgani uchun kelajakda keng tarqalishi 

kerak. 

       2.Obekt ombor(sklad) idan olib montaj qilish.   

Konstruktsiyalarning temirbeton korxonalarida tayёrlangan detallari qurilish maydonchasiga 

keltiriladi  va montaj kranlari ishlaydigan zonada qurilishning bosh tarh’ida kwrsatilgan 

tartibda joylashtiriladi.  

Aloh’ida yig’ma temir-beton konstruktsiyalarini montaj qilish  quyidagi birin- ketin 

bajariladigan jaraёnlardan iborat.  

1. 

Konstruktsiyalarni kwtarishga tayёrlash;  

2. 

Konstruktsiyalarni ilmoqlarga osish;  

3. 

Konstruktsiyalarni kwtarish va loyixadagi h’olatda wrnatish; 

4. 

Konstruktsiyalarni vaqtincha mah’kamlash va twg’rilash; (1-5)rasm ; 

5. 

Konstruktsiyalarni uzil-kesil mah’kamlash. 

 

         3.Montaj qilinadigan elementlarni kwtarish uchun turli kranlar ishlatiladi. 

Konstruktsiyalarni loyih’ada kwrsatilgan vaziyatga kwtarish va wrnatishning twrtta usuli bor:  

a)  konstruktsiyalarni osib kwtarish, 1-6, 1-7 rasmlar;  

b)  siljitish; 

v) burib kwtarish, shu jumladan “yiqilaёtgan machta” (metod “padayushey machtı”) 

g) surish; 

     a) Osib kwtarish usuli uchta operatsiyadan iborat:  

    Konstruktsiyalarni    kran  bilan  kwtarish, gorizontal kwchirish va belgilangan joyga 

tushirish.  

b) Siljitish usuli kwtariladigan konstruktsiya ancha og’ir bwlgan va kranga butun yukni 

qwyish mumkin bwlmagan h’ollarda qwllaniladi.  

      v) burib kwtarish usuli maxsus ustun ёki machtasimon konstruktsiyalarni montaj qilishda 

qwllaniladi. Unda konstruktsiyaning pastki qismi poydevor  oldiga yaqinlashtirilib, bir cheti 

poydevor cheti bilan oshiq-moshiq(petlya) sifatida biriktiriladi. Bunday konstruktsiyani 

kwtarish uchun maxsus chig’ir ёki chig’irli zanjir g’ildirakli buldozer-traktorlardan 

foydalaniladi. Chunki bunday konstruktsiyalar wrnatiladigan joyga maxsus kwtarish kranini 

olib borish maqsadga muvofiq emas. Konstruktsiya uzunligi 8-10 mgacha bwlsa, uni chig’ir 

ёrdamida twg’ridan-twg’ri tortib burib kwtarish mumkin. Lekin konstruktsiya uzunligi ancha 

katta bwlganida “yiqilaёtgan machta” usulini qwllashga twg’ri keladi. Buning moh’iyati 

shundaki, erda ёtgan metall ustun ёki yuqori voltli elektr machtalari pastki qismiga tik h’olda 

vaqtinchalik machta wrnatiladi. Bu machta uchida aylanadigan blok mavjud.  

 

 

 

11.2-rasm. Yiqilaёtgan quloch (“yiqilaёtgan machta” usuli) ёrdamida tayanchlarni kwtarish 

sxemasi: 

a – dastlabki h’olati; b – oralik va swnggi h’olatlari; v – kwtarish boshlanishida zwriqish 

diagrammasi; 1-kwtaruvchi chig’ir; 2-polispast yakori; 3-kwtaruvchi polispast; 4-quloch; 5-

tortuvchi polispast; 6-twxtatgich chig’ir; twxtatkich simarqon. 

 

 

      g) bino ustida surish usuli binoning konstruktsiyasi wlchamlari ancha katta bwlganida 

va mavjud montaj kranining texnikaviy parametrlari etarli bwlmay qolganida qwllaniladi. 

Bunda bino ustiga wrnatiladigan twsin ёki ferma konstruktsiyasi avval erda yiriklashtirib 

olinadi va binoning kran qulochi etadigan chetki qismiga kwtarib qwyiladi. U joydan 

malum ywnaltiruvchi relslar orqali chig’irlar ёrdamida  ёki gorizontal domkratlar 

ёrdamida konstruktsiyani eng uzoq joyga tortib joyiga wrnatiladi. Bu usul bilan darё 

ustiga wrnatiladigan kwprik twsinlarini h’am montaj qilish mumkin. 

 

 

 

 

 

12.5-rasm. Fermalarni yiriklashtirish va bloklarni surish sxemasi; 

1-avvaldan yiriklashtirish maydonchasi; 2- SKG-63 krani; 3-konduktor; 4-230t massali 

yiriklashtiriladigan blok; 5- yuk kwtarish qobiliyati 40 t bwlgan tortqili polispast; 6-

konduktorning suriladigan tayanchlari; 7-surish ywli; 8-stropila osti twsini; 9-ketkazuvchi 

rolik 

 

 

 

12.6-rasm. Fermalarni  surish sxemasi: 

1-elektr chig’ir; 2-fermani surish uchun rels; 3-uchta fermadan iborat suriladigan blok; 4-

polispast; 5-polispastning qwzg’olmas blokini ёpish uchun moslama 

 

 

 

 

 

 

