Ergasheva saboxatxon muxiddin qizi

1-Jadval 
Timus massasining yoshga bogʻliq holda oʻzgarishi 
Timusning yoshga nisbatan, asta-sekin kechadigan teskari taraqqiyotidan 
tashqari, baʼzi bir holatlarda uning tez sodir boʻladigan involusiyasi ham 
uchraydi. Bu jarayon aksidental (accidental – tasodifiy) involutsiya deb atalib, 
turli xil oʻta kuchli salbiy tasurotlar (ogʻir jarohatlar, zaharlanish, haddan tashqari 
ochlik, radiatsiya, OITS virusi va h.z) natijasida roʻy berishi mumkin. Bunda 
timusda, ayniqsa uning poʻstloq zonasida, timotsitlarning birdaniga koʻp 
miqdorda halok boʻlishi (timotsitoliz yoki limfotsitoliz) va ularning makrofaglar 
tomonidan fagotsitoz qilinishi kuzatiladi. Natijada, poʻstloq va magʻiz zonalar 
orasida chegarani ajratib boʻlmaydi. Aksidental involutsiya davomida 
retikuloepitelial hujayralarda ham oʻzgarishlar sodir boʻladi. Ularning 
sitoplazmasi shishadi va yirik pufaklar bilan toʻladi. Aksidental involyutsiya 
jarayonida yuqorida qayd etilgan glyukokortikoid gormonlarning ahamiyati 
№ 
Yosh 
Timus massasi (g) 
1 
Yangi tugʻilgan chaqaloq 
12 
2 
3 oylik 
15 
3 
4-6 oylik 
17 
4 
7-12 oylik 
25 
5 
1,5 yosh 
14.5 
6 
2 yosh 
13 
7 
3 yosh 
22 
8 
14-15 yosh 
40 

---

22 
kattadir. Chunki bu jarayon doimiy ravishda shu gormonlar miqdorining keskin 
oshishi bilan birga kuzatiladi. 
Shuni taʼkidlash lozimki, aksidental involutsiya oʻzining qayta tiklanish 
imkoniyati bilan yoshga nisbatan kechadigan involutsiyadan keskin farqlanadi. 
Agar organizmga koʻrsatilgan salbiy taʼsirlar toʻxtatilsa, timus oʻzining oldingi 
holatiga qaytishi mumkin. Shu tufayli timusda boʻladigan aksidental involutsiyani 
koʻra bilish va uning oldini olish tibbiyot fani uchun muhim nazariy va amaliy 
ahamiyatga egadir. 
Shunday qilib, timus (ayrisimon yoki buqoq bezi) qizil suyak koʻmigi bilan 
birgalikda qon yaratuvchi va immun-himoya organlarining markaziy qismini 
tashkil qilib, u T-limfotsitlar ishlab chiqarishi bilan bir qatorda immunitet 
jarayonlarini boshqarishda ham ishtirok etadi. Bundan tashqari, timusda qator 
biologik aktiv moddalarning ishlanib chiqishi uning endokrin faoliyati ancha 
taraqqiy etganligidan dalolat beradi [7-12].