Xromosoma mutatsiyalari har bir organizm genomining bir butunligi turg`un bo`lmay, nisbiyligini isbotlaydi. Agar alohida genlar murakkab fenotipik belgilar rivojlanishini ta’minlashi e’tiborga olinsa, xromosoma mutatsiyalari juda katta o`zgarishlarga sabab bo`lishini ko`z oldimizga keltirish qiyin emas. Organizmlar genomini keskin o`zgarishlarga olib kelgan xromosoma mutatsiyalari ko`pincha gomozigota holatda letallik xossasiga ega bo`ladi. Geterozigota holatda esa letallik fenotip jihatdan ro`yobga chiqmaydi. - Xromosoma mutatsiyalari har bir organizm genomining bir butunligi turg`un bo`lmay, nisbiyligini isbotlaydi. Agar alohida genlar murakkab fenotipik belgilar rivojlanishini ta’minlashi e’tiborga olinsa, xromosoma mutatsiyalari juda katta o`zgarishlarga sabab bo`lishini ko`z oldimizga keltirish qiyin emas. Organizmlar genomini keskin o`zgarishlarga olib kelgan xromosoma mutatsiyalari ko`pincha gomozigota holatda letallik xossasiga ega bo`ladi. Geterozigota holatda esa letallik fenotip jihatdan ro`yobga chiqmaydi.
- Resessiv gen mutatsiyalari, shuningdek, unchalik zararli bo`lmagan xromosoma mutatsiyalari geterozigota holatda tur ichidagi o`zgaruvchanlik uchun rezerv vazifasini o`taydi. Xromosomalar sonining o`zgarishi — genom mutatsiyasi ikki xil bo`ladi.
- Poliploidiyada xromosomalar soni karra tartibda ortadi, natijada triploid (3n), tetraploid (4n), geksaploid (6n) kabi genom formalar hosil bo`ladi. Geteroploidiya yoki aneuploidiyada esa ayrim juft xromosomalarning soni ko`payadi yoki kamayadi.
- Genetik materialning polimerlanishi sodda hayvonlar va o`simliklar evolyutsiyasida muhim ahamiyatga ega bo`lgan. Xromosomalar sonining ortishi bilan genetik axborot zapasi ham ortadi. Natijada gen va xromosoma mutatsiyalari ro`y bergan chog`da, ularning buzilish xillari kam bo`lib, qulayligi ko`payadi.
- Keyingi vaqtlarda sitoplazmatik irsiylanishga ham katta ahamiyat berilmoqda. Sitoplazmatik irsiylanishda ba’zi belgi-xossalar yadrodan tashqari, sitoplazma orqali bo`g`indan-bo`g`inga o`tadi. Sitoplazma komponentlari, mitoxondriyalar, plastidalar bilan bog`liq hususiyatlar organizm orqali nasldan-naslga o`tadi. Shu sababli sitoplazmatik mutatsiyalar evolyutsiya jarayonida ma’lum rol o`ynaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