10.8-rasm. Qavatlarni kwtarish uslubida binoni montaj qilish sxemasi: 

a – bikirlik yadrosining ustki qismida bevosita loyih’a sath’lariga kwtargichlarni wrnatish; b – 

ketma-ket wstiriladigan ustunlarga oralik twxtashlar bilan kwtargichlarni wrnatish;  1-qavat 

konstruktsiyasini er ustida yiriklashtirib yig’ish uchun kranlar; 2-temir-beton minora – 

bikirlik yadrosi; 3-kwtarilish jaraёnidagi qavat; 4-loyih’a h’olatidagi qavatlar; 5-kwtargich 

domkratlar; 6-kwtarish tortqilari; 7-qavatlarni mah’kamlash uchun teshiklar; 8-ёpma plitalar 

taxlami; 9-wstirilaёtgan yarus ustuni; 10-yarusning kwtarish tortqilari; 11-kwtargich; 12-

ustunni wstirish uchun kran; 13 ... 16 – binoning montaj qilinaёtgan qavatlari 

 

 

8-Maruza: Bir qavatli sanoat binolari konstruktsiyalarini montaj qilish 

 

Tayanch iboralar: montaj,  unifikatsiya, payvandlash, sanoat binosi, konstruktsiya, 

choklarni berkitish. 

Maruza rejasi: 

1. Bir qavatli sanoat binolarini montaj qilish usullari. 

2. Poydevor bloklari, ustunlar, kran osti twsinlari, ёpma plitalarni loyih’a h’olatiga 

wrnatish va vaqtinchalik mah’kamlash. 

3. Konstruktsiya choklarini payvandlash va tutashmalarni berkitish.  

 

     Sanoat  binolari  qurilishida  bir  tipli  konstruktsiya, unifikatsiya qilingan oraliq(prolet) va 

ustun qadam(shag)laridan iborat bwlgan tipli sektsiyalar qwllaniladi.  

       Bu binolarni qurish usuli binoning malum qismini topshirish talab qilinishiga, binoning 

konstruktiv sxemasiga, konstruktsiyalarni etkazib berilish navbatiga bog’liq.  

      Bir  qavatli  sanoat  binosining  karkasini  montaj qilishni quyidagi usullari bor: aloh’ida 

montaj qilish va kompleks montaj qilish  usullari:  

      Aloh’ida  montaj qilish usulida avval ustunlar, swng kran osti twsinlari, stropil balka ёki 

fermalar va tom ёpma plitalari wrnatiladi.  

       Bunda konstruktsiyalarni   twg’rilash osonlashadi. İsh unumi oshadi, lekin montaj tamom 

bwlmaguncha boshqa ishlarni boshlashni iloji bwlmaydi. 

Kompleks usulda bir vaqtda binoning bir qismi ёki yacheykasi yig’ilib, barcha elementlar 

loyih’ada kwrsatilgan vaziyatda wrnatiladi.  Kwp h’ollarda  bu usul samaraliroq bwladi, 

chunki binoning montaj qilingan joyini bitirishni boshlash va shu tufayli qurilish muddatini 

ancha qisqartirish mumkin bwladi. Yuqoridagi ikki usulni birlashtirib kombinatsiyalashgan 

(aralash) usulda montaj qilish mumkin. Aralash usulning moh’iyati shundaki, ustunlarni ёki 

ustun va kran osti twsinini montaj qilish mustaqil oqim(potok) tarzida bajariladi, swng 

ikkinchi potok tarzida (kompleks) ferma va ёpma plitalari montaj qilinadi. (1-9 rasmlar). 

Bir qavatli sanoat binolarini montaj qilish.  

Bino er ustidagi qismining temir-beton  konstruktsiyalarini montaj qilish 

 

Wrnatiladigan poydevorlarni qabul qilish. Poydevorlarning rejadagi vaziyati teodolit 

ёrdamida tekshiriladi, konstruktsiyalardagi chiziqchalar binoning reja wqlari twg’risida 

ёtishiga etibor beriladi. Poydevorning tik wrnatilganligi nivelir bilan tekshirilib, poydevor 

yuqorigi chetining belgilari, stakan tubi va poydevor twsinlari tayanib turadigan joylar 

aniqlanadi. 

Bino sinchi wrnatiladigan poydevorlar aloh’ida - aloh’ida ёki oraliqlar bwyicha ёxud 

(uzun binolarda) ayrim qatorlarga bwlib qabul qilinadi. Wrnatilgan konstruktsiyalarning 

topshirilishi dalolatnoma tuzib rasmiylashtiriladi, unga geodezik ijro sxemasi ilova qilinadi. 

 

 

 

2.1-rasm. Majmuali uslubda montaj qilishda bino qismlarining konstruktiv elementlarini 

wrnatish ketma-ketligi: 1, 2, 3 ... – elementlarni wrnatish ketma-ketligi; Q

1

, Q

2 

 ... – 

konstruktiv elementni wrnatish uchun kranning yuk kwtarish qobiliyati; L

1

 , L

2

, ... – strela 

qulochi; H

1

, H

2

 , ... – ilmoqni kwtarish balandligi.

 

 

 

 

 

4.35-rasm. Rom-sharnirli indikator(tarh’da kwrinishi): 

1-bwylama tortqi; 2-belbog’ning taranglash qurilmasi; 3-buriluvchi belbog’;  

4-kwndalang tortqi; 5, 14-romni mah’kamlashni twxtatgich tugunlari;  

6, 13- bwylama twsinlar;  

 

 

9.1-rasm. Bir qavatli sanoat binolarini montaj qilish uslublari: 

a – bwylama;  b – kwndalang (yig’ish ywnalishi ёy wqida kwrsatilgan) 

 

 

 

 

9.2-rasm. Yig’ma konstruktsiyalarni montaj qilish sxemalari: 

a – poydevorlar; b – ustunlar; v – kran osti twsinlari; g – fermalar; 1-kran; 2-yuk kwtaruvchi 

qurilma; 3-poydevor; 4-poydevor osti plitasi; 5-ustun; 6-kranosti twsini; 7-ferma; 8-ёpma 

plita; 9-transport qurilmasi.